Class 12 Bodo Mil Chapter 8 काछारनि हरिटिकर

Class 12 Bodo Mil Chapter 8 काछारनि हरिटिकर Question Answer As Per New Syllabus to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, AHSEC Class 12 सुजुनाय बिजाब Chapter 8 Question Answer/Class 12 Bodo Mil Unit 8 Question Answer are given so that you can easily search through the different Chapters and select the needs Notes of Class 12 Bodo Mil Chapter 8 Question Answer Bodo Medium. covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.

Join us Now

Class 12 Bodo Mil Chapter 8 काछारनि हरिटिकर

Class 12 Bodo Mil Chapter 8 काछारनि हरिटिकर Question Answer | Guide for Class 12 Bodo Mil Unit 8 Also Same NCERT Solutions for AHSEC Class 12 Bodo Mil Chapter 8 In this post we will explain to you what to try If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you. NCERT/SCERT, Class 12 Bodo Mil Chapter 8.

Unit 8 Kasarni Horitikar

रायथाइ बाहागो (Prose Section)

1. गाहायनि सोंलुफोरखौ सोदोब मोनसे एबा सारिसेजों फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 1)

(क) ‘काछारनि हरिटिकर’ रायथाइनि लिरगिरिया सोर?

फिन: महिनी महन ब्रह्म।

(ख) आह ‘मफोरनि सिगां आसामाव सोर सोर हाबफैदोंमोन?

फिन: आहमफोरनि सिगां खासि जयन्तीया आरो मनिपुरीफोरा आसामाव हाबफैदोंमोन।

(ग) आह’म राजा चुहुंमुं जों बर’ राजा देतसुङा मानि थाखाय जेननांदोंमोन?

फिन: आह ‘म राजा चुहुंमुंजों बर’ राजा देतसुङा दावहायाव जेननांदोंमोन मानोना बर’ राजाफोरा दावहानि थाखाय एसेबांमानि थाग थियारि जानानै थायामोन। आरो गावजों गाव खौसे थालायनो रोङामोन।

(घ) डिमापुरनि उनाव बर’ राजाया राजथावनिखौ बबेयाव गायसन हैदोंमोन।

फिन: डिमापुरनि उनाव सा काछार जिलानि माइबङाव बर ‘राजाया गोदान राजथावनि गायसन हैदोंमोन।

(ङ) रोनसोन्द्रिखौ ‘कालीमाता’ होननानै सोर बुंदोंमोन?

फिन: ड° सुनीति कुमार चेटार्जीया रोनसोन्द्रिखौ ‘कालीमाता’ होननानै बुंदोंमोन।

(च) इन्दुप्रभाया सोर राजानि फिसाजोमोन?

फिन: इन्दुप्रभाया मनिपुर राजा मधुचन्द्रनि फिसाजोमोन।

(छ) सोरनि बादिब्ला बर’फोरा क’च हारिनि मानसिफोरखौ खुंसा बुंनायमोन?

फिन: उपेन्द चन्द्र गुहनि बादियैब्ला बर ‘फोरा क’च हारिनि मानसिफोरखौ खुंसा बुंनायमोन।

(ज) गुमुरसिङा उनाव मा मुं लादोंमोन?

फिन: गुमुरसिङा उनाव गम्भीरसिं मुं लादोंमोन।

(झ) सोर राजा गबिन्द चन्द्रखौ दानसदोंमोन?

फिन: इन्दुप्रभानि बिदा गुमुरसिंह (गम्भीर सिंह) आ राजा गबिन्द चन्द्रखौ दानसदोंमोन।

(ञ) बबे मायथायाव ग ‘बिन्द चन्द्रवा रायजो खोमानांदोंमोन?

फिन: 1832 मायथायाव।

(ट) हरिटिकरआ मा?

फिन: हरितिकरआ दरसे फिसा गामिसो।

(ठ) महिनि महन ब्रह्मआ सुजुनाय गांसे लाइसिनि मुं लिर।

फिन: नायक।

(ड) “बर’ भाषा सिक्षा” बिजाबनि लिरगिरिया सोर?

फिन: महिनि महन ब्रह्म।

(ढ) दिमापुराव बर’ राजाफोरा बेसेबां बोसोर रायजो खुंदोंमोन?

फिन: 86 बोसोर रायजो खुंदोंमोन।

(ण) गबिन्द चन्द्रनि बिबाजैनि मुङा मामोन?

फिन: इन्दुप्रभा।

(त) बराक दैमाया गावस्रानानै मा मोननै मुं लायो?

फिन: दोंसेया कुसियारा आरो दोंसेया सुरमा मुं लादों।

2. गाहायनि सोंलुफोरखौ सुंदवै फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 2)

(क) काछार जिल्लानि जारिमिना मानो बर’ हारिनि दुखु गोनां जारिमिन?

फिन: काछार जिलानि जारिमिनानो बर’ हारिनि दुखुगोनां जारिमिन मानोना बे जायगानिफ्रायनो जिगुजौ जौथायाव बर’ राजा आरो रायजोआ जोबलांदोंमोन।

(ख) बर’ राजाफोरा सोरजों बांसिन दावहा नांनांदोंमोन आरो मानो?

फिन: रायजो लानानै बर’ राजाफोरा खासिया जयन्तीया, मनिपुरी आरो आह ‘मफोरजों दावहा नांबाय थानांनायमोन। बिसोरनि मादाव आह ‘मफोरजों बर’ राजाफोरा बांसिन आरो गोबावसिन दावहा नांनांदोंमोन। मानोना बै समाव बर ‘फोरा गावजों गाव खौसे गैलायामोन।

(ग) बर ‘फोरनि आखला माबादिमोन?

फिन: बर ‘फोरनि आखला जोबोर गुरै आरो माहि। बिसोरनि गोसोआव रावजोंबो नांलाय-खमलाय, हिंसा-हिंसि साननाय गैथारा।

(घ) सोर राजाया सोर बर’ राजानो काछारखौ बिजामादैनि जोथोब हिसाबै हगारनानै होदोमोन?

फिन: त्रिपुरा राजाया बर’ राजा धर्मध्वज नारायननो बिजामादैनि जोथोब (जौतुक) हिसाबै हगारनानै होदोंमोन।

(ङ) सोर बर’ राजाया बबे मायथायाव राजथावनिखौ मायबंनिफ्राय खासपुर नोगोराव लांदोंमोन?

फिन: राजा कीर्ति चन्द्र नारायननि आमोलाव ख्रिष्ट 1750 मायथायाव राजथावनिखौ मायबंनिफ्राय खासपुर नोगोराव लांदोंमोन।

(च) राजा ग’बिन्द चन्द्रवा खासपुरखौ नागारनानै हरितिकराव मानो खारखोमालांनो गोनां जादोंमोन?

फिन: सुथुरफोरनि गले गले उदखाराव थावरिनो हायैलाय राजा गबिन्द चन्द्रआ राजथावनि खासपुरखौ नागारनानै हरिटिकराव खारखोमालांनो गोनां जादोंमोन।

(छ) हरिटिकर गामिनि साथिजों मा मा दैया बोहैलांदोंमोन?

फिन: हरिटिकर गामिनि साखाथिजों बराक दैमाया खावनै जानानै बोहैलांदों। दोंसेया कुसियारा आरो गुबुन दोंसेया सुरमा।

(ज) ग ‘बिन्द चन्द्रवा सोर बिमाखौ सिबियोमोन आरो मानो सिबियोमोन?

फिन: गबिन्द चन्द्रआ गोसो मोदोम जिउ होसारनानै रोनसोन्द्रि बिमाखौ सिबियोमोन। राजाया दावहायाव थांनो ओंखारब्लानो आरो दावहानिफ्राय फैफिनब्लानो थानसालियाव बोर मोननो थाखै रोनसोन्द्रि बिमाखौ (मोदायजोखौ) खुलुमनायमोन।

(झ) इन्दुप्रभानि महरा माबादिमोन आरो बियो सौर सोरखौ हाबा खालामदोंमोन?

फिन: इन्दुप्रभाया मनिपुर राजा मधुचन्द्रनि फिसाजोमोन। बियो नायनो मोजां जारौ-रौ, गन्थं-मोखां गेबेंमोन। गिबियाव बियो राजा कृष्ण चन्द्रजों हाबा जादोंमोन। नाथाय जेब्ला कृष्ण चन्द्रआ रूंसारी जायो अब्ला बियो राजानि फंबाय गबिन्द चन्द्रजों फिन हाबा जाफिनो।

(ञ) सोर राजाया सोरनि हेफाजाब लानानै बर’ रायजोखौ गाग्लोबदोंमोन?

फिन: मनिपुरनि राजा मारजिदसिङा सुरजिदसिंजों लोगो जानानै बर ‘नि राजा गबिन्द चन्द्रखौ एबा बर’ रायजोखौ गाग्लोबदोंमोन।

(ट) बर’ राजाफोरनि सिनायथि मोननो मानो गोब्राब?

फिन: बर ‘फोरा राव, थुनलाइ, हारिमु, रायजो आरो राजागोनां गोजाम आरो गेदेमा हारि। नाथाय बिसोरहा बेफोरनि लिरनाय नेरसोन गैया। बेनिखायनो जारिमिनबो गैया। गुबुन हारिनि लिरगिरिफोरा एफा लिरब्लाबो बिफोर आबुं आरो थार नङा। बेनिखायनो बर’ रायजो राजाफोरनि सिनायखि मोननो गोब्राब।

(ठ) महिनि महन ब्रह्मआ सुजुनाय गांनै बिजाबनि मुं लिर।

फिन: महिनि महन ब्रह्मनि गांनै बिजाबनि मुङा जाबाय-

Bodo Folk Songs आरो Bodo Folk Tales.

(ड) दिमापुरनि उनाव बर’ राजाफोरा गावनि राजथावनिखौ बबेयाव गायसनहैदोंमोन?

फिन: दिमापुरनि उनाव बर’ राजाफोरा सा-काछार जिल्लानि माइबङाव, माहुर दैमा साखाथियाव गावनि राजथावनि गायसन हैदोंमोन।

3. गाहायनि सोंलुफोरखौ फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 3)

(क) माबादि जाथायफोरनि सोमोन्दै जारिमिनाव बेखेवनाय जादों होनना लिरगिरिया बुंदों?

फिन: काछारनि बर’ राजाफोरनि आमोलाव दावहा नांनाय, जेननाय, देरहानाय आरो राजखान्थिनि सोमोन्दै जारिमिनाव बेखेवनाय जादोंब्लाबो फिसा-फिनला गासैबो जाथाइफोरखौ मख ‘नाय जायाखै। जायनि जाहोनाव काछार जिलानि जारिमिनजों लोगोसे बर’ हारिनि जारिमिनानो दुखुगोनां जारिमिन जानानै फैदों होनना फोरमायदों।

(ख) आसाम हादराव आह’मफोरा बबे समाव हाबफैदोंमोन आरो माबोरै हाबफैदोंमोन?

फिन: आसाम हादराव बर’ राजाफोरा ग्रोम-ग्रोम राइजो खुंनाय समाव आह ‘मफोरा सानजा हादर ब्रह्मदेश आरो थाइलेण्डनिफ्राय पाटकाइ हाजोनि लामाजों दैहुं, दैबांनि सेर सेर फैनानै आसामाव हाबफैयो।

(ग) रोनसोन्द्रि मोदायजोखौ मा मा मुङै मोनथियो?

फिन: रोनसोन्द्रिनि गुबुन गुबुन मुङा जादों- दुर्गा देबी, जगतमाता, जगधात्री। ड० सुनीति कुमार चेटार्जीया रोनसोनद्रिखौ ‘कालीमाता’ होननानै बुंदों। बि मोदायजोखौनो केचाइ खायती (गोथाङे जाग्रा) बुंदों। बिनो ताम्रेश्वरी, बिनो कामाख्या देबीबो।

(घ) डिमापुराव बर’ राजाफोरा बबे मायथाइनिफ्राय बबे मायथाइसिम रायजो खुंदोंमोन?

फिन: डिमापुराव बर’ राजाफोरा 1150 मायथाइनिफ्राय 1226 मायथाइसिम 86 बोसोर रायजो खुंदोंमोन। बिनि उनाव बिसोर राजा-फोरजा आरो राजथावनि सनापुरी डिमापुर नोगोरखौ गारलांनानै बिखायाव दावदाबसे दाहा लानानै गुबुन दाबसे जायगायाव गोनां जादोंमोन।

(ङ) हरिटिकराव हाग्रानि मा मा जुनार आरो बिफां लाइफां नुनो मोनोमोन?

फिन: हरिटिकर गामिनि सोरगिदिं गाहाइ गोजौ हाजो थिला। सोमखोर हाग्रा बेन्दों-बेनला। हाजो सेर सेर ग्रौ ग्रौ अरं गेजेर गेजेर खोल खोल जिरि जिरि दै बोहैनाय रिनदाउ-रिनसि दाउमा-दाउसा मेथाइ खननाय, सान-हर मोसा लख्रा सोगोमनाय। बेयावदाय नुनो मोनो खोलो-खोलो बार बारनायजों देमग्लाय-देमसि बंफां-लाइफांनि मोसानाय। गफा गफि सनहालि माइबिसं, हाग्रा सेर सेर नुहां नुवांहां सुबुंनि सं। फालो फालो खोथिया फाख्रा, थेख्रा-थेख्रि सख्रा। अमा सिनारि, अमा थावख्रि आरो बायदि बायदि हाग्रानि जुनार बेसे नायनोमोन। सनालु, आवजार सेरफां, फालासु मान्दार, बायदिमैया, गोमो गोजा गुफुर गोथां बिबारनि मेला, रं बेरंनि सिख्रि बाहां-बिरहां हालो दैलो बिबार सोबनाय मोसानाय बेसेबांबा समायना-रमायना आरो बेसेबांबा गोजोन-सुदेम।

(च) बर’ राजा आरो रायजो जोबनायनि मोनसे जाहोना मामोन रायथाइनि हेफाजाबाव लिर।

फिन: बर’ राजा गबिन्द चन्द्रआ बिबाजै इन्दुप्रभाखौ हाबा लानायानो बर’ राजा आरो रायजो जोबस्रांनायनि मोनसे जाहोन जानानै फैदों बे बाथ्राखौनो रायथाइगिरिया जोंनो फोरमायना होदों।

मनिपुरनि राजा मधुचन्द्रनि फिसाजो इन्दुप्रभाखौ काछारनि राजा कृष्ण चन्द्रआ हाबा खालामदोंमोन। नाथाय कृष्ण चन्द्रआ बारा गोबाव रायजो मोनजायाखिसै, थैलाङो। बेनि उनाव फंबाय गबिन्द चन्द्रआ राज उलाफादाव ज’नानै बिबाजै इन्दुप्रभाखौ जुलि खालामो। इन्दुप्रभानि हाबानि उननिफ्रायनो सानथ्रहायै मनिपुरीफ्रा आसामाव हाबफैनो खाबु मोनो। मानोना राजा गबिन्द चन्द्रआ इन्दुप्रभानि बाथ्राखौनो गनायनानै लानांगौमोन। बिनि बुंनायावनो राजा गबिन्द चन्द्रआ बिनिनो बिदा गुमुरसिंखौ सान्थ्रि गाहाय खालामनानै लादोंमोन। बे गुमुरसिङनो राजानि गुमुरखौ मोननानै बर’ रायजो काछारखौ मनिपुर रायजोजों दाजाबनो खाबु लाखोमायो। गमामायैनौ उनाव नंखाय बाखाय राव लानानै राजाजों बेरेखा जायो। उनाव मनिपुरनि राजा मारजिदसिं आरो सुरजिदसिंखौ लोगो लानानै बर’ रायजोखौ गाग्लोबो। बे समावनो मानफोराबो काछारखौ गाग्लोबदोंमोन। नाथाय सानसेखालि खाबु लानानै गुमुरसिंनि मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरी सान्थ्रिया राजा गबिन्द चन्द्रखौ दानसयो। बेनिफ्रायनो जों हमदांनो हायोदि बे हाबायानो बर’ राजा आरो रायजो जोबलांनायनि मोनसे गुवबै जाहोन।

(छ) गुमुर सिङा सोरमोन आरो बियो राजानि बेरेखायै माबादि हाबा मावदोंमोन?

फिन: गुमुरसिङा रानी इन्दुप्रभानि बिदा आरो उनाव राजा गबिन्द चन्द्रनि सान्त्रि गाहाय जादोंमोन। बिनि गुबुन मोनसे मुङा गम्भिरसिंमोन।

सान्त्रि गाहाय जाखांनायनि उनाव गुमुर सिङा राजानि गासैबो गुमुरखौ मोननानै लासैनो बर’ रायजो काछारखौ मनिपुर रायजोजों दाजाबनो खाबु लायो।

गमामायैनो उनाव गुमुरसिङा नंखाय बाखाय राव लानानै राजाजों बेरेखा जायो आरो राजाजों बिग्रायखांनाय आखल दिन्थिनानै बर’ रायजोखौ फोजोबस्रांनायनि राहा खालामदोंमोन।

राजा गबिन्द चन्द्रआ इन्दुप्रभानि जेरै गेजेनमोन बेबादिनो बियो इन्दुप्रभानि बाथ्राखौनो गनायनानै लानांगौमोन। बिनि बुंनायावनो गुमुर सिंखौ सान्त्रि गाहाय खालामना लानांदोंमोन। बेनि उनावनो गुमुरसिङा सोलो लानानै जेरै गोसो ऐरेनो खालामनो हमनायसै। सिगाङाव गुमुरसिङा बर’ रायजो काछारनि खावसेखौ मनिपुरजों दाजाबो आरो जोबथारनायाव 1832 मायथायाव सासे मनिपुरी सानथ्रिनि आखाइजों हरिटिकरनि रोनसोनद्रि मन्दिर सिङाव फुजा होबाय थानाय राजा गबिन्द चन्द्रखौ दानथारो आरो बर’ राजा, बर’ रायजो आरो राजखान्थिखौ फोजोबस्राङो।

(ज) सोरनि मेगन थिफायनायाव बबे मायथायाव राजा गबिन्द चन्द्रवा दानस’ जादोंमोन? राजा थैनायनि उनाव बर’ रायजोया मा जादोंमोन?

फिन: गुमुरसिंनि मेगन थिफायसननायावनो सासे मनिपुरी सानथ्रिया राजा गबिन्द चन्द्रआ हरिटिकरनि रोंनसोन्द्रि मन्दिर सिङाव फुजा खालामबाय थानाय समाव स्रि-स्रि थांनानै ख्लाब-ख्लिब जोंनाय थुंग्रिजों दानस’ जादोंमोन। बेयो 1832 मायथाइनि जाथाइ।

राजा गबिन्द चन्द्रआ थैखांनायनि उनाव लोगो लोगो बर’ रायजो आरो बर ‘नि राजखान्थि गोहोआबो जोबनानै थाङो। फोरजा फिसाफोरा हामा-दैमा, आलाइ-सिलाइ, गोदाव सोराव जानानै थानांनायसै।

(झ) किंबदन्तीया हरितिकरनि जारिमिननि सोमोन्दै मा बुंदों रायथाइनि हेफाजाबाव लिर।

फिन: जेब्ला 1832 मायथायाव बर ‘नि राजा गबिन्द चन्द्रआ गुमुरसिंनि मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरी सानथ्रिजों दानस ‘जादोंमोन अब्लानो बर’ रायजोआबो जोबलाङो। बेखौ नुनानै किंबदन्तीया गबिन्द राजानि राजथावनि हरिटिकरनि सोमोन्दै एरै बुंदों-

“राजा गबिन्द चन्द्रआ थैखांनानै रायजोनि रोनसोन्द्रि मोदायजोआ रायजो नागारनानै बबेयावबा खारलांबाय। फोरजा फिसाफोरा हामा-दैमा, आलाइ-सिलाइ जानांबाय। बेनो जादों हरिटिकरनि जारिमिन।”

(ञ) राजा गबिन्द चन्द्रआ राजथावनिखौ हरिटिकराव बोस्लायनानै मा मा खालामनो सान्दोंमोन?

फिन: राजा गबिन्द चन्द्रआ राजथावनिखौ हरिटिकराव बोस्लायनानै लुफैनायनि थांखियानो जादोंमोन – बर’ रायजोखौ मोजाङै खुंफिननाय, बर ‘खौ मोजाङै दाफिननाय आरो जौगाखांहोफिननाय। बेवहायनो सानदोंमोन राजा गबिन्द चन्द्रआ आलो आलो थानो, रायजो रैखा खालामनायनि सानगौथौ साननो, फोरजा फिसाफोरखौ गोजोनै लाखिनो। बेयावहायनो बियो लुदोंमोन रोनसोन्द्रि थानसालि। बे थानसालियावनो राजा गबिन्द चन्द्रआ थांनायनि फैनायनि गोसो मोदोमजिउ होसारनानै, बोर मोननो लुबैनानै बिमा रोनसोन्द्रिखौ सिबियोमोन।

नाथाय दुखुनांथाव बाथ्रा, दावहायाव थांनाय सिगां मन्दिराव हाबनानै फुजा खालामबाय थानाय समावनो गुमुरसिंनि मेगन थिफायनायजों सासे मनिपुरी सान्थ्रिया सिरि सिरि थांनानै ख्लाब-ख्लिब जोंनाय थुंग्रिजों राजा गबिन्द चन्द्रखौ गोदोनायाव थबस्र’ दानस ‘हैयो। लोगो लोगो गबिन्द चन्द्रआ थैयो। बे जादों 1832 मायथाइनि जाथाइ। बेनिखायनो रायथाइगिरिया बुंदों काछार जिलानि जारिमिनानो बर’ हारिनि दुखुगोनां जारिमिन।

(ट) आहमफोरा बबेनिफ्राय आरो बबे लामाजों आसामाव हाबफैदोंमोन?

फिन: आसाम हादराव बर’ राजाफोरा ग्रोम ग्रोम रायजो खुंनाय समाव आहमफोरा सानजा हादर ब्रह्मदेश आरो थाइलेण्डनिफ्राय पाटकाइ हाजोनि लामाजों दैहुं, दै बांनि सेर सेर फैनानै आसामाव हाबफैयो।

4. गाहायनि सोंनायफोरनि फिन हो (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 4)

(क) बर ‘फोरा सोर सोरजों दावहा नांनो गोनां जादोंमोन रायथाइनि हेफाजाबाव लिर।

फिन: रायजो लानानै बर’ राजाफोरा खासिया जयन्तीया, मनिपुरी आरो आह ‘मफोरजों दावहा नांबाय थानांनायमोन। बिसोरनि मादाव आह ‘मफोरजों बर’ राजाफोरा बांसिन आरो गोबावसिन दावहा नांनांदोंमोन। मानोना बै समाव बर ‘फोरा गावजों गाव खौसे गैलायामोन।

(ख) खासपुर नोगोरा माबादिमोन? लिर।

फिन: सफिद चाहाबनि बादिब्ला त्रिपुरानि राजखुंग्रिजों बर’ राजा धर्मध्वज नारायनहा हाबा जानायाव त्रिपुरा राजाया बिजामादैनि जोथोब हिसाबै काछारखौ हगारनानै होयो। दानि काछार जिलाया त्रिपुरा राजानि हादर सिङावमोन। बे काछार जिलायानो खासपुर। बेनि सोरगिदिं ग्रोम ग्रोम बिफां-लाइफांनि गेजेरावनो खासपुर नोगोर। खाथिजों बोहैलांदों माहुर दै। नाथाय दा बे दैया गोजान जालांबाय। राजा थाग्रा नवाव थांनोब्ला लांगोनानि सिंह दरजाजों हाबलांनांगौ। 

सिंह दुवारनि खाथियाव रोनसोन्द्रि मन्दिर। राजखारेंनि खाथियाव आरो दंबावोमोन रोनसोन्द्रि मन्दिर। साखाथियाव शिब दौल आरो दंबावो फुख्रिखरसे नोगोरनि सोरगिदिं गोथौ गुवार गोरखाय। बे गोरखायनि थाखाय सुथुरफोरा नोगोराव हाबफैनो हायामोन। राजखारेंनि मोखाङाव दुलाराय फोथार गुवार। थानसालियाव राजाया दावहायाव थांनो ओंखारब्लानो आरो दावहानिफ्राय फैफिनब्ला रोनसोन्द्रि मोदायजोखौ खुलुमनायमोन। रोनसोन्द्रिनि गुबुन गुबुन मुङा जादों दुर्गा देबी, जगतमाता, जगधात्री। ड० सुनीति कुमार चेटार्जीया रोनसोन्द्रिखौ ‘कालीमाता’ होननानै बुंदों। बि मोदायजोखौनो केचाइ खायती (गोथाङै जाग्रा) बुंदों। बिनो त्रामेश्वरी, बिनो कामाख्या देबीबो।

(ग) उपेन्द्र चन्द्र गुहवा बर ‘फोरनि सोमोन्दै मा बुंदों लिर।

फिन: उपेन्द्र चन्द्र गुहनि बादियैब्ला बर ‘फोरा क’च हारिनि मानसिफोरखौ खुंसा बुंनायमोन। बिसोर नाथाय जायगाखौ खुसपुर होननायमोन। उनाव खुसपुरनिफ्राय खासपुर जाबोदों होननानै बिथाङा बुंदों। बिथांनि बादियैब्ला गोदो खायपुराव क’चफोर दंमोन। जायखि-जायामानो एसेबां गोख्रों आरो गोमोथाव कारुकार्य गोनां राजथावनि खासपुरखौबो सुथुरफोरनि गले गले उदखाराव थावरिनो हायैलाय राजा गबिन्द चन्द्रआ गारनानै सिरि सिरि ‘हरिटिकर’ मुंनि दाबसे जायगायाव खारखोमालाङो। बेहायनो बियो गोदान राजथावनि गायसनहैयो होनना फोरमायदों।

(घ) राजा गबिन्द चन्द्रवा बर’ रायजोखौ माबादि खालामनानै लानांदोंमोन रायथाइनि हेफाजाबाव लिर।

फिन: राजा गबिन्द चन्द्रआ बर’ रायजो आरो राजखान्थिनि गोहोखौनो सिलिंखार खालामजानो गोनां जादोंमोन।

गबिन्द चन्द्रआ बिदा थैखांनायनि उनाव राज उलाफादाव ज ‘नानै बिबाजै इन्दुप्रभाखौ हाबा खालामो। बिसोरनि हाबा जोबखांनायनि उननिफ्रायनो सानथ्र ‘हायै मनिपुरीफ्रा आसामाव हाबफैनो खाबु मोनो। मानोना राजा गबिन्द चन्द्रआ इन्दुप्रभानि बाथ्राखौनो गनायनानै लानांगौमोन। बिनि बुंनायावनो राजा गबिन्द चन्द्रआ बिनि बिदा गुमुरसिंहखौ सान्थ्रि गाहाय खालामना लादोंमोन। बे गुमुरसिंहआनो उनाव राजानि गुमुरखौ मोननानै बर’ रायजो काछारखौ मनिपुर रायजोजों दाजाबनो खाबु लाखोमायो।

गमामायैनो उनाव नंखाय-बाखाय राव लानानै राजाजों बेरेखा जायो। उनाव मनिपुरनि राजा मारजिदसिंह आरो सुरजिदसिंहखौ लोगो लानानै बर’ रायजोखौ गाग्लोबो। बे समावनो मानफोराबो काछारखौ गाग्लोबदोंमोन। बेबादिनो सानसेखालि खाबु लानानै गुमुरसिङा मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरी सानथ्रिया राजा गबिन्द चन्द्रखौ दानस’यो। बर ‘नि राजाया थैखांनायनि उनावनो जोबलांदोंमोन जायनि थाखाय बर ‘नि फोरजा-फिसाफोरा हामा-दैमा, आलाइ-सिलाइ जानानै थानांगौ जाना फैदोंमोन।

(ङ) इन्दुप्रभाया सोरमोन आरो बियो बर’ रायजोनि बेरेखायै माबादि फावफान्दायदोंमोन लिर।

फिन: इन्दुप्रभाया मनिपुर राजा मधुचन्द्रनि फिसाजोमोन। बियोनायनो मोजां जारौ रौ, गन्थंमोखां गेबेंमोन।

इन्दुप्रभाया बर’ राजा आरो रायजोनि बेरेखायै गोबां फावफान्दायदोंमोन। गिबियाव बियो काछारनि राजा कृष्ण चन्द्रजों जादोंमोन। नाथाय कृष्ण चन्द्रआ थाबनो थैलांनायलाय विनिनो फंबाय गबिन्द चन्द्रखौ राज उलाफादाव फज ‘नानै बिबाजै इन्दुप्रभाया हाबा खालामनानै लायो। बे हाबानि उननिफ्रायनो सानथ्र ‘हायै मनिपुरीफोरा काछार रायजोआव हाबफैनो खाबु मोनो। बे हाबानि फारियानो बर ‘फोरनि सुनि जानानै फैयो। बेनिखायनो जों साननो हायो बेबहाय इन्दुप्रभानि फाव फान्दाय दङो।

बबेखानि बेल’ नङा रानी इन्दुप्रभाया जा बुङो बेखौनो गनायना लानांगौमोन राजा गबिन्द चन्द्रआ। जायनि जाहोनाव राजा गबिन्द चन्द्रआ बिनि बिदा गुमुरसिंखौ सानस्रि गाहाय खालामना लानांदोंमोन। नाथाय बे गुमुरसिंहआनो उनाव सोलो बाहायनानै लासैनो राजानि गुमुरखौ संना बर’ रायजो काछारखौ मनिपुर रायजोजों दाजाबनो खाबु लाखोमायो। नंखाय खोथाखौ लानानैनो सानथ्रि गाहाय गुमुरसिंहआ राजाजों बेरेखा जायो। मनिपुरनि राजा माजिदसिंह आरो सुरजिदसिंहजों लोगो जानानै गबिन्द चन्द्र राजानि बर’ रायजोखौ गाग्लोबनो हमो।

बेबायदिनो सानसेखालि दावहायाव थांनाय सिगां हरिटिकरनि रोनसोन्द्रि मन्दिराव हाबनानै फुजा खालामबाय धानाय समावनो गुमुरसिंहआ मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरी सानथ्रिया सिरि सिरि थांनानै ख्लाब-ख्लिब जोंनाय थुंग्रिजों राजा गबिन्द चन्द्रखौ थबस्र’ दानस ‘यो। लोगो लोगो बर ‘नि जोबथा राजा गबिन्द चन्द्रआ रुंसारि जाना थाङो आरो बर’ रायजोआवो बायफ्लेलाङो। बर ‘नि बेफोरबादि दुखुनांथाव जाथाइ जालांनायनि गुदिखौ नायोब्ला जों बेवहाय इन्दुप्रभानि फाव फान्दाय दंथारो होनना फोथायनो हायो।

(च) हरिटिकरनि जारिमिना मा फोरमायना लिर? 

फिन: हरिटिकरआ दरसे फिसा गामिसो। बेवहायनो राजा गबिन्द चन्द्रआ गावनि राजथावनिखौ बोस्लायलांदोंमोन। बेवहायनो बियो रोनासोन्दि थानसालिबो लुदोंमोन, बिमा रोनसोन्दिखौ गोथौ गोसोजों सिबिनायमोन राजा गबिन्द चन्द्रआ।

सानसेखालिनि बाथ्रा। राजा गबिन्द चन्द्रआ गामाखालिनिबादि दावहायाव थांनाय सिगां हरिटिकरनि रोनसोन्दि मन्दिराव हावनानै फुजा खालामबाय थादोंमोन। थिग बे समावनो गुमुर सिंनि मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरि सान्थ्रिया स्रि स्रि थांनानै ख्लाब-ख्लिब जोंनाय थुंग्रिजों गबिन्द चन्द्र राजाखौ गोदोनायाव थबस्र’ दानस’ नानै होयो। बे जादों 1832 मायथाइनि जाथाय। हाय गसाइ! गबिन्द राजाया थैलांबाय। लोगो बर’ रायजोआबो जोबलांबाय। किंबदन्तीया बुङो-राजा गबिन्द चन्द्र थैखांनानै राइजोनि रोनसोन्दि मोदायजोआ राइजो नागारनानै बबेयावबा खारलांबाय। फोरजा फिसाफोरा हामा-दैमा आलाइ सिलाइ जानांबाय। बेनो जादों हरिटिकरनि जारिमिन।

(छ) लिरसुंथाइ लिर मोननैनि:- गबिन्द चन्द्र, इन्द्रप्रभा, हरिटिकर। 

फिन: गबिन्द चन्द्र: गबिन्द चन्द्रआ बर ‘नि जोबथा राजा। बिथांनि राजथावनिया खासपुरावमोन। नाथाय सुथुरनि उदखाराव थावरिनो हायिलाय बिथाङा काछारनि हरिटिकर मुंनि दरसे फिसा गामियाव खारखोमालांनानै बिहायनो राजथावनि गायसनहैदोंमोन। बेवहायनो बिथाङा आलो आलो थानो सान्दोंमोन। बेवहाय राजा गबिन्द सन्द्रआ रोनसोन्दि थानसालि लुदोंमोन, मानोना बिथाङा बिमा रोनसोन्द्रिनि सिबिसुलामोन।

मनिपुर राजा मधुसुदननि फिसाजो नायनो मोजां इन्दुप्रभाखौ काछारनि राजा कृष्ण चन्द्रआ गोसो थोनानै हाबा खालामदोंमोन। कृष्ण चन्द्रआ थैनायनि उनाव गबिन्द चन्द्रआ बिबाजै इन्दुप्रभाखौ जुलि खालामनानै लायो। इन्दुप्रभानि हाबानिफ्रायनो सान्थ्र ‘हायि मनिपुरिफोरा काछार रायजोआव हाबफैनो सोलो मोनो।

गबिन्द चन्द्रआ इन्दुप्रभानि बाथ्राखौ मानिजुबना लानांगौ जायोमोन। बिनि बुंनायावनो गबिन्द चन्द्रआ बिनिनो बिदा गुमुर सिंखौ सानथ्रि गाहाइ खालामनानै लादोंमोन। मनिपुरि राजाया बर’ रायजोखौ गावसोरनि हादोरजों दाजाबदेरफानो जेब्लाबो सिं सिं सुलु लागासिनो थायोमोन। बे समावनो मानफोराबो काछारखौ गाग्लोबदोंमोन राहा गोथे जाना बृटिसफोरनि हेफाजाब लानानै गिलु बालु दावहा नाङै।

उनावहाय नाथाय गुमुरसिं आरो इन्द्रप्रभानि फाव फान्द्रायनायाव गबिन्द्र चन्द्रआ सिथारजायो।

हरिटिकरः हरिटिकरआ दरसे फिसा गामि। बेयो काछारनि सिङावमोन। बर ‘नि जोबथा राजा गबिन्द चन्द्रआ खासपुरनिफ्राय खारखोमालांनानै बेवहायनो गावनि राजथावनि फसंहैदोंमोन।

बे जायगानिफ्राय इसेल’ गोजानाव बराक दैमाया बोहैनांनै उनाव दोंनै जाहैयो। दोंसेया कुसियारा आरो दोंसेया सुरमा। सोरगिदिं गाहाइ गोजौ हाजो थिला। सोमखोर हाग्रा बेन्दों बेनला। हाजो सेर सेर ग्रौ ग्रौ अरं गेजेर खोल’ खोल’ जिर जिर दै बोहैनाय रिनदाव रिनसि दाउमा दाउसा मेथाइ खन्नाय, सान हर मोसा लख्रा सोगोमनाय। बेवहाय नुनो मोनो खोलो खोलो बार बारनायजों देमग्लाय देमसि बंफां-लाइफां मोसानाय। गफा गफि सनाहालि माइबिसं, हाग्रा सेर सेर नुहां-नुवाहां सुबुंनि सं। फालो फालो खोथिया फाख्रा, थेख्रा-थेख्रि सख्रा। अमा सिनारि, अमा थावस्रि आरो बाइदि बाइदि हाग्रानि जुनार-बेसे नायनोमोन। सनालु, आवजार सेरफां, फालासु मान्दार, बायदि मैया, गोमो गोजा गुफुर गोथां बिबारनि मेला; रं बेरेंनि सिख्रि बाहां बिरहां हालो दैलो बिबार सोबनाय मोसानाय बेसे समाइना, बेसे रमाइना, बेसे गोजोन, बेसे सुदेम-आय’ बे जायगायालाय। बेखौनो बुङो सनापुरि सोरगोफुरि हरिटिकर गामि।

5. गाहायनि सोंनायफोरनि फिननायखौ गुवारै हो। (मोनफ्रोमनिबो नम्बरा 5)

(क) काछार जिलानि जारिमिनखौ नोंनि रावजों फोरमायना लिर।

फिन: थारैनो काछार जिलानि जारिमिनानो बर’ हारिनि दुखुगोनां जारिमिन। मानोना काछार जिलानि जारिमिनानो बर’ हारिनि राजा जोबनाय, राजखान्थि जोबनाय आरो रायजो जोबनायनि जारिमिन। काछार जिलानि जारिमिनानो बर ‘नि जारिमिन, काछार जिलानि राजखान्थियानो बर ‘नि राजखान्थि। काछार जिलानि राजखान्थि जोबनाय लोगो लोगो बर ‘नि राजखान्थियाबो जोबो आरो बेनिफ्रायनो बर’ हारिया जरैबो गोग्लैसोबोनो हमो। बेनिखायनो रायथाइगिरिया बुंदों- काछार जिलानि जारिमिनानो बर’ हारिनि दुखु गोनां जारिमिन।

नाथाय बर’ हारिनि जेननाय-देरहानायनि जारिमिनादि काछार जिलायावल’ जादों बे नङा। रायथाइगिरिया बिजिरनाय बादिब्ला बर ‘नि राजखान्थिया देरहानायनिख्रुइ जेननायनि जारिमिना बांसिन। काछार जिलायाव फैनायनि आगोलनो बर’ राजा देतसुङा 1536 मायथायाव आहम राजा चाहुंमुंजों दावहायाव जेननांदोंमोन आरो डिमापुर नोगोरखौ गाग्लोबदोंमोन आरो सेनानै गावनि रायजोजों दाजाबनानै लादोंमोन। बै समाव बर ‘फ्रा बिखायाव दावदाबसे दुखु लानांदोंमोन।

डिमापुरनिफ्राय उनाव सा काछार जिंलानि माइबङाव बर’ राजाया राजथावनि गोदान गायसनहैयो माहुर दैनि साखाथियाव। नाथाय बेयावबो मेगन गोसा जयन्तीया राजानि उदखाराव आरो आहम सानथ्रिफोरनि गले गले गाग्लोबनायाव बर’ राजा ताम्रध्वज नारायना खासपुराव खारलाङो 1706 मायथायाव। उनाव राजा कीर्ति चन्द्र नारायननि आमोलाव राजथावनि गोदान गायसनहैनाय जायो सृष्ट 1750 मायथायाव खासपुर नोगोराव। उनाव बे गोख्रों आरो गोमोथाव कारुकार्य गोनां खासपुरखौबो सुथुरफोरनि गले गले उदखाराव थावरिनो हायैलाय राजा गबिन्द चन्द्रआ गारनानै सिरि सिरि हरिटिकर मुंनि दाबसे जायगायाव खारखोमालाङो आरो उनाव बेवनो गोदान राजथावनि गायसनो। नाथाय बे हरिटिकरानो बर ‘नि जोबथानाय जारिमिननि अराय नेरसोन जानानै थायो।

(ख) बर’ राजाफोरनि अनगायै रायथायाव मखनाय गुबुन गुबुन राजाफोरनि मोनसे फोरमायथाय लिर।

फिन: आसाम हादराव बर’ राजाफोरा ग्रोम ग्रोमै रायजो खुंनाय समाव खासिया, जयन्तीया, त्रिपुरा आरो आहम राजाफोरा हाबफैनानै दावहा नांफैनाय बर ‘नि रायजोखौ सेनानै लाफैनाय बाथ्राफोरखौ रायथायाव मखनाय दङ।

जानोहागौ बर’ राजाफोरा दावहानि थाखै थियारि जाना थायामोन बे जाहोनावनो एबा गावजों गाव खौसे थालायनो रोङैयावनो आहम राजा चुहुंमुंजों दावहायाव जेननादों बर’ राजा देतसुङा। बेयो जादों ख्रिष्ट 1536 मायथायाव। बेनि उनावनो आहम राजा देतसुङा डिमापुर नोगोरखौ सेनानै गावनि रायजोजों दाजाबना लायो आरो लोगो लोगो डिमापुराव बर’ राजाफोरा 86 बोसोर (1150-1226) रायजो खुंनाया थुंगेयो। बिखायाव दाबदाबसे दाहा लानानै राजा फोरजा, राजथावनि सनापुरी डिमापुर नोगोरखौ गारलांनानै खारलांबाय दाबसे जायगायाव। 

डिमापुरनिफ्राय उनाव सा-काछार जिलानि माइबङाव बर’ राजाया राजथावनि गोदान गायसनहैयो माहुर दैनि साखाथियाव। बेसेबा गोबाव रायजो खुंबाय गोदान राजथावनियाव थाना। नाथाय मेगन गोसा जयन्तीया राजानि उदखाराव आरो आहम सानथ्रिफोरनि गले गले गाग्लोबनायाव बर ‘राजा ताम्रध्वज नारायना ख्रिष्ट 1706 मायथायाव खासपुराव खारलाङो।

सफिद चाहाबनि बादिब्ला त्रिपुरानि राजखुंग्रिजों बर’ राजा धर्मध्वज नारायनहा हाबा जानायाव त्रिपुरा राजाया बिजामादैनि जोथोब हिसाबै काछारखौ हगारनानै होयो।

मनिपुर राजा मधुचन्द्रनि फिसाजो इन्दुप्रभाखौ राजा कृष्ण चन्द्रआ हाबा खालामजेननानै बर ‘नि नखराव एबा बर ‘फोरनि गेजेराव सुनि जानानै फैयो। मानोना बे हाबायानो बर’ राजा आरो रायजो फोजोबस्रांनायनि मोनसे जाहोन जानानै फैयो।

जेब्ला गबिन्द चन्द्रआ बिदा कृष्ण चन्द्र थैखांनाय उनाव बिबाजै इन्दुप्रभाखौ हाबा खालामफिनो अब्लानिफ्रायनो बर’ रायजो काछाराव सानथ्र ‘हायै मनिपुरीफोरा हाबफैयो। बेल’ नङा इन्दुप्रभानि बिथोन बादियै राजाया बिनि बिदा गुमुरसिंखौ सानथ्रि गाहाय खालामना लानांगौ जायो। उनाव मनिपुरनि राजा मारजिदसिंह आरो सुरजिदसिंहमोनजों लोगो जानानै गुमुरसिङा राजानि बेरेखा जाना दावहा नाङो। बे समावनो मानफोराबो काछारखौ गाग्लोबो।

सानसेखालि बेबादिनो गुमुरसिंह मेगन थिफायनायावनो सासे मनिपुरी सानथ्रिया हरिटिकरनि रोनसोन्द्रि मन्दिराव फुंजा खालामबाय थानाय समाव सिरि-सिरि थांनानै थुंग्रिजों थबस्र दानसयो। बेदिननिफ्रायनो बर’ राजायाबो जोबदों।

(ग) हरिटिकरनि मिथिंगायारि समायनाखौ फोरमाय।

फिन: हरिटिकरा काछार जिलानि मोनसे फिसा गामिमोन। बे गामिनि साखाथिजों बराक दैमाया खावनै जानानै बोहैलांदों। दोंसेया कुसियारा आरो दोंसेया सुरमा। सोरगिदिं गाहाय- गोजौ हाजो थिला। सोमखोर हाग्रा बेन्दों बेनला। हाजो सेर सेर, ग्रौ-ग्रौ अरं गेजेर गेजेर खोल’ खोल’, जिरि जिरि दै बोहैनाय, रिन्दाव-रिनसि दाउमा-दाउसा मेथाइ खननाय, सान-हर मोसा-लख्रा सोगोमनाय। बेवहाय नुनो मोनो खोलो खोलो बार बारनायजों देमग्लाय-देमसि बिफां-लाइफांनि मोसानाय। 

गफा-गफि सनाहालि माइबिसं, हाग्रा सेर सेर नुहां नुवाहां सुबुंनि सं। फालो फालो खोथिया फाख्रा, थेख्रा-थेख्रि सख्रा। अमा सिनारि, अमा थावख्रि आरो बायदि बायदि हाग्रानि जुनार बेसे नायनोमोन। सनालु, आवजार, सेरफां, फालासु मान्दार बायदिमैया, गोमो-गोजा, गुफुर-गोथां बिबारनि मेला, रं-बेरंनि सिख्रि बाहां-बिरहां हालो-दैलो बिबार सोबनाय मोसानाय बेसे समायना, बेसे रमायना, बेसे गोजोन, बेसे सुदेमआय’ बे जायगायालाय। बेखौनो बुङो सनापुरी सोरगोफुरि हरिटिकर गामि।

(घ) गुदि खोथाजों सोमोन्दो लाखिना बेखेवना लिर।

(i) काछार जिलानि जारिमिनानो……….. दुखुगोनां जारिमिन।

फिन: गोजौनि बाथ्रा सिरिखौ सुजुनाय बिजाबाव थानाय महिनी महन ब्रह्मवा लिरनाय ‘काछारनि हरिटिकर’ मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बे बाथ्रा खोन्दोनि गेजेरजों काछार जिलायाव थानानै रायजो खुंनाय गोदोनि बर’ माहारि राजा-फोरजाफोरनि दुखुगोनां जारिमिनखौ फोरमायनो थांदों।

काछार जिलायावनो जिगुजौ मायथायाव बर ‘राजा आरो रायजोआ जोबलांदोंमोन। जेब्ला काछाराव बर’ राजाफोरा आहमफोरजों दावहा नांनोगोनां जादोंमोन। आखल गुरै, माहि गोसोनि बर ‘फोरा रावजोंबो नांलाय-खमलाय, हिंसा-हिंसि खालामामोन। जायनि थाखै गुबुन हारि, जेरै आहम राजाफोरजों दावहा नांनो थाखाय एसेबां थागथियारि जानानै थायामोन। बिदि सुजुग आरो सुबिदाखौ लानानै बिसोर बर ‘राजा आरो रायजोखौ गाग्लोबगासिनो दं। बेबादिनो काछारनि बर’ राजाफोरनि आमोलाव दावहा नांनाय, जेननाय, देरहानाय आरो राजखान्थिनि सोमोन्दै जारिमिनाव बेखेवनाय जादोंब्लाबो फिसा-फिनला गासैबो जाथाइखौनो मख ‘नाय जायाखै। जायनि जाहोनाव काछार जिलानि जारिमिनजों लोगोसे बर’ हारिनि जारिमिनानो दुखुगोनां जारिमिन जानानै फैदों।

(ii) आह ‘म राजा चुहुंमुङा………. दाजाबनानै लाबाय।

फिन: गोजौवाव होनाय बाथ्रा खोन्दोखौ जोंनो फरायनो होनाय बिजाब ‘सुजुनाय बिजाब’ आव थानाय महिनी महन ब्रह्मवा लिरनाय ‘काछारनि हरिटिकर’ मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बेवहाय लिरगिरिया बर’ रायजो एबा डिमापुर नोगोरखौ आहमराजा चुहुंमुङा गाग्लोबनानै सेनानै लानाय बाथ्राया बेरखांदों।

बर’ राजाफोरा खासिया, जयन्तीया, मनिपुरी आरो आहमफोरजों दावहा नांनो गोनां जादोंमोन। बिसोरनि मादाव आहमफोरजों बर’ राजाफोरा बांसिन आरो गोबवसिन दावहा नांनांदोंमोन। थारैनो बर ‘फोरनि आखला गुरै आरो माहि। नांलाय खमलाय, हिंसा-हिंसि गोसो बिसोरहा गैया। बेनिखायनो जानोहागौ बर’ राजाफोरा दावहानि थाखाय एसेबांमानि थाग थियारि जानानै थायामोन। बे जाहोनावनो आरो गावजों गाव खौसे थालायनो रोङैयावनो आहम राजा चुहुंमुंजों बर’ राजा देतसुङा दावहायाव जेननांदोंमोन। बियो डिमापुर नोगोरखौ गाग्लोबनानै गावनि रायजोजों दाजाबना लायो। बे साननिफ्रायनो बर’ राजाफोरा 86 बोसोर रायजो खुंनायाबो थुंगेयो।

(iii) गबिन्द चन्द्रआ…………. गनायनानै लानांगौमोन।

फिन: गोजौवाव होनाय बाथ्रा सिरिखौ महिनी महन ब्रह्म लिरनाय ‘काछारनि हरिटिकर’ मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बेवहाय बर ‘राजा गबिन्द चन्द्रवा रानी इन्दुप्रभानि बाथ्राखौ गनायनानै सोलिनाय बाथ्राखौ फोरमायदों।

मनिपुर राजा मधुचन्द्रनि फिसाजो इन्दुप्रभाखौ काछारनि राजा कृष्ण चन्द्रवा गोसोथोनानै हाबा खालामदोंमोन। नाथाय बियो हरखाव रुंसारि जालांनायाव फंबाय गबिन्द चन्द्रआ बिबाजै इन्दुप्रभाखौ हाबा खालामना लायो। उनाव बे हाबायानो बर ‘फोरनि सुनि जानानै फैयो। बे हाबायानो बर’ राजा आरो रायजो जोबलांनायनि जाहोन जानानै फैयो। मानोना हाबानि उनावनो मनिपुरीफोरा काछार रायजोआव सानथ्र ‘हायै हाबफैयो। बियो इन्दुप्रभानि बाथ्राखौ गानायनानै लानांगौ जायो। जाहोनाव बिनि बुंनायावनो राजा गबिन्द चन्द्रवा बिनिनो बिदा गुमुरसिंहखौ सानथ्रि गाहाय खालामनानै लादोंमोन। बे गुमुरसिङानो राजानि गुमुरखौ मोननानै लासैनो बर’ रायजो काछारखौ मनिपुर रायजोजों दाजाबनो खाबु लायो। गमामायैनो उनाव गुमुरसिंहआ नंखाय बाखाय राव लानानै राजाजों बेरेखा जायो। मनिपुरनि राजा मारजिदसिंह आरो सुरजिदसिंहजों लोगो जानानै गबिन्द राजानि हादरखौ गाग्लोबो। बे समावनो मानफोराबो काछारखौ गाग्लोबदोंमोन। राहा गैयैलाय ब्रिटिशफोरनि हेफाजाब लानानै गिलु-बालु दावहानाङो। नाथाय सानसेखालि दावहायाव थांनाय सिगां हरिटिकरनि रोनसोन्द्रि मन्दिराव हाबनानै फुजा खालामबाय थानाय समावनो गुमुरसिंहआ मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरी सानथ्रिया स्रि-स्रि थांनानै थुंग्रिजों थबस्र दानसयो। बर’ राजाया थैलाङो। बेनि उनावनो बर’ रायजो आरो राजाया गोमालाङो।

(iv) किंबदन्तीया बुङो………. बबेयावबा खारलांबाय।

फिन: गोजौवाव होनाय बाथ्रा सिरिखौ महिनी महन ब्रह्मवा लिरनाय ‘काछारनि हरिटिकर’ मुंनि रायथाइनिफ्राय दैखांना होनाय जादों।

बे रायथाइ सिरिनि गेजेरजों रायथाइगिरिया 1832 मायथायाव राजा गबिन्द चन्द्रआ गोमालांनायनि उनाव बर’ रायजोनि रोनसोन्द्रि मोदायजोआ रायजो नागारनानै बबेयावबा खारलांबाय होनना किंबदन्तीया बुंनाय बाथ्राखौनो फोरमायदों।

सुथुरफोरनि गले गले उदखाराव थावरिनो हायैलाय बर’ राजफोरा डिमापुरनिफ्राय माइबं, माइबंनिफ्राय खासपुर आरो जोबथारनायाव खासपुरनिफ्राय हरिटिकराव राजथावनि गायसननानै रायजो खुंनो गोनां जादोंमोन। हरिटिकर बादि जायगायाव थानानै राजा गबिन्द चन्द्रआ रायजो फिसाफोरनि मोजां खामानि मावलांनो सानदोंमोन। बेनिखायनो बियो रोनसोन्द्रि थानसालिखौबो बेवहायनो लुदोंमोन। रोनसोन्द्रि बिमाखौ गोसो मोदोम जिउ होनानै सिबियोमोन राजा गबिन्द चन्द्रआ बोर मोननो लुबैनानै। बेनि उनाव बिबाजै इन्दुप्रभाखौ हावा खालामनानै लायो। 

इन्दुप्रभाखौ हाबा खालामनायनि फारियानो जादों बर ‘फोरनि सुनि जानानै फैयो। बिबाजै इन्दुप्रभानि बुंनायाव राजाया बिनिनो बिदा गुमुरसिंहखौ सानथ्रि गाहाय खालामनानै लानो गोनां जादोंमोन। जाय गुमुरसिंहआ बर’ रायजो काछारखौ मनिपुरजों दाजाबनो थाखाय खाबु लागासिनो दङमोन। गमामायैनो उनाव गुमुरसिंहआ नंखाय बाखाय राव लानानै राजाजों बेरेखा जालायो। बेबादिनो सानसेखालि राजा गबिन्द चन्द्रआ थानसालियाव फुजा खालामफुबाय थानाय समावनो गुमुरसिंहनि मेगन थिफायनायाव सासे मनिपुरी सानथ्रिया थुंग्रिजों राजा गबिन्द चन्द्रखौ दानस ‘हैयो। बे जादों 1832 मायथाइ। लोगो लोगो बर’ रायजोआबो जोबलांबाय। बे जाहोननि थाखायनो किंबदन्तीया बे बाथ्राखौ बुंदों।

(घ) बर’ राजाफोरा बबे बबे जायगायाव राजथावनि गायसनदोंमोन फारियै फोरमाय।

फिन: बर ‘फोरनि आखलआ गुरै आरो माहि। नांलाय-खमलाय, हिंसा-हिंसिनि गोसो बिसोरहा गैया। बेनिखायनो जानो हागौ बर’ राजाफोरा दावहानि थाखाय एसेबांमानि थाग थियारि जानानै थायामोन। बे जाहोनाव आरो गावजों गाव खौसे थालायनो रोङियाव आहम राजा चुहुंमुंजों दावहायाव जेननांदों बर’ राजा देतसुङा। बर’ राजाफोरा डिमापुराव 86 बोसोर (1150-1226) रायजो खुंदोंमोन। बे डिमापुरखौ आहम राजा सुंहुमुङा डिमापुरखौ सेनानै लादोंमोन।

डिमापुरनि उनाव सा काछार जिलानि माइबङाव बर’ राजाया राजथावनि गोदान गायसन हैयो माहुर दैनि साखाथियाव। बेसेबा गोबाव रायजो खुंबाय गोदान राजथावनियाव थानानै साफा साफा फारि फारि बर’ फोलेरनि राजाफोरा। नाथाय मेगन गोसा जयन्तिया राजानि उदखाराव आरो आहम सान्थ्रिफोरनि गले गले गाग्लोबनायाव बर’ राजा ताम्रध्वज नारायनआ खासपुराव खारलाङो ख्रिष्ट 1707 मायथाइयाव। थेवबो राजथावनिया माइबङानो दंबावोमोन। उनाव राजा कीर्ति चन्द्र नारायननि आमोलाव राज थावनि गोदान गायसनहैनाय जायो ख्रिष्ट 1750 माइथायाव खासपुर नोगोराव।

खासपुरखौबो उनावहाय सुथुरनि उदखाराव बरनि जोबथा राजा गबिन्द चन्द्रआ नागारनानै खारखोमालांदोंमोन। खासपुरनिफ्राय खारखोमा लांनानै गबिन्द चन्द्रआ हरिटिकर मुंनि दरसे फिसा गामियाव राजथावनि फसंहैदोंमोन। बे हरिटिकरावनो गबिन्द चन्द्रआ राणी इन्दुप्रभा आरो मनिपुरि गुमुर सिंनि फाव फान्दायनायाव सिथार जायो।

Notes of Class 12 Bodo Mil Chapter 8 | AHSEC Class 12 Bodo Mil Chapter 8 Notes In this post we will explain to you Class 12 Bodo Mil Unit 8 Question Answer | Class 12 Bodo Mil Question Answer Unit 8 If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you.

Note- If you find any mistakes in this CHAPTER, please let us know or correct them yourself. Thank you.

Leave a Reply

error: Content is protected !!
Scroll to Top