Class 12 Bodo Mil Chapter 1 एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ

Class 12 Bodo Mil Chapter 1 एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ Question Answer As Per New Syllabus to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, AHSEC Class 12 सुजुनाय बिजाब Chapter 1 Question Answer/Class 12 Bodo Mil Unit 1 Question Answer are given so that you can easily search through the different Chapters and select the needs Notes of Class 12 Bodo Mil Chapter 1 Question Answer Bodo Medium. covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.

Join us Now

Class 12 Bodo Mil Chapter 1 एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ

Class 12 Bodo Mil Chapter 1 एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ Question Answer | Guide for Class 12 Bodo Mil Unit 1 Also Same NCERT Solutions for AHSEC Class 12 Bodo Mil Chapter 1 In this post we will explain to you what to try If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you. NCERT/SCERT, Class 12 Bodo Mil Chapter 1.

Unit 1 Andel Mugani Boro Thunlai

रायथाइ बाहागो (Prose Section)

1. गाहायनि सोंलुफोरखौ सोदोब मोनसे एबा सारिसेजों फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बर 1)

(क) ‘एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ’ रायथाइनि लिरगिरिया सोर? 

फिन: बिहुराम बर’।

(ख) बर’ थुनलाइनि जारिमिन बिजिरनो थाङोब्लानो सासे मानसिनि महर मोखां मुङा मेगन सिगाङाव गसंखाङो, बिथाङा सोर।

फिन: रेभारेण्ड सिदनि एण्डेल।

(ग) मिसनारिफोरा हारसा रावाव दिहुननाय गिविमोखां बिलाइनि मुङा मा?

फिन: अरुण ‘दइ।

(घ) “अरुण ‘दइ” मोखां बिलाइनि थुलुंगा मोननानै सोर हारसा थुनलाइगिरिनि जोनोम जादोंमोन?

फिन: “अरुण ‘दइ” मोखां बिलाइनि थुलुंगा मोननानै आनन्दराम ढेकियाल फुकनबादि हारसा थुनलाइगिरिनि जोनोम जादोंमोन।

(ङ) सिदनि एण्डेला माब्ला जोनोम जादोंमोन?

फिन: इंलेण्डनि तटेनेज मुंनि थावनियाव इं 1840 मायथायाव सिदनि एण्डेला जोनोम जादोंमोन।

(च) सिदनि एण्डेला तेजपुराव फैनानै मा खालामदोंमोन?

फिन: सिदनि एण्डेला 1864 मायथायाव आसामनि तेजपुराव ख्रिष्टानफोरनि धोरोमगुरु हेजेलमियार नि लेङाइ जानानै फैयो आरो 1907 मायथाइनि जुलाइ दानसिम बिथाङा बर ‘फोरनि गेजेराव थानानै गावनि धोरोम फोसावनाय हाबानि लोगोसेनो बर’ रावखौ फोथांफिननोबो नाजादोंमोन।

(छ) बर’फोरा सोरखौ गामिनि ब्राइ होनोमोन?

फिन: सिदनि एण्डेलखौ बर ‘फोरा अननानै ‘गामि ब्राइ’ बुङोमोन।

(ज) An Outline Grammar of the Kachari (Boro) Language बिजाबा माब्ला ओंखारदोंमोन?

फिन: 1884 मायथायाव ओंखारदोंमोन।

(झ) जे. दि. एण्डारसान मा साख्रि माबोमोन?

फिन: जे. दि. एण्डारसना दरं जिलानि डि. सि. नि साख्रि माबोमोन।

(ञ) A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes बिजाबखौ सोर सुजुदोंमोन?

फिन: A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes बिजाबखौ जे. दि. एण्डार्सना सुजुदोंमोन।

(ट) ‘The Kacharis’ बिजाबा माब्ला ओंखारदोंमोन?

फिन: ‘The Kacharis बिजाबखौ आसाम सरकारा 1911 मायथायाव साफायना दिहुनदोंमोन।

(ठ) ‘The Kacharis’ बिजाबाव थानाय सुबुं थुनलाइ दोंसेनि मुं लिर।

फिन: ‘रावना रावनिनि सल’वा The Kacharis बिजाबाव थानाय दोंसे सुबुं थुनलाइनि मुं।

(ड) The Kacharis बिजाबनि लिरगिरिया सोर?

फिन: रेभारेण्ड सिदनि एण्डेल।

(ढ) बर’ थुनलाइयाव सोरबां सुबुं होनोब्ला सोरखौ मिथिनाय जायो?

फिन: बिहुराम बर ‘खौ।

2. गाहायनि सोंलुफोरखौ सुंदवै फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 2)

(क) हारसा रावखौ बोखांनो सोर सोर सुबुंफोरा सिगां हाबा मावदोंमोन?

फिन: हारसा रावखौ बोखांनो रबिनसन, ड० नाथान ब्राउन, ड० माइलस ब्रन्सन आरो रेभारेण्ड अ. टि. कत्तकरमोना सिगां हाबा मावदोंमोन।

(ख) सिदनि एण्डेला लिरलांनाय बिजाबफोरनि मुं लिर?

फिन: सिदनि एण्डेला लिरलांनाय बिजाबफोरनि मुङा जाबाय-

1. An Outline Grammar of the Kachari (Boro) Language (1884).

2. A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes (1895).

3. The Kacharis (1911).

(ग) ‘The Kacharis’ बिजाबा मोनबोसे खोन्दो आरो मा मा रावाव लिरनाय? 

फिन: ‘The Kacharis’ बिजाबा मोनथाम खोन्दो बेफोर जाबाय-बर’ रावखान्थि, जारिमिन आरो सुबुं थुनलाइनि खोन्दो।

बेफोरनिनो रावखान्थि आरो जारिमिन खोन्दोआ इंराजी रावाव लिरनाय आरो सुबुं थुनलाइ खोन्दोआ र ‘मान हांखोजों बर ‘रावाव लिरनाय।

(घ) ‘A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes’ मुंनि बिजाबाव थानाय दोंब्रै सलनि मुं लिर?

फिन: A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes मुंनि बिजाबाव थानाय दोंब्रै सलनि मुङा जानाय-

1. दैमा-दैसानि खुरां,

2. सासे अलसिया गथनि खुरां,

3. बामुन आरो साकरनिं खुरां, आरो

4. आब्रानि खुरां।

(ङ) बबेखिनि समखौ एण्डेल मुगा बुंनो हायो?

फिन: ख्रिष्टान मिसनारी रेभारेण्ड सिदनि एण्डेला 1864 मायथायाव आसामाव हाबफैनानै बर’ रावखौ फोथांनो लाजेननाय समनिफ्राय हमनानै बिथांनि ‘The Kacharis’ मुंनि बिजाबखौ आसाम सरकारा 1911 मायथायाव साफायना दिहुननाय समसिम गेजेरनि मायथाइ 47 बोसोरखौनो बर’ थुनलाइनि एण्डेल मुगा होननानै बुंनो हायो।

(च) ‘The Asiatic Society of Bengal’ आ दिहुननाय Research आव मा बुथुम-बुसि लिरनाय दं?

फिन: रेभारेण्ड सिदनि एण्डेला बर ‘नि गामि गेजेर गेजेर थाबायदिंबायना बर ‘फोरनि हाबा-हुखा, दामनाय-देनाय, मोसानाय-मुसुरनाय, रंजानाय-बाजानाय जेरावबो नुजाहैना बिसोरनि गोसो खंखराव उरफ्लेहाबना बर’ हान्जामानि आसार फोरखौ बुरन-बुसि सोलोंनो नाजायोमोन आरो बिसोरनि उद्रायनाय खान्थि, खुगा सल’ खुगा मेथाइ, दानाय लुनाय आरो बर’ सिनि सावगारिफोरखौनो बुथुम-बुसि लाबोनानै “The Asiatic Society of Bengal” आ दिहुननाय Research Paper फोराव बर ‘फोरनि सोमोन्दै गोलाउ गोलाउ रायथाइ लिरनाय दं।

(छ) सिदनि एण्डेला बबेहाय आरो सोर ख्रिष्टानफोरनि धोरोम गुरुनि लेङाइ जाना फैदोंमोन?

फिन: सिदनि एण्डेला 1864 मायथायाव आसामनि तेजपुराव बर’ ख्रिष्टानफोरनि धोरोमगुरु हेजेलमियारनि लेङाइ जानानै फैदोंमोन।

(ज) सिदनि एण्डेलखौ मानो ‘गामिनि ब्राइ’ बुङोमोन? 

फिन: सिदनि एण्डेलखौ बर ‘फोरा अननानै ‘गामिनि ब्राइ’ होनना बुङोमोन। मानोना बिथाङा गोग्लैसोनानै थानाय बर’ रावखौ फोथांनो नाजानानै बर ‘निगामि गेजेर गेजेर थाबायदिंबायना बर’ फोरनि हाबा-हुखा, दामनाय-देनाय, मोसानाय-मुसुरनाय, रंजानाय-बाजानाय जेरावबो नुजाहैना बिसोरनि गोसो खंखराव उफ्लेहाबना बर’ हानामानि आसार खान्थिफोरखौ बुरन-बुसि सोलोंनो नाजायोमोन आरो बर ‘फोरनि सुख-दुखुनि बुब्लियाव गावबो गसंफायोमोन।

(झ) ‘A collection of Kachari Folk Tales and Rhymes’ ‘बिजाबा मा राव आरो मा हांखोयाव लिरनाय?

फिन: ‘A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes’ मुंनि विजाबखौ रेभारेण्ड सिदनि एण्डेला 1895 मायथायाव र ‘मान होखोजौ बर’ रावाव लिरदोंमोन।

(ञ) सिदनि एण्डेलनिन लिरलांनाय बिजाबफोरखौ बर’ थुनलायाव लानो हायो ना हाया फोरमाय?

फिन: सिदनि एण्डेलनि An Outline Grammar of The Kachari or Mech Language बिजाबा रावखान्थिखाय थुनलाइनि सिरियाव गोलैया। नाथाय “The Kacharis” बिजाबा बर’ हारि आरो बिसोरनि थुनलाइ हारिमुनि सोमोन्दै लिरनायखाय थुनलाइनि फारियाव फैयो।

(ट) सिडनि एण्डेलआ बबेयाव आरो माब्ला जोनोम जादोंमोन?”

फिन: इंलेण्डनि टटेनेज मुंनि थावनियाव 1840 मायथाइयाव सिडनि एण्डेलआ उजिदोंमोन।

(ठ) आसारबा आरो गिबि बिथाया सोरनि सोरजि?

फिन: आसारबा आरो गिबि बिथाया बिहुराम बर ‘नि सोरजि जाय फारियै 1983 आरो 1984 माइथायाव नुजादोंमोन।

3. गाहायनि सोंलुफोरखौ फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 3)

(क) सिदनि एण्डेल लिरनाय बिजाबखौ बर’ थुनलाइनि सिरियाव खोख्लैनो हायोना हाया सावराय।

फिन: सिदनि एण्डेलनि An Outline Grammar of The Kachari or Mech Language बिजाबा रावखान्थिखाय थुनलाइनि सिरियाव गोलैया। नाथाय “The Kacharis” बिजाबा बर’ हारि आरो बिसोरनि थुनलाइ हारिमुनि सोमोन्दै लिरनायखाय थुनलाइनि फारियाव फैयो।

मानोना The Kacharis बिजाबनि सुबुं थुनलाइ खोन्दोखौ र ‘मान हांखोजों बर’ रावाव लिरनाय। बेवहाय एण्डेला रावना-रावनिनि सल ‘जों लोगोसे दैमा-दैसानि खुरां, सासे अलसिया गथनि खुरां बायदि सलखौबो दैखांना होदों। बेफोरनि अनगायैबो बे बिजाबाव दोंनै खुगा-मेथाइबो दङ। बेनिखायनो दासिम जों मिथिनो मोननायाव बे मोनसे सलवानो बर ‘नि गिबि सल’ आरो बर’ थुनलाइनि गोगो बेगर।

(ख) “एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ” रायथाइनि लिरगिरिया सोर आरो लिरगिरिनि सिनायथिखौ सुंद ‘वै सावराय।

फिन: ‘एण्डेल मुग्रानि बर’ थुनलाइ’ रायथाइनि लिरगिरिया बिहुराम बर’। बिथांनि जोनोमा 1941 मायथाइनि 14 जानुवारि मागो दमासि-खालि जादोंमोन। जोनोम जायगाया दरं जिलानि बेंसिमारि गामियावमोनब्लाबो उनाव बिफा चन्द्रकान्त मोसाहारिया रौतानि बालिसिहा गामिसिम खारबोनानै नबथि लुफैयो आरो बो गामिनि गोदानै गायसंनाय गुदि फरायसालिनिफ्रायनो 1952 मायथाइयाव जोबथा आनजादखौ उथ्रिदोंमोन। बेबादिनो बिथाङा बि. ए. आनजादखौबो उथ्रिनो हादोंमोन बिनि उनाव रौतायाव जयभद्र हागजेर मेम ‘रियेल गोजौ फरायसालिनि गाहाय फोरोंगिरि नि हाबा मावो। बे समावनो बिथाङा बर’ थुनलाइ आफादनि नेहाथारि, लेङाइ आफादगिरिनि बिबानखौबो लानानै खामानि गावदोंमोन।

(ग) “एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ” होनना रायथाइगिरिया माखौ फोरमायनो सानदों फोरमाय?

फिन: 1864 आरो 1911 मायथाइनि गेजेराव सोरजि जानाय बर’ थुनलाइखौनो एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ होननानै रायथाइगिरि महिनि महर ब्रह्मना फोरमायदों। मानोना बेखिनि 47 बोसोर समखौनो बर’ थुनलाइनि एण्डेल मुगा होनना बुंनाय जादों।

सरासनस्रायै बे समखिनियाव ख्रिष्टान मिसनारीफोरासो बर’ राव आरो बर’ थुनलाइनि फारसे सानखांनानै थुनलाइ थुनलाइ सोरजिजेननो हमो। बिसोरनि मादाव रेभारेण्ड सिदनि एण्डेलाने बांसिनै बर’ थुनलाइखौ बुरखांनो नाजायो आरो सल, खुगा मेथाइ, रावखान्थि, जारिमिन बायदि बिजाबफोरखौ रनसायना गालाङो। बेफोरनि मादाव बिथांनि “The Kacharis” बिजाबा मखे ‘जाथाव। बिथांनि अनगायैबो जे. डि. एण्डार्सन मोनबादि मिसनारीफोरबो थुनलाइ सोरजिलाङो।

(घ) एण्डारसन लिरनाय आरो बुथुमनाय बिजाबा मा आरो मा बाहागोनि?

फिन: एण्डार्सन लिरनाय आरो बुथुमनाय बिजाबा जाबाय ‘A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes.’ बे बिजाबा बर’ खुगा थुलानि बाहागोआव गोग्लैयो। मानोना बे बिजाबाव बर ‘नि खुगा सल’ आरो खुगा मेथाइफोरखौ मोननो हायो।

(ङ) जे. दि. एण्डार्सन लिरनाय “A collection of Kachari Folk Tales and Rhymes” बिजाबाव मोनबोसे खुगा सल दं आरो मा मा?

फिन: जे. डि. एण्डार्सन लिरनाय “A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes.” बिजाबाव गासै मोन जिस्नि खुगा सल दङ। बेफोर सलफोरा जाबाय- (1) दैमा-दैसानि खुरां (2) सासे अलसिया गथनि खुरां (3) बामुन आरो साकरनि खुरां (4) आब्रानि खुरां (5) मोख्रा आरो सेसानि खुरां (6) सासे फालांगि गथनि खुरां (7) रावना-रावनिनि खुरां (8) गथ मामरानि खुरां (9) मै आरो दाउखा दन्दानि खुरां (10) बोराय सासेनि खुरां (11) खुसुं आरो मोख्रानि खुरां (12) खाना-खुजानि खुरां (13) सासे आब्रा बोरायनि खुरां (14) बिदा बिनानावनि खुरां (15) एम्बु बंग्लानि खुरां (16) सा स्नि बोरायनि खुरां आरो (17) ब्राइब्रुइनि खुरां।

(च) The Kacharis बिजाबखौ मानि थाखाय बर ‘थुनलाइनि सारियाव खोलैनो हायो?

फिन: The Kacharis मुंनि बिजाबा गांसे बर’ रावखान्थि, जारिमिन, आरो सुबु थुनलाइ। रावखान्थि आरो जारिमिन खोन्दोआ इंराजियाव लिरनाय। बेनिखायनो बे खोन्दोआ बर’ थुनलाइ जानो हाखाया। सुबुं थुनलाइ खोन्दोआ रमान हांखोजों बर’ रावाव लिरनाय। बेयावहाय एण्डेलआ गाव लिरनाय रावना रावनिनि सल ‘खौ An out line Grammer of the kachari (Boro) language निफ्राय दैखांना दोनदों। लोगोसेनो एण्डारसननि “A collection of Kachari Folk Tales and Rhymes मुंनि बिजाबनिफ्रायबो “दैमा-दैसानि खुरां’, सासे अलसिया गथ’नि खौरां, बामुन आरो साकरनि खुरां, आब्रानि खुरां, ‘मोख्रा आरो सेसानि खुरां’ आरो ‘सासे फालांगि गथ ‘नि खुरां’ सल ‘खौबो दैखांना गालांदों। बेफोरनि अनगायैबो बे बिजाबाव दोंनै खुगा मेथाइ दं।

बै गोजौवाव मख ‘नाय मोनद ‘नि अनगायैबो आरो मोनजिसे खुगा सल’ दं। खुगा सल ‘फोरखौ थुनलाइनिनो मोनसे बाहागो होनना हमनाय जायो। बेखायनो The Kacharis बिजाबखौ जों थुनलाइनि सारियाव खोख्लैनो हायो।

4. गाहायनि सोंनायफोरनि फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 4)

(क) ‘एण्डेल मुगा’ होनोब्ला बबेखिनि समखौ मिथियो आरो मानो एण्डेल मुगा बुङो लिर।

फिन: ख्रिष्टान मिसनारी रेभारेण्ड सिदनि एण्डेला 1864 मायथाइयाव आसामाव हाबफैनानै बर’ रावखौ फोथांनो लाजेननाय समनिफ्राय हमनानै बिथांनि ‘The Kacharis’ मुंनि बिजाबखौ आसाम सरकारा 1911 मायथाइयाव साफायना दिहुननाय समसिम गेजेरनि मायथाइ 47 बोसोरखौनो बर’ थुनलाइनि एण्डेल मुगा होननानै बुंनो हायो।

मानोना रेभारेण्ड सिदनि एण्डेला 1864 मायथाइयाव आसामाव फैनायनिफ्रायनो 1907 मायथाइनि जुलाइ दानसिम बर ‘फोरनि गेजेराव थानानै गावनि धोरोम फोसावनाय हाबानि लोगोसेनो बर’ रावखौ फोथांफिननोबो ‘नाजादोंमोन। जोबोर जेंना जेथोनि गेजेरजोंबो बिथाङा बर’ राव सोलोंनानै बर’ रावनि थुनलाइ सोरजिदोंमोन। बेनि बिदिन्थि बादियै आसाम सरकारा 1911 दिहुननाय “The Kacharis” बिजाबानो मख ‘जाथाव। बिथांनि अनगायैबो ख्रिष्टान मिसनारि जे. डि. एण्डार्सनाबो एण्डेल मुगायाव माखासे अबदान होलांदों।

(ख) “The Kachari” बिजाबाव थानाय खुगा मेथाइनि गेजेरजों बर’ नि बैसागोया माबोरै बेरखांदों गुवारै सावराय।

फिन: “The Kachari” बिजाबाव दोंनै खुगा मेथाइ दं। बे दोंनै खुगा मेथाइनि दोंसेजों जों बर ‘नि बैसागोखौ मिरौ जिरौ नुनो मोनो। सासे सेंग्राया बैसागो रंजानो ओंखारना हारसिं जानायलाय दोंसे मेथाइ खननानै बैसागिखौनो लोगो लाहरदों एरै –

“आगै बैसागि, फायदो नों

दाना बोथोर जानाखाय रंजागोन जों।”

सिख्ला बैसागिया थाब ओंखारबोनो हाया। मानोना हिन्जाव सिख्लाफोरनो गाननाय-जोमनायाव इसे सम नाङो। बेनिखायनो बियो सेंग्राखौ बोराबा लाबानो दसे नेथ ‘नो मेथाइजोंनो गाबहरदों –

“आदा पुवाराम, लोगो थांदों,

गामसा हादों, फालि हादों, मानो बोराबदों।”

बिसोर सानैजों उनाव लोगोसे रंजा-बाजा ओंखार लांनानै सासे आंगो फारियानियाव (मौजादार) बैसागोनि थाखाय दाउ अमा जुरिनो (बुथारनो) थोनहैदों –

“आदा रगुना, फारिया ओइ फारिया,

नामैसो, गुनैसो-फारिया, आदा फारिया,

अमा मासेयाखौनो जुरिया, आदा जुरिया।”

गुबुन दोंसेयाव बेरखांदों-गोसोथोना गारजानाय सासे सिख्लानि बोराबनाय आरो मुगैनायनि हांमा। बिखौ गोसोथोनाय सेंग्राया गुबुन सासेखौसो हाबा खालामबाय। नाथाय हाबानि साननैसो उनावनो बिसि गोदाना थैना थांबाय। बियो दा मा खालामलायखो? सानै हयै गाव गोदो गोसो थोजेननाय सिख्लानि खाथियावनो मोजां मोजां गानै जोमै थांफिनबाय। नाथाय सिख्लाया आरो बिखौ फोथायफिनबावनो एबा नाजावफिनबावनो हालिया। बेनिखायनो मेथाइ होंसे खननानैनो हुहरस्राबाय।

“दां दालिया, दां दालिया 

मोजां मोजां गानब्लाबो 

नोंखौ नांलिया, नोंखौ नांलिया।”

(ग) जे. दि. एण्डारर्सन जथायनाय बिजाबनि मुङा मा? बेहाय मा आयदानि लिरथायफोर दं गुवारै लिर।

फिन: एण्डार्सन लिरनाय आरो बुथुमनाय बिजाबा जाबाय ‘A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes.’ बे बिजाबा बर’ खुगा थुलानि बाहागोआव गोग्लैयो। मानोना बे बिजाबाव बर ‘नि खुगा सल’ आरो खुगा मेथाइफोरखौ मोननो हायो।

जे. डि. एण्डार्सन लिरनाय “A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes.” बिजाबाव गासै मोन जिस्नि खुगा सल दङ। बेफोर सलफोरा जाबाय- (1) दैमा-दैसानि खुरां (2) सासे अलसिया गर्थान खुरां (3) बामुन आरो साकरनि खुरां (4) आब्रानि खुरां (5) मोख्रा आरो सेसानि खुरां (6) सासे फालांगि गथनि खुरां (7) रावना-रावनिनि खुरां (8) गथ मामरानि खुरां (9) मै आरो दाउखा दन्दानि खुरां (10) बोराय सासेनि खुरां (11) खुसुं आरो मोख्रानि खुरां (12) खाना-खुजानि खुरां (13) सासे आब्रा बोरायनि खुरां (14) बिदा बिनानावनि खुरां (15) एम्बु बंग्लानि खुरां (16) सा स्नि बोरायनि खुरां आरो (17) ब्राइब्रुइनि खुरां।

एण्डार्सननि बे बिजाबाव बर’ हारिमुनि माखासे सावगारिफ्रा बेरखांदों। गोमालांनो हमनाय बर’ खुगा सलफोरखौ खनथुमनानै आरो बुरखांनानै थुनलाइ महर होनानै बर’ खुगा थुनलाइनि गिबि गायसनगिरि हिसाबै एण्डार्सननि भाण्डारीया जोबोर बेसेन गोनां। बिथाङानो बर’ खुगा थुनलाइखौ लिरनाय गिबि महर होग्रा आरो गायसनगिरि।

(घ) सिदनि एण्डेलनि बर’ थुनलाइयाव होलांनाय बिहोमानि सोमोन्दै सावराय।

फिन: बर’ थुनलाइनि जारिमिनाव रेभारेण्ड सिदनि एण्डेलनि बिहोमाया गोबां दङ। मानोना बिथाङानो थुनलाइ गैजारोङै बर ‘फोरनि थाखाय गिबियाव बर’ रावखौ सोलोंनानै बर’ रावनि थुनलाइ सोरजि-जेनदोंमोन।

सिदनि एण्डेला सोरनिबा बर’ नखराव मानसिथैयोब्ला गुरब्ला नुजाहैयोमोन, बेनिफ्राय बर ‘फोरनि गोथै बोगारनाय बाउगारनाय आसारफोरखौ बुथुमनो बबेबा गामियाव सल खिन्थानो गोरों बर’ ब्राइदंब्ला बे गामियावबो गुरब्ला नुजाहैयोमोन। बेबायदिनो समायना रमायना सि दानो गोरों सिख्लानियावबो नुजाहैयोमोन, मेथाइ खननो गोरों मानसिनावबो नुजाहैयोमोन सिदनि एण्डेला। मानोना बिथाङा बर ‘नि गामि गेजेर गेजेर बै मानसिफोरानाव थांनानै बर ‘फोरनि आसारखान्थि, दामनाय-देनाय, सल’, आगरफालि आरो हाबा-हुबा जेरावबो नुजाहैना बेफोरनि बागै गुवारै मिथिनो नाजायोमोन आरो बिथाङा बेफोरखौनो बुथुम-बुसि लाबोना “The Asiatic Society of Bengal” आ दिहुननाय Research paper फोराव बर ‘फोरनि सोमोन्दै गोलाउ गोलाउ रायथाइ लिरना मुलुगनि जिंगासुला पण्डितफोरनि सिगाङाव बर ‘नि नख्रांखौ बुरब्लाना होदोंमोन।

बेनिन उनाव 1884 मायथाइयाव बिथांनि “An Outline Grammer of the Kachari (Boro) Language.” मुंनि बर’ रावखान्थिया साफायसालिनिफ्राय ओंखारो। बिथाङा 1907 मायथाइनि जुलाइ दानाव बे मुलुगनिफ्राय गोमोरलांखांनायनि उनावबो बिथांनि “The Kacharis” मुंनि बिजाबखौ बै समनि आसाम सरकारा 1911 मायथाइयाव साफायना दिहुनो। बेनिखायनो बिथाङा आसामाव 1864 मायथाइयाव हाबफैना खामानि मावजेननाय समनिफ्राय बिथांनि 1911 मायथाइयाव दिहुनजानाय जोबथा खेबनि बिजाब “The Kacharis” नि समसिम 47 बोसोरखौनो बर’ थुनलाइनि एण्डेल मुगा बुंनाय जायो।

(ङ) बर’ थुनलाइनि जारिमिन लिरनो थाङोब्ला सोरनि मुंखौ मख ‘नांगौ जायो आरो मानो गुवारै फोरमाय।

फिन: बर’ थुनलाइनि जारिमिन लिरनो थाङोब्ला सासे मानसिनि मुंखौ मख ‘नांगौ जायो बिथाङानो जाबाय-रेभारेण्ड सिदनि एण्डेल। मानोना हारसा रावखौ बोखांनो जेरैहाय रबिनसन, ड० नाथान ब्राउन, ड० माइलस ब्रन्सन आरो रेभारेण्ड अ. टि. कत्तर मोना जायफोर हाबाखौ मावदोंमोन बर’ रावखौ बोखांनो थाखाय रेभारेण्ड सिदनि एण्डेला हारसिनङैनो बैफोर हाबाखौ मावनो नाजादोंमोन।

इंलेण्डनि तटेनेज मुंनि थावनियाव 1840 मायथाइयाव सिदनि एण्डेलनि जोनोम जादोंमोन। गिबियाव बिथाङा 1864 मायथाइयाव आसामनि तेजपुराव बर’ ख्रिष्टानफोरनि धोरोमगुरु हेजेलमियारनि लेङाइ जानानै फैयो। बै मायथाइनिफ्रायनो 1907 मायथाइनि जुलाइ दानसिम बिथाङा बर ‘फोरनि गेजेराव थानानै गावनि धोरोम फोसावनाय हाबानि लोगोसेनो बर’ रावखौ फोथांनो थाखाय बर’ थुनलाइ सोरजिजेनदोंमोन। बेनिखायनो बिथांखौ बर’ थुनलाइनि बिफा बुंनाय जायो।

गिबियाव बिथाङा बर ‘नि गामि गेजेर गेजेर थाबायदिंबायना बर ‘फोरनि हाबा-हुखा, दामनाय-देनाय, मोसानाय-मुसुरनाय, आसार-खान्थि, खुगा सल, खुगा मेथाइ, दानाय-लुनाय, आगार सि बायदि फोरनि सोमोन्दै “The Asiatic Society of Bengal” आ दिहुननाय Research Paper फोराव गोलाउ-गोलाउ रायथाइफोर लिरजेनो। बेनि उनाव 1884 मायथाइयाव “An outline Grammar of the Kachari (Boro) Language मुंनि बिजाबखौ दिहुनो आरो 1911 मायथाइयाव बिथांनि “The Kacharis” बिजाबा साफायसालिनिफ्राय ओंखारबोयो।

बबेखानि बिथांनि बर’ थुनलाइयाव गालांनाय बिहोमाखौ फंसे रावजों रायखां जोबनो हानाया जोबोर गोब्राब जायो।

गाहायनि सोंनायफोरनि फिननायखौ गुवारै हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 5)

(क) ‘एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ’ रायथाइनि लिरगिरिनि थुनलाइयारि बिहोमानि सोमोन्दै लिर।

फिन: ‘एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ’ रायथाइनि लिरगिरिया बिहुराम बर’। बिथांनि जोनोमा 1941 मायथाइनि 14 जानुवारि मागो दमासि-खालि जादोंमोन।

जोनोम जायगाया दरं जिलानि बेंसिमारि गामियावमोनब्लाबो उनाव बिफा चन्द्रकान्त मोसाहारिया रौतानि बालिसिहा गामिसिम खारबोनानै नबथि लुफैयो आरो बो गामिनि गोदानै गायसंनाय गुदि फरायसालिनिफ्रायनो 1952 मायथाइयाव जोबथा आनजादखौ उथ्रिदोंमोन। बेबादिनो बिथाङा बि. ए, आनजादखौबो उथ्रिनो हादोंमोन बिनि उनाव रौतायाव जयभद्र हागजेर मेम ‘रियेल गोजौ फरायसालिनि गाहाय फोरोंगिरि नि हाबा मावो। बे समावनो बिथाङा बर’ थुनलाइ आफादनि नेहाथारि, लेङाइ आफादगिरिनि बिबानखौबो लानानै खामानि गावदोंमोन।

बिथाङा थुनलाइ आफादनि नेहाथारि बिबानाव थानाय समाव कलेजाव बर’ एम. आइ. एल. थिसननाय, बर’ रावखौ लोगो हादाबारि राव गायसंनाय, बर’ फरायसालि आरो फराय बिजों गायसंनाय, फराय बिजाब दिहुननाय, दानि बर’- इंराजी-हिन्दी मोनथाम रावारि सोदोब बिहुं लिरनाय, गुवाहाटीयाव जयभद्र हागजेर भबन लुनाय बायदि गोबां गिदिर गिदिर थाजिम खामानि मावनानै बर’ हारिखौ सिबि लांदों।

बेबादि मेंनोरोङै “सोरबां” मावथि मानसियानो 1980 मायथाइनि 27 सेप्तेम्बरखालि सिनायहायै थिउरियानि सिलाइनि गुलिजों मुंख्लं जानांदोंमोन। बिनि थुनलाइ बिजाब हिसाबै नुजानाय आसारबा (1983) आरो गिबि बिथाय (1984), बिनि हारि मोजां मोननायनि नेरसोना जादों इंराजी रावै लिरनाय Introduction to Bodos आरो बर ‘जों लोब्बा थानाय राभाफोरनि सायाव असमीया रावजों लिरनाय राभा जातिर इतिबृत्त, बेनि अनगायैबो गोबां बर’, असमीया आरो इंराजी रावनि रायथाइ लिरलांदों।

(ख) मिसनारिफोरा असमीया थुनलाइनि थाखाय मा मा हाबा मावदोंमोन लिर।

फिन: मिसनारीफोरा आसामाव फैनानै असमीया रावखौ फोथांनो थाखाय नामनाथा खामानि मावफैयो बिथांमोननि गेजेराव रबिनसन, ड० नाथान ब्राउन, ड० माइलस ब्रन्सन आरो रेभारेण्ड अ. टि. कत्तर मोनानो मखजाथाव। बिथांमोना गिबियाव ‘अरुण ‘दइ’ मुंनि गांसे मोखां बिलाइखौ दिहुनजेनो। बे दानसेयारि लाइसिखौ सिबसागरनि मिसनारी प्रेसनिफ्राय 1846 मायथाइनिफ्राय 1882 मायथाइसिम दिहुनो। गिबियाव बे लाइसिखौ रेभारेण्ड अ. टि. कत्तर आरो बिनि उनाव ड० नाथान ब्राउना सुजुगिरिनि बिबान लादोंमोन। अरुण ‘दइ लाइसिनि थुलुंगा मोननानै आनन्दराम ढेकियाल फुकनबादि हारसा थुनलाइगिरिनि जोनोम जादोंमोन। 

मानोना अरुण ‘दइ लाइसिखौ ख्रिष्टान धोरोमनि थाखाय दिहुननाय जादोंमोनब्लाबो बेयाव गुबुन गुबुन हादोरनि खौरां गुबुन गुबुन हादोरनि जारिमिन, जाथाय, सिनायथि, बाइबेलनि सलबाथाखौ राव दानस्लायनाय, धोरोमनि खोथा, आसामनि गोजाम जारिमिन, सलबाथा, जिउखौरां, बिगियाननि दिहुननाय बायदि बायदि आयदाजों आबुंमोन। बेफोरनि अनगायैबो ख्रिष्टान मिसनारीफोरा गोबां बिजाब लिरनानै असमीया थुनलाइनि बाख्रिखौ मोजाङै बिजिरना होदोंमोन आरो लामा दिन्थिना होदोंमोन।

(ग) सिदनि एण्डेलनि The Kacharis आरो An Outline Grammar of Boro Language बिजाबखौ मानो बर’ थुनलाइ होनना गनायनो हाया लिर।

फिन: सिदनि एण्डेला लिरनाय “The Kacharis” आरो “An Outline Grammar of Boro Language” बिजाबखौ बर’ थुनलाइनि फारियाव गोग्लैयो ना गोग्लैया बे बाथ्राखौफोरमाय नायनि सिगांनो थुनलाया माखौ बुङो-बेखौ मिथिग्रोनांगोन। जों बेखौ सिमान लाखनांगोंदि बर’ सोदोब” थुनलाइ” आ संस्कृत ‘साहित्य’ इंराजी Literature” नि बिजिरथि बानसनो हायाखै। साहित्यनि बिजिरथिया जादों-गोरोबथाइ (मिलन)। बे गोरोबथाया जादों गोसोनि साननायजों खान्थिगोनां रावनि गोरोबथाइ आरो सुबुंनि दुखु-दाहा, गांनाय उखैनाय, गाबनाय-मिनिनाय आरो अननाय बोराबनायफोरजों खबामगोनां रावनि गोरोबथा बायदि बायदि। 

बै गोरोबथानि बिजोंजोंनो सुबुङा माब्लाबा गोदै देखोजों गारां बोहाब गावनि गोसोनि बाथ्राखौ गुबुननो खिन्थायो बेनो खुथि (संगीत) एबा मेथाइ, माब्लाबा खबामगोनां गारांजों गावनि गोसोनि साननायखौ गुबुननो मिथिहोयो- बेनो खन्थाइ आरो बे खन्थाइनि फारि आरो आखला बांना गोलाउ जायोब्ला बे खन्थाया माब्लाबा मोनफा मोनफा गोदोनि एबा दानि जाथायाव गाब फुननानै गोदै गोथाव रावजों बेखौ गुबुननो खिन्थायो। बेनो सल आरो बेनो फारि आरो आखला बांना गोलाउ जायोब्लानो बेनो सलमा, माब्लाबा दानि एबा गोदोनि जाथाय मोनफाया बोरै जादोंमोन, बेयो जानाय समाव सोर, बहा, मा बुदोंमोन, बोरै बुंदोंमोन, बेफोरखौ आवफाव खालामना गुबुननो नायहोनो, खोनाहोनो थाखाय बै जाथायनि खौरांफोरखौ बुंफिनोबेनो नायजाब आरो बेफोरखौनो जयै थुनलाइ बुंनाय जायो। सुंदयै बुंनो थाङोब्ला थुनलाया जादों मोनफा मोनफा जाथायनि आयना।

सिदनि एण्डेला “An Outline Grammar of the Kachari (Boro) Language” मुंनि बर’ रावखान्थि बिजाबखौ 1884 मायथायाव दिहुनो। बेयो रावखान्थिनि बिजाबब्लाबो रावना-रावनिनि सलखौबो बर’ आरो इंराजी मोननैबो रावजोंनो दिहुनफादेरो। नाथाय बे बिजाबा रावखान्थि जानायलाय थुनलाइनि सिरियाव गोग्लैया। बेबादिनो बिथांनि 1911 मायथायाव साफायना दिहुनजानाय “The Kacharis” मुंनि बिजाबा गांसे बर’ रावखान्थि, जारिमिन आरो सुबुं थुनलाइ। रावखान्थि आरो जारिमिन खोन्दोआ इंराजीयाव लिरनाय। बेनिखायनो बे खोन्दोआ बर’ थुनलाइ जानोहाखाया। सुबुं थुनलाइ खोन्दोआ र ‘मान हांखोजों बर’ रावाव लिरनाय। बेनिखायनो बे खोन्दोखौल’ बर’ थुनलाइ होनना गनायनो हायो।

(घ) गुदि खोथाजों सोमोन्दो लाखिना बेखेवना लिर।

(i) सिगाङाव थुनलाइ……… दाजेननाया गोरलै नङा।

फिन: बे बाथ्रा खोन्दोखौ बिहुराम बर ‘वा लिरनाय “एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ” मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बे बाथ्रानि गेजेरजों रायथाइगिरिया सिगाङाव थुनलाइ गैजारोङै रावजों थुनलाइ दाजेननाय एबा सोरजिजेननाया गोरलै हाबा नङा होनना फोरमायदों।

थुनलाइ गैजारोङै बर ‘फोरनि थुनलाइ सोरजिजेननाय समाव ख्रिष्टान मिसनारी सिदनि एण्डेलाबो गोबां हेंथा-हेंसिनि गेजेरजोंसो बर’ थुनलाइखौ सोरजिनो आखायाव लादोंमोन। बिथान गिबियावनो बर’ रावखौ सोलोंग्रोनांगौ जादोंमोन आरो बर’ गामि गेजेर गेजेर थांनानै बर ‘फोरनि आसार, दामनाय-देनाय, दानाय-लुनाय, खुगा सल’ खुगा मेथाइ बायदिफोरनि सोमोन्दै मिथिनानै लाग्रोनांगौ जादोंमोन। बिनि उनावसो बिथाङा बर ‘फोरनि सोमोन्दै रायथाइ लिरजेनो। नांथाय बेफोर हाबाया जोबोर गोब्राबमोन।

(ii) दासिम जों मिथिनो मोननायाव……….. बर’ थुनलाइनि गोगो बेगर।

फिन: गोजौवाव होनाय बाथ्रा खोन्दोखौ बिहुराम बर’वा लिरनाय ‘एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ’ मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बेवहाय रायथाइगिरि सिदनि एण्डेला दिहुननाय “An Outline Grammar of the Kachari (Boro) Language” मुंनि बर’ रावखान्थि बिजाबानो गिबि दिहुनजाजेननाय बर’ सल’ आरो बर’ थुनलाइनि गोगो बेगर होनना फोरमायदों।

सिदनि एण्डेला बर ‘फोरनि आसार, हाबा-हुखा, मोसानाय-मुसुरनाय, आगरफालि बायदि फोरनि सोमोन्दै रायथाइफोरखौ लिरनायनि उनाव 1884 मायथायाव बिथाङा गिबियै बे बिजाब (रावखान्थि) खौ दिहुनजेनो। बेवहाय बिथाङा रावखान्थि बिजाबब्लाबो रावना-रावनिनि सल (The Kachari theory of Thunder and lightning) खौ बर’ आरो इंराजी मोननैबो रावजोंनो दिहुनो। बेनिखायनो बे बिजाबखौ गिबि बर’ सल’ आरो गोंगो बेगर होनना बुंदों।

(iii) सुंदवै बुंनो थाङोब्ला……… जथाइनि आयना।

फिन: बे बाथ्रा खोन्दोखौ बिहुराम बर’ लिरनाय ‘एण्डेल, मुगानि बर’ थुनलाइ’ मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बे रायथाइ सारिनि गेजेरजों बिथां रायथाइगिरिया थुनलाइनि महरखौ गुबुन गुबुन रोखोमनि होनना फोरमायदों।

लिरगिरिनि बादिब्ला थुनलाया जादों मोनफा मोनफा जाथाइनि आयना आरो बेफोर जाथायाव थायो मोनफा मोनफा आखल, आखलनि उनाव थायो सुबुं। थुनलाइयाव जों गोदै-गोखा, दुखु-दाहा, गांनाय-उखैनाय, गाबनाय-मिनिनाय, बोराबनाय बायदि गोरोबथां मोननो हायो। बे गोरोबथानि बिजोंजोंनो सुबुङा माब्लाबा गोदै देंखोजों गारां बोहाब बोहाब गावनि गोसोनि बाथ्राखौ गुबुननो खोन्थाहोयो। गावनि गोसोनि साननायखौ गुबुननो खन्थाइ महरै फोरमायथियो। सुद’ सल’ एबा सल’मा महरै फोरमायथियो। सुंदयै बुंनो थाङोब्ला सासे सुबुंनि जानाय जाथायफोरखौनो सल’ एबा खन्थाइ महरै बेखेवनानै होनायानो थुनलाइ। बिनिखायनो रायथाइगिरिया थुनलाइखौ मोनफा मोनफा जाथायनि आयना होननानै फोरमायदों।

(iv) एण्डार्सना खनथुमना………. गुमुर मोनदों।

फिन: बिहुराम बर ‘वा लिरनाय ‘एण्डेल मुगानि बर’ थुनलाइ’ रायथाइनिफ्राय बे बाथ्रा खोन्दोखौ दैखांना होनाय जादों।

एण्डार्सना खनथुमना गालांनाय मेथाइफोरनि गेजेरजोंदि बर ‘फोरा गोबां आसार खाथिनि गुमुर मोन्दांदोंमोन बेखौनो रायथाइगिरिया गोजौनि रायथाइ सिरिजों फोरमायनो नाजादों।

एण्डार्सना बर’ गामि गामि थाबायदिंबायना बर’ मेथाइ आरो सल ‘फोर खनथुमना “A Collection of Kachari Folk Tales and Rhymes” मुंनि बिजाबखौ साफायना दिहुनो। बे बिजाबाव जों बर ‘नि खुगा सल’ आरो खुगा मेथाइफोर नुनो मोनो आरो बे मेथाइ आरो खुगा सल ‘फोरनि गेजेरजों बिथाङा बर’ हारिनि बै समनि आसार खान्थिखौ बुरन-बुसि खालामना रोखायै बेरखांहोलांदोंमोन, जायनि थाखाय बिथां लिरगिरिया एण्डार्सना खनथुमना गालांनाय मेथाइफोराव बै समनि बर’ हान्जामानि आसारफोरनि गुमुर मोनदां मोनो होनना बुंदों।

(ङ) एण्डेल मुगानि बर’ थुलाइयाव The Kacharis मुंनि बिजाबनि खुगा मेथाइफोराव बर’ समाजनि माबादि सावगारि बेरखांदों?

फिन: The Kacharis बिजाबाव थानाय खुगा मेथाइफोराव बर’ समाजनि सावगारि बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो। बर’ हारिमुनि नेरसोन महरै बैसागोनि खोथाखौ जों नेवसिनो हाया। बैसागुवा गोदो गोदाय जों मिथिस ‘यि समनिफ्रायनो बर’ समाजाव सोलिबोगासिनो दं। बैसागु बोथोराव बर’ गामियाव बयनिबो नख ‘राव बर’ सेंग्रा-सिख्लाफोरा हान्जा जुथि जुथि बैसागो मागियो। बैसागु बोथोराव सेंग्रा-सिख्लाफोरा ज’यै लोगो नांनानै मोसानो ओंखारनाया मेथाइनि गेजेरजों एरैहाय बेरखांदों-

आगै बैसागि, फायदो नों 

दाना बोथोर जानायखाय रंजागोन।

बैसागु रंजानाय बोथोराव बिदियै हानजा जुथि जुथि मोसाना-रंजानानै मागिनाय समाव दाउ-अमा मागिनायनि नेरसोनखौबो जों दिनैसिमबो बर’ समाजाव नुनो मोनो; बेयो गाहायनि मेथाइजों एरै बेरखांदों:-

आदा रगुना, फारिया ओइ फारिया, 

नामैसो, गुनैसो फारिया, आदा फारिया 

अमा मासेयाखौनो जुरिया, आदा जुरिया

दावसा मासेयाखौनो जुरिया आदा जुरिया।

बेनि अनगायैबो बर’ समाजाव गोसो गोरोबनाय सेंग्रा सिख्लाफोरनि गेजेराव गोसोनि दौलें जालायनायनि नेरसोनखौबो गोदो गोदायनिफ्रायनो बर’ समाजाव नुनो मोनबोदों। बे गोसोनि दौलेङा माबा जाहोनाव जयोब्ला बैसागुनि रंजानाय बोथोराव बोराबनाय, बोरनायखौ मेथाइनि गेजेरजों खें-सालियायै फोरमायो एरैहाय-

“दां दालिया, दां दालिया 

मोजां मोजां गानब्लाबो 

नोंखौ नांलिया, नोंखौ नांलिया।”

एण्डारसन आरो सिदनि एण्डेलआ खोन्थुमना गालांनाय मेथाइफोराव बै समनि बर’ हानजामानि आसारफोरनि गुमुरखौ मोन्दोंमोन। बेबादियैनो The Kacharis बिजाबनि खुगा मेथाइफोराव बर’ समाजनि सावगारि बेरखांनायखौ नुनो मोलो।

Notes of Class 12 Bodo Mil Chapter 1 | AHSEC Class 12 Bodo Mil Chapter 1 Notes In this post we will explain to you Class 12 Bodo Mil Unit 1 Question Answer | Class 12 Bodo Mil Question Answer Unit 1 If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you.

Note- If you find any mistakes in this CHAPTER, please let us know or correct them yourself. Thank you.

Leave a Reply

error: Content is protected !!
Scroll to Top