Class 12 Education Chapter 3 Q&A in Bodo Medium सोलोंथाइनि गोदान बिथिंफोर

Class 12 Education Chapter 3 Q&A in Bodo Medium As Per New Syllabus to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, AHSEC Class 12 सोलोंथाइ Chapter 3 Question Answer/Class 12 Education Lesson 3 Question Answer are given so that you can easily search through the different Chapters and select the needs Notes of Class 12 Education Chapter 3 Question Answer Bodo Medium. covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.

Join us Now

Class 12 Education Chapter 3 सोलोंथाइनि गोदान बिथिंफोर

Class 12 Education Chapter 3 सोलोंथाइनि गोदान बिथिंफोर Question Answer | Guide for Class 12 Education Lesson 3 in Bodo Medium Also Same NCERT Solutions for AHSEC Class 12 Education Chapter 3 In this post we will explain to you what to try If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you. NCERT/SCERT, Class 12 Education Chapter 3.

Unit 3 Current Trends in Education

Textual Question and Answer:

1. सोर बिथिङारिया मा? बिनि थादेरसाफोरा मा मा? (What is environment? What are its components?)

Ans: सोर बिथिङारिया जादों जोंनि सोरगिदिं थानाय थासारिफोर आरो जिउजों गोहोम गोग्लैनाय आरो जिउसाफोरनि जौगानायनि जथाइ।

सोरबिथिङारिनि थादेरसाफोर जाबाय:

(i) बार एबा बार मण्डल।

(ii) हा एबा हा मण्डल।

(iii) दै एबा दै मण्डल।

(iv) जिब एबा जिबण्डल।

2. सोरबिथिङारि सोलोंथाइ माखौ बुङो? (What is environmental education?)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइया जादों सोरबिथिङारिनि जोहै सोलोंथाइ, जेराव सोरबिथिङारि सोमोन्दै आरो सोरबिथिङिरिनि थाखाय सोलोंथाइ होयो।

3. सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा मा मा? (What are the‌ objectives of environmental education?)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) सांग्रांथि (Awarness): सांग्रांथि लाबोनाया जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि जोहै फरायसाफोरनि गेजेराव सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां खालामनाय।

(ii) गियान (knowledge): सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे थांखिया जाबाय सोरबिथिंनि बागै फरायसाफोरनो गियान होनाय। मानोना, सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय सोरबिथिनि बागै थोजासे गियान थानाया गोनांथार।

(iii) गोसो आखु (Attitude): गोसो आखुआ जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां जानो थाखाय आरो सोरबिथिंखौ रैखा खालामनो थाखाय फरायसाफोरनि गेजेराव गोसो आखु जौगाहोनाया गोनांथार।

(iv) बाहागो लानाय (Participation): बाहागो लानायाबो सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार आखुथाइ। मानोना सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय गियान, सांग्रांधि, गोसो आखु रोंगौथि आरो रोंगौथि थाबाल’ जाया। सोरबिथिंखौ रैखा खालामनायनि गुबै राहायानो जाबाय बाहागो लानाय आरो हेफाजाब होलायनाय।

4. सोरबिथिङारि सोलोंथाइ होनायाव सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव मा जायो खान्थिफोर बाहाय नांगौ हायो? (What principles should an educational institution fol-low providing environmental education.)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइ होनायाव सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव बाहाय नांगौ जानाय खान्थिफोरा (Principles) जाबाय:

(i) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ सरासनस्रानिफ्राय जेथोसिम रोंगौथि बांहोनायाव हेफाजाब खालामो। बिदिन्थि महरै, गथ ‘साफोरा मासे दाउनि आदार जानाय आरो बिरनायखौ नोजोर होदों। बे रोंगौथिया गथ’साफोरखौ दाउनि आदार जानाय आरो बिरनाय हुदानि सोमोन्दै सांग्रां खालामनानै होयो।

(ii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोलोंसाफोरखौ रोखा नङै मोन्दांथिनिफ्राय रोखा मोन्दांथि सोलोंनायाव मदद खालामो। जेरै सासे गाबफोरनि गेजेराव थानाय फारागथिखौ बुंनो हाया। नाथाय बैसो बांनाय लोगो लोगोनो बियो बाइदि गाबनि सोमोन्दै बुंनो हानाय जायो।

(iii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ मोगथां निफ्राय गोसोसंहायै सिम दावगालांनायाव हेफाजाब खालामो। खुदियाफोरा सोरबिधिंनि सम्पदफोरखौ नुनानै आनजाद आरो बाहागो खालामनो हायो आरो बेनि उनाव बिसोरो बाइदिसिना सम्पदफोरखौ बेखेवना होनानै गरन्थआव फैनो हायो।

(iv) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया समाजजों लोगोसे लोब्बा दं। मानसि आरो सोरबिथिंजों गोथौ सोमोन्दो थानायखौ नुनो मोनो समनि सोलायनायजों लोगोसे मानसिनि गोसो आखुवाबो सोलायलांदों। बायदिसिना हारि, गाब, दोहोरोमखौ लानानै सुबुं माहारिनि गेजेराव गावजों गाव हिंसा आरो मुगैलायनाया बांलांनो हमदों।

5. सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि नुस ‘हरनाय नोजोराव मा मा हाबनानै दं? (What areas are covered within the scope of en-vironment education?)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गोसारथिया जोबोर गुवार बेयो मिथिंगानि गासैबो आइदाखौनो आवग्रिनानै लायो। सोरबिथिङारि सोलोंथाइयाव समाजारि, हारिमुवारि, गोनोखोआरि, ओरोंदायारि, रांखान्थियारि, आयेनारि, रांखाउरियारि आरो सोलोंथाइयारि बाइदिसिना गासैबो बिथिंफोरखौनो लाफादेरो। सोरबिथिङारि सोलोंथाइया जाबाय सोरबिथिंनि हेफाजाबाव, सोरोबिथिंनि सोमोन्दै आरो सोरबिथिंनि थाखाय होनाय सोलोंथाइ।

(i) सोरबिधिंनि बिजोंजों गोरलैयैनो फरायसाफोरनी सोलोंथाइ होनो हायो। मिथिंगायारि आबहावानि बागै जेरै – बिबार, एम्फौ-एनला, दाउ आरो जारिमिनारि, हारिमुवारि आरो समाजारि जायगानि सोमोन्दै फरायफारिनि अनगायैबो सोरबिथिंनि गेजेरजों थोंजोडैनो फरायसाफोरखौ फोरोंनांगी।

(ii) मानसिया सोरबिथिं नाङाब्ला थांना थानो हाया। साफ्रोमबो मानसिया गावनि थांना थानाय आरो जौगानायनि थाखाय सोरबिथिंखौ रैखाथि होनांगौ जायो। जोनोमनिफ्राय थैजासिम मानसिया बेनिफ्राय बारग ‘नो हाया। खुदियाआ नख’राव जोनोम लानायनिफ्रायनो बायदिसिना थाखो जेरै खुदिया सम, गथ’सा सम, आलायसा समखौ बारहोनो गोनां जायो। मोनफ्रोमबो थाखोआवनो सोरविधिंनि बागै मिथिनाया गोनांथार। फरायसाफोरा बेखौ मिथिना लानाया गोनांदि मिथिंगायारि आबहावाया मानसिनि देहा आरो सावस्रिनि सायावबो गोबारैनो गोहोम खोलैयो। सोरबिथिङानो जाबाय मानसिनि गोजोननायनि फुंखा। मानोना मानसिया मिथिंगाखौ मोननो हाब्लासो गोसोआव थार गोजोननाय फैयो।

(iii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे बिथिङानो जाबाय सोरबिथिंनि थाखाय होनाय सोलोंथाइ। आथिखाल मुगायाव गोबां जेंना सोमजिनायखौ नुनो मोनदों, जेरै- सुबुं अनजिमा बांनाय, मिथिंगायारि सम्पद फोजोब स्रांनाय, बिगियान आरो बाहाय बिगियानजों सोमजिनाय बार, दै आरो हा गुबुंले जानाया मानसि माहारिखौ खैफोदाव खोख्लैदों। बेफोर जेंनानिफ्राय रैखाथि मोननो थाखाय बाइदिसिना राहा लानाया गोनांथार जानानै फैदों।

(iv) बेफोरनि अनगा, सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन गुबुन

गोसारथिफोरा जाबाय, आबहावा गुबुंले जानाय, सुबुं अनजिमा बेफ्रुनाय, मिथिंगायारि सम्पद जोबस्रांनाय, गुबुंले जानायनि जाहोनफोर आरो बिगियान आरो गोनोखोनि गोहोम।

6. सुबुं सानखो सोलोंथाइनि रोखा गियानखौ सोर जौगाहोदों मोन? एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि सानदांथिखौ सोर जौगाहोदोंमोन? (Who develop the concept of ‘population education’?)

Ans: सुबुं सानखो सोलोंथाइ (सुबुं अनजिमा सोलोंथाइ) नि सानदांथिखौ आलभा मिरदाल (Alva Myrdal) आ जौगा होदोंमोन।

7. सुबुं सानखो सोलोंथाइनि बुंफुरनु हो। बिनि थांखिफोरा मा मा? एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि बुंफुरलु हो। बिनि थांखिफोरा मा मा? (Define population education. What are its objectives?)

Ans: ग ‘पाल रावनि बादिब्ला, “सुबुं सानखो सोलोंथाइया (सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया) जाबाय मोनसे सोलोंथाइयारि हाबाफारि जाय सुबुं अनजिमानि सोमोन्दै फरायसंनाय होयो जाहाथे फरायसाफोरा सुबुं अनजिमा बांनायनि जाउनाव सोमजिनाय जेंनाफोरनि बागै जुगामियारि थिरांथा लानो हायो।

सुबुं सानखो सोलोंथाइ एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबायः

(i) सुबुं अनजिमा आरो समाजारि आरो रांखान्थियारि थासारिनि गेजेराव थानाय सोमोन्दैखौ फरायसाफोरनो मिथिहोनाय।

(ii) सुबुं अनजिमा बांनायनि जाहोनफोरनि बागै फरायसाफोरखौ मिथिहोनाय।

(iii) बिगियान आरो गोनोखोआ जोनोम आरो थैनायनि हारखौ बाङाय जाहोनायनि बागै फरायसाफोरखौ मिथि होना सांग्रां खालामनाय।

(iv) सुबुं अनजिमा बेफ्रुनाया सोरबिथिं एबा आबहावानि सायाव गोहोम खोखलैनायनि बागै फरायसाफोरनो गियान होनाय।

(v) फिसा नख ‘रा थाजिमै एबा मोजांयै जिउ खुंनायाव मदद खालामनायनि बागै फरायसाफोरनो गियान होना सांग्रांथि फोसावनाय।

(vi) फिसा नख ‘रा गोजोन आरो मोजां जिउ खुंनायाव मदद खालामनायनि बागै फरायसाफोरनो गियान होनाय।

8. सुबुं सानखो सोलोंथाइखौ (सुबुं अनजिमा सोलोंथाइखौ) मानो नांगौ? (Why population education is need?)

Ans: सुबुं सानखो सोलोंथाइ एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि गोनांथिफोरा जाबाय:

(i) सुबुं सानखो सोलोंथाइ एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया सुबुंफोरनि गेजेराव थानाय खोमसि फोथायनाय फोरखौ जानखार खालामो।

(ii) गुन गोनां जिउ खुंनो थाखाय सुबुं सानखो सोलोंथाइया गोनांथार।

(iii) सरासनम्रा सोलोंथाइनि गुनखौ एबा मानखौ फोसाबनो थाखाय सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया गोनांथार।

(iv) सुबुं अनजिमा बेफ्रुनाया सोमजिहोनाय जेंना आरो बेनि राहाफोरनि सायाव सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया गोथौयै फरायसङो।

(v) सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया आइजो आरो हौवा मानसिफोरनि गेजेराव समानथि लाबोनायाव हेफाजाब खालामो आइजोफोरखौ बिसोरनि मोननो गोनां मोनथाइ आरो थासारिनि बागै मिथि होनानै।

(vi) सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया मोजां एबा गाहाम हायुंसा सोरजिनायाव मदद खालामो।

9. सोलोंथाइनि गुबुन गुबुन थाखोआव सुबुं सानखो (सुबुं

अनजिमा) सोलोंथाइखौ माबोरै होनाय जायो? (How population education can be imported at different stages of education?)

Ans: सोलोंथाइनि गुबुन गुबुन थाखोआव सुबुं सानखो (सुबुं अनजिमा) सोलोंथाइखौ होनायनि राहाफोरा जाबाय:

(i) 1971 मायथाइयाव, NCERT आ सुबुं सानखो (सुबुं अनजिमा) सोलोंथाइखौ गुदि फरायसालि थाखोआव जागायना गेजेरारि थाखोसिम सोलिनांगो होनना फोसावदों।

(ii) गुदि सोलोंथाइ खल ‘बाव फरायसाफोरनो फिसा नख ‘रनि बागै रोखा गियान होनांगौ।

(iii) गेजेरारि सोलोंथाइ खल ‘बाव सुबुं अनजिमा बांनायनि जारिमिनारि बिथाजों लोगोसे गुबुन गुबुन हादरफोरनि सुबुं अनजिमा बांनायनि हारनि बागै सोलोंथाइ होनांगौ।

(iv) खायसे सान्थौगिरिफोरनि बादिब्ला गेजेरारि सोलोंथाइ खल ‘बाव सुबुं अनजिमा सोलोंथाइखौ आलादा आयदा महरै फोरोंनांगौ।

(v) सोलोंसालिमा खल ‘बाव, सोलेरनि गुबुन गुबुन बाहागो एबा अंग ‘फोरनि बागै फोरोंनांगौ। फरायफारिफोराव जोनोम होनाय बिखान्थि आरो फारिखान्थिनि सान्दांथिखौ होनांगौ।

(vi) बिजिरसंगिरिफोरखौ सुबुं अनजिमानि बागै बिजिरसंहोनांगौ एबा फरायसं होनांगौ।

(vii) बायदिसिना फोरोंथाइ फसंथानफोराव सुबुं सानखो एवा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइखौ मोनसे गोनांथार आलादा आयदा महरै फोरोंनांगौ।

10. सोलेरारि सोलोंथाइ माखौ बुङो? (What is physical education?)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइया जाबाय मोनसे सोलोंथाइ राहा जाय सुबुं जिउआव फोसाबनाय लाबोयो बायदिसिना सोलेरारि हाबाफारिफोरनि हेफाजाबै। सोलेरारि सोलोंथाइया जोंनो सावस्रिनि बागै आरो बेनि खैफोद आरो बेरामफोरनि बागै गियान होयो। सोलेरारि सोलोंथाइनि गुबै थांखिया जाबाय, सुबुंनि गासैबो बिथिंफोरावनो जौगानाय जेरै- सोलेरारि, समाजारि, हमदांथियारि, मेलेमारि, नैतिकआरि बायदि बायदि।

11. आथिखालनि सोलेरारि सोलोंथाइनि रोखा गियाना गोदोनि समनिख्रुइ फाराग दं नामा? (Does the concept of modern physical education differ from the ancient period?)

Ans: आथिखालनि सोलेरारि सोलोंथाइनि रोखा गियाना गोदोनि समनिख्रुइ फाराग दं। गमामायैनो “सोलेरारि सोलोंथाइ” नि सम खोन्दोआ जेथो गोनां आरो गुवार बिथा। गोदो गोदाय सोलेरारि सोलोंथाइयाव सोलेरारि मावगाहाय फोरखौल’ सम खोन्दो हिसाबै बाहायदोंमोन। मानोना सोलेरारि सोलोंथाइया सासे मानसिनि थांना थानाय राहानि थाखाय गोनांथार। नाथाइ गुबै थांखियाव सोलेरारि बाहायनाया गोदोनि ग्रीच हादराव फेहेरजादोंमोन। बिदिनो भारत हादरावबो गोदोनि समाव सोलेरारि मावगाहायखौ एबा सोलेरारि हाबाफारिफोरखौ जिउनि मोनसे गोनांथार खोन्दो होनना सानबोदोंमोन। सुबुं सोदोमस्रिया जौगाबोनाय लोगो लोगो सोलेरारि सोलोंथाइनि सम खोन्दोनि गुबै ओंथियाबो सोलायलादोंमोन। दानि सोलिबाय थानाय सम बादियै सासे गथ’नि गावआरि एबा गावगायनि देहायारि, मेलेमारि आरो जिउमायारि जौगाबोनायनि थाखाय थारैनो गासै सुबुंसाइनि जौगानायनि फारसे देहायारि माव गाहायफोरनि गेजेरजों सोलोंथाइ लानो हानाय राहाखौनो सोलेरारि सोलोंथाइ बुंनाय जायो।

12. सोलेरारि सोलोंथाइनि खायसे थांखिफोर मख’। (Mention few objectives of physical education.)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) सोलेरारि जौगाहोनाय (Physical Development): सोलेरारि जौगाहोनाया जाबाय सोलेरारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार थांखि। सोलेरारि सोलोंथाइया बायदिसिना सोलेरारि मावफारि जेरै गेलेनाय, खारनाय, बारनाय, मोसानाय, य’गा बायदि बायदि मावफारिफोरनि जोहै फरायसाफोरनि सोलेरारि जौगासारनायखौ जाफुंहोनो नाजायो।

(ii) मेलेमारि जौगाहोनाय (Mental Development): मेलेमारि जौगाहोनाया जाबाय सोलेरारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोलेरारि सोलोंथाइया सोलेरारि जौगाहोनायावबो मदद खालामो। सोलेरारि सोलोंथाइया फरायसाफोरनि मेलेमखौ गोखों एबा गोफार खालामसिनो।

(iii) हमदांथियारि जौगाहोनाय (Emotional Development): हमदांथियारि जौगाहोनायाबो सोलेरारि सोलोंथाइनि मोनसे गाहाइ थांखि। सोलेरारि सोलोंथाइया गेलेनाय, मोसानाय आरो य’गा बायदि सोलेरारि हाबाफारिनि जोहै फरायसाफोरनि हमदां थियारि जौगाहोनायाव बिहोमा होयो।

(iv) समाजारि जौगाहोनाय (Social Development): समाजारि जौगाहोनायाबो सोलेरारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोलेरारि हाबाफारि जेरै गेलेनाय, मोसानाय, आरो य’गाफोरनि जोहै फरायसाफोरनि समाजारि जौगासारनाया जाफुंसारो।

13. सोलेरारि सोलोंथाइखौ मानो नांगौ? (Why physical education is needed?)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइनि गोनांथिफोरा जाबायः

(i) सोलेरारि सोलोंथाइया गोसोनि सांग्रांथि बांहोनायाव हेफाजाब होयो। मानोना बायदि रोखोमनि हाबाफारि जेरै – खमलायनाय, काबादि, क्रिकेट, बायदि गेलेनायफोराव गोसो होनाय आरो सांग्रां जानाया गोनां जाय सोलेरारि सोलोंथाइनि मावफारिफोराव बादायलायोब्ला गावबा-गाव सांग्रां जानो हायो।

(ii) सोलेरारि सोलोंथाइया सावस्रिनि सोमोन्दै मोन्दांथि होनाय मोनसे सावस्रिनि मोजां फुंखा, जेराव फरायसा फरायसुलिफोरा गियान देहा, खैफोद आरो बेरामफोरनि सोमोन्दै गियान मोनो।

(iii) सोलेरारि सोलोंथाइया हादरारि खौसेथिखौ बां होनायाव गोनांथार बिहोमा होयो। हायै बाहागो लायो। Games and sports फोरा हादरारि खौसेथिखो बांहोनायजों लोगोसे खौसेयै एबा ज’यै खामानि मावलांनो थोजासे खाबु होयो।

(iv) सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि जिउनि गेजेराव मोजां सोमोन्दो जौगाहोनायाव हेफाजाव खालामो। बेनि जोहै हेफाजाब होलायनाय आरो अनलायनाय बायदि गुनफोरा जौगायो।

(v) सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि आबेगारि एबा हमदांथियारि जौगाखांनायखौ फोसावो। रागा जोंनाय, मेलेमारि नारसिनथाय, दुखु-दाहायाव गोग्लैनायफोरखौ सोलेरारि मावगाहाय एबा हाबाफारिफोरनि जोहै होबथानो हायो।

(vi) सोलेरारि सोलोंथाइया नंगुबै गुनफोरखौ जौगाहोयो जेरै-रैखाथि मोननाय, हानजायारि गोहो, हानजायारि दैदेननाय नेमखान्थिफोरखौ मानिनाय बायदि बायदि।

14. सोलेरारि सोलोंथाइखौ बेसेबां बैसोआव जागाय जेननो हायो? (At what age physical education can be started?)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइखौ फरायसालि सोलोंथाइनि गिबि ‘जि’ बोसोराव होनाय जायो।

15. बेसेननां आ मा? बुंफोरथि हो। (What are values? Define.)

Ans: गुबैयै, बेसेननांखौ फोरमायनो हाया। बेसेननांआ बे गोनांथिखौ फोरमायो जाय सासे सुबुंनि मायबा जुनिया मावफारि एबा मोनखांथाइ एबा गावनि जिउजों सोमोन्दो थानाय जाथाइफोरखौ फोरमायो। बेसेननांआ जेबो नङा नाथाय सानदांथिसो जाय सोरबा सासे सुबुंनि गोसोआव जौगाखांओ एबा सोमजिखांओ। बेफोर थिरांथानि जोहै गायसंजायो एबा सोमजियो।

बुंफोरथि: अलपर्ट (Allport) नि बादिब्ला बेसेनांआ जाबाय, “मोनसे फोथायनाय जायनि सायाव सोनारनानै सासे मानसिया सायख’ जाथावनायजों हाबा मावना दिन्थियो।”

16. बेसेननां सोलोंथाइ माखौ बुङो? बेनि आखुथाइफोरा मा मा? (What is value education? What are its characteristics?)

Ans: बेसेननां सोलोंथाइ बुङोब्ला सोलोंथाइयारि हाबाफारि थिसनथाइ होनाय बाथ्राखौ बुजियो जायफोरा सासे मानसि आरो समाजनि जौगानायनि बोसोनथि खालामना होयो। थारैनो बे हाबाफारिफोरा मोनसे समाजखौ गोग्गोयै दावगालांहोनायाव हेफाजाब होयो। बेयो सासे सुबुंसाइनि गासै बिथिङाव जौगानाय जेरै- हायनारि, बुद्धियारि, आखुवारि, समाजारि आरो जिउमायारि बायदिखौ थोजासे हेफाजाब होयो।

बेसेननां सोलोंथाइनि आखुथाइफोरा जाबाय:

(i) बेसेननां सोलोंथाइया मोनसे जोबोर गुवार माव बिखान्थि।

(ii) बेसेननां सोलोंथाइया मानसिनि थोंजोंयै एबा खेंस्लायै आरजिनाय गियान, हुदा, गोसो आखु, मोन्दांथिनाय बायदि फोरखौ मोनसे बिखान्थिहिसाबै बोसोनथि होयो।

(iii) बेसेननां सोलोंथाइया साफ्रोमबो सुबुंफोरनि ‘मोजां’ जों सोमोन्दो दं। बे सोलोंथाइया समाजनि थांखिखौ हमदांनायाव एबा सानखांनायाव हेफाजाब होयो।

(iv) नखर, फरायसालि, समब्रा-हानजा, माहारि, फोसाव बिजों आरो सरासनस्रा नुथाइ बायदिया बेसेननांफोरखौ जौगा होनायाव गोहोम खोख्लैयो।

17. बेसेननां सोलोंथाइनि नांगौथि आरो गोनांथि मख’। (Highlight the need and importance of value education.)

Ans: बेसेननां सोलोंथाइनि नांगौथि आरो गोनांथिफोरखौ गाहायाव दिन्थिना होनाय जाबाय:

(i) बेसेननां सोलोंथाइया थाजिम आरो नांगौ बिबांनि सुबुंसाय जौगानायाव हेफाजाब होयो।

(ii) बेसेननां सोलोंथइया जिउ राहायारि हारोंथाइखौ जौगाहोयो।

(iii) बेसेननां सोलोंथाइया फरायसा-फरायसुलिफोरनि अखल दानाय आरो आखुवारि जौगानायाव हेफाजाब होयो।

(iv) बेसेननां सोलोंथाइया समाजारि हारोंथाइ दावखो होनायाव हेफाजाब होयो।

(v) बेसेननां सोलोंथाइया माहारियारि खौसेथि सानदांथिखौ फोसावनायाव हेफाजाब खालामो।

(vi) बेसेननां सोलोंथाइया हारिमुवारि बेसेननांखौ जौगा होयो।

18. फरायसालिफोराव बेसेननां सोलोंथाइखौ माबोरै होनो हायो? (How value education can imported in school?)

Ans: फरायसालिफोराव बेसेननां सोलोंथाइखौ मोननै रोखोमै होनो हायो-

(i) जोंजोंयै (Direct) आरो

(ii) खेस्लायै (Indirect)।

फरायसालिनि समफारियाव बेसेननांनि सायाव राहा खालामना फारिखान्थि आरो गोथौवै साननानै फोरोंनायखौ बेसेननांफोरनि थोंजों लामा होनना मिथिनाय जायो। खायसे खायसे रायजोआव आखुवारि सोलोंथाइ बायदियै बे सोलोंथाइखौ होनाय जायो। बायदि रोखोमनि सल ‘बाथाफोर, आखुथाइयारि दद’ मद’ आरो थार जिउनि जाथाइफोरखौ लानानै बेसेननांनि बागै बुजायनाय जायो। बेफोरनि बेलायाव बायदि बायदि रोखोमनि बेखेवथिनाय, सावरायज्लायनाय आरो दिन्थिफुंनाय खालामनाय जायो। खेंस्लायै खान्थि बायदि उफेरा फरायफारि मावफारिनि जोहै फरायसालियाव बे सोलोंथाइखौ होनाय जायो।

बेसेननां सोलोंथाइ होनायनि थाखाय खायसे आदबनि मुंफोरा जाबायः

(i) बिबुंधि आदब।

(ii) धोरोमारि सोलोंथाइ।

(iii) स्रि जिरायनाय।

(iv) सल ‘बाथा खोन्थानाय।

(v) बिजाबफोर आरो सुफुंथायारि फरायनाय।

(vi) बिफाव फरायनाय गेलेनाय।

19. गोहो बांहोथाइया मा? (What is empowerment?)

Ans: गोहो बांहोथाइया जाबाय मोनसे मावबिखान्थि जाय सुबुंफोरखौ गावनिनो सिंआव थाखानाय हारोंथाइ, मावफुंनो हानाय रोंगौथि आरो गोहोखौ सिनायथिनायाव हेफाजाब खालामो।

20. आइजो गोहो बांहोथाइनि बुंफुरलु हो। आइजोफोरनि गोहो बांहोथाइया मानो जोबोर गोनांथि दं? (Define women empowerment? Why is empowerment of women considered very essential?)

Ans: UNESCO Gender Empowerment Index नि बादिब्ला, “सासे मानसिया जेब्ला गोखोङै गोहो गोनां जायो अब्ला बियो गावनि थाखाय आरो गुबुनफोरनि समाजारि आरो राजखान्थियारिनि थाखाय थिरांथा खालामनो हायो।”

आइजोफोरनि गोहो बांहोथाइया मोनसे न्याय गोनां आरो समानथियारि समाज गायसननायनि थाखाय जोबोद गोनांथार।

21. आइजो गोहो बांहोथाइनि थांखिफोरखौ मख’। (Mention the objectives of women empowerment?)

Ans: आइजो गोहो बांहोथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) आइजोफोरखौ गाव-सोनार खालामनाय।

(ii) आइजोफोरनि गाव-सनमान आरो गाव-फोथाइथिखौ बांहोनाय।

(iii) गियान आरो रौंगौथि जौगाहोनाय।

(iv) आयजोफोरखौ बिसोरनि संबिजिरारि आरो आयेनारि मोन्थाइखौ लाना साखाफारा खालामनाय।

22. भारतनि सोलोंथाइ फारिखान्थियाव आइजोफोरनि मानखौ (थासारिखौ एबा जायगाखौ) फोरमाय। (Outline the status of women in Indian education system?)

Ans: बैदिक मुगायाव हौवाफोराबो आरो हिनजावफोराबो समानै सोलोंथाइ लानो खाबु मोनदोंमोन नाथाय मुसलमानफोरनि आमोलाव आइजो सोलोंथाइया गाज्रिथार थासारियाव दंमोन। बे गाज्रिथार थासारिया भारताव ईष्ट ईण्डिया कम्पानिया फालांगि खालामनो फैनाय समहा लागै सोलिदोंमोन। उनावहाय, सोलोंथाइयारि फोसाबथाइनि बांसारनाय आरो ख्रिष्टियान मिछनारीफोरनि हेफाजाबाव आयजो सोलोंथाइखौ फोसाबनाय एबा जौगाहोनाय जादोंमोन। भारता उदांस्रिमोनखांनायनि उनाव, भारतनि संबिजिरा आइजो सोलोंथाइखौ जुनिया गोनांथि होदोंमोन। 

1958-59 आव आइजो सोलोंथाइखौ जौगाहोनो थाखाय हादरारि आइजो सोलोंथाइ गौथुम आरो 1974 मायथाइयाव भारताव आइजोफोरनि थासारिनि सायाव गौथुम दानाय जादोंमोन। 1988 मायथाइयाव मिरु सरकारा आइजोफोरनि थाखाय हादरारि बेरखां-महर बिथांखि (NPPW) आव आइजोफोरनि मान सोलोंथाइनि सायाव जुनिया गोनांथि होदोंमोन। हादरारि सोलोंथाइ खान्थि (1986) आरो मावथाइनि हाबाफारि (1992) आ बुंदोंदि आइजो सोलोंथाइया जेबो नङा नाथाइ हादरारि एबा माहारियारि जौगानायनि राहासो एबा बिथांखिसो।

2001 मायथाइनि सुबुं सानखो फोरमायथि बायदिब्ला, भारत हादरनि आइजोफोरनि लेखा रोंथाइ हारआजादों 54.16%। बेनि उलथायै हौवासाफोरनि लेखारोंथाइ हारा जादों 75.85%।

23. आइजो गोहोबांहोथाइनि थाखाय सोलोंथाइ होनायनि राहाफोरखौ लिर। (Give some measures for education for women empowerment.)

Ans: आइजो गोहोबांहोथाइनि थाखाय सोलोंथाइ होनायनि राहाफोरा जाबायः

(i) मुलुग सोलोंसालियाव फरायनाय फरायसुलिफोरनो रोंबान्था (schol-arship) होनाय।

(ii) आइजोफोरनि थाखाय हस्तेल बानायनायनि जुनिया थांखि लानाय।

(iii) आइजोफोरनो बिगियान सोलोंथाइ होनायनि राहा लानाय।

(iv) आइजोफोरनो जुनिया गोनोखोआरि सोलोंथाइ होनायाव हेफाजाब होनाय।

(v) सोलोंथाइयारि फसंथान आरो सरकारि साख्रिफोराव आइजोफोरनो जुनियायै मासि थिनाय।

(vi) हिन्जावसा फरायसाफोरनो उदां एबा बेसेन लायै गोनांथार सोलोंथाइ होनाय।

Additional Questions and Answers

Model Question and Answer: (1 Mark Each)

1. मुलुग जथुम्मा, 1992 खौ ………………. सोहोराव खुंनाय जादोंमोन। (Earth Summit, 1992 was held in …………….. city.)

Ans: मुलुग जथुम्मा, 1992 खौ ब्राजिलनि रिय’डी जेनेरिय’ सोहोराव खुंनाय जादोंमोन।

2. सुबुं अनजिमा (सानखो) सोलोंथाइनि सानदांथिखौ सोर बेखेवदोंमोन? (Who introduced the concept of population education.)

Ans: आलभा मिरदाल।

3. हादर गेजेरारि आइजो सानखौ …………….. खालाराव खुंनाय जायो। (International Women’s Day is observed on ………………)

Ans: ‘हादरगेजेरारि आइजो सान ‘खौ 8 मार्स खालाराव खुनाय जायो।

4. ‘मुलुग सुबुं अनजिमा सान ‘खौ …………….. खालाराव खुनाय जायो। (The world Population Day is observed on ………….)

Ans: ‘मुलुग सुबुं अनजिमा सान ‘खौ 11 जुलाइ खालाराव खुनाय जायो।

5. मा मायथाइयाव “आइजोफोरखौ न ‘खरारि हिंसानिफ्राय रैखा खालामनाय बिल”खौ उथ्रिसार होनाय जादोंमोन। (In which year Protection of women from Domestic violence Bill” was passed?)

Ans: 2005 मायथाइयाव।

6. ‘मुलुंग आबहावा सान’ एबा ‘मुलुग सोरबिथिङारि सान’ खौ ……………. खालाराव खुंनाय जायो। (‘World Environment Day’ is observed on ………….)

Ans: मुलुग आबहावा सानखौ 5 जुन खालाराव खुंनाय जायो।

7. आबहावा सोलोंथाइ एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि

थांखिफोरखौ ……………… जथुम्माया थि खालामदोंमोन। (Objec-tives of Environmental Education were determined in ……………. conference.)

Ans: आबहावा सोलोंथाइ एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरखौ मुलुग जथुम्मा, 1992 मायथाइनि थि खालामदोंमोन।

8. तिबिलिसि हादर गेजेरारि आबहावा (सोर बिथिङारि) सोलोंथाइ जथुम्माखौ ……………… मायथाइयाव खुंनाय जादोंमोन। (Tbilisi International Conference on Environmental Education was held in …………)

Ans: तिबिलिसि हादर गेजेरारि आबहावा (सोर बिथिङारि) सोलोंथाइ जथुम्माखौ 1977 मायथाइयाव खुंनाय जादोंमोन।

9. सुबुं अनजिमा सोलोंथाइ सानदांथिखौ आमेरिका समाज बिगियान गिरि ………………. जौगाहोदोंमोन। (The concept of ‘Popu-lation Education’ was developed by the American So-ciologist ……………..)

Ans: सुबुं अनजिमा (सानखो) सोलोंथाइ सान्दांथिखौ आमेरिकानि समाज बिगियानगिरि आलभा मिरदालआ जौगाहोदोंमोन।

10. आबहावा एबा ‘Environment’ सोदोबा फरासि रावनि ……………….. सोदोबनिफ्राय फैदों एबा सोमजिदों। (The word ‘Environment’ has been derived from the French word ………………)

Ans: आबहावा एबा Environment सोदोबा फरासि (French) रावनि “Environer” सोदोबनिफ्राय फैदों एबा सोमजिदों।

11. ……………. मायथाइयाव जार्मानिनि सानथौगिरि फ्रेडरिक नियेतसे आ गिबि गिबियै “Values” (बेसेननां) सोदोबखौ बाहायग्रोदोंमोन। (German Philosopher Friedrich Nietzsche used the word ‘values’ for the first time in ……………..)

Ans: 1880 मायथाइयाव जार्मानिनि सानथौगिरि फ्रेडरिक नियेतसे आ गिबि गिबियै ‘Values’ (बेसेननां) सोदोबखौ बाहायग्रोदोंमोन।

12. मा मायथाइयाव स्टकहम जथुम्माखौ खुंनाय जादोंमोन? (In which year Stockholm Conference was held?)

Ans: 1972 मायथाइयाव।

13. मा मायथाइयाव भारत सरकारा हादरारि आइजो गोहो बाहोथाइ बिथांखि खौ नाजावदोंमोन? (In which year the government of India adopted ‘Na-tional Policy for the Empowerment of Women’?)

Ans: 2001 मायथाइयाव।

14. “आइजोफोरखौ नख ‘रारि हिंसानिफ्राय रैखा खालामनाय बिल” आ मा मायथाइयाव उथ्रिसारदोंमोन? (In which year “Protection of Women from Domestic Violence Bill” was passed?)

Ans: 2005 मायथाइयाव।

15. “Environment” सोदोबा मा सोदोबनिफ्राय सोमजिदों? (From which word the term “Environment” is derived?)

Ans: फरासि (French) रावनि “Environer” सोदोबनिफ्राय। बेनि ओंथिया जादों “to surround” or “to incircle’ एबा सोरबिथिं।

16. आबहावायारि एबा सोरबिथिङारि सांग्रांथि सानदांथिखौ सोर फोसावदोंमोन? (Who introduced the concept of Environmental consciousness.)

Ans: 1969 मायथाइयाव जार्मानिनि आर्नेष्ट हेकेलआ आबहावायारि सांग्रांथि सानदांथिखौ फोसावदोंमोन।

Model Question and Answers: (2 Mark Each)

1. फरायसालिफोराव सोलेरारि सोलोंथाइ होनायनि मोननै मुलाम्फाफोर मख’। (Mention two benefits of imparting Physical Education in school.)

Ans: फरायसालिफोराव सोलेरारि सोलोंथाइ होनायनि मोननै मुलाम्फाफोरा जाबायः

1. सोलेरारि सोलोंथाइया फरायसाफोरनि मेलेमारि जौगानायाव हेफाजाब खालामो।

2. सोलेरारि सोलोंथाइया फरायसाफोरनि सोलेरारि जौगानायजों लोगोसे समाजारि जौगानायावबो हेफाजाब खालामो।

2. आबहावा एबा सोर बिथिङारि सोलोंथाइनि मोननै थांखिफोर लिर। (Write two objectives of Environmental Education.)

Ans: आबहावा सोलोंथाइ एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबायः

1. फरायसाफोरनो आबहावायारि एबा सोरबिथिंआरि सोलोंथाइ होना आबहावा सरैखाथिनि थाखाय सांग्रांथि फोसावनाय।

2. फरायसाफोरनो आबहावा एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइ होना आबहावानि गोनांथि आरो बेनि रैखाथिनि थाखाय गियान होनाय।

3. आइजो गोहो बांहोथाइनि ओंथिया मा? (What is meant by Women Empowerment?)

Ans: आइजो गोहो बांहोथाइनि ओंथिया जाबाय आइजोफोरनि मावनो हानाय गोहोखौ गोख्रों खालामना, गावसोरनि जिउखौ गाव गोसोबादि खुंनो बुजिहोनाय, सिनायहोनाय आरो मिथिहोनाय। आइजो गोहो बांहोथाइया जाबाय मोनसे बिखान्थि जाय आइजोफोरखौ गावनिनो सिंआव थाखानाय हारोंथाइ मावफुंनो हानाय रोंगौथि आरो गोहोफोरखौ सिनायथिनायाव हेफाजाब खालामो।

4. बेसेननां सोलोंथाइ होनायनि मोननै राहा एबा लामाफोर मख’। (Mention two ways of imparting Value Education.)

Ans: बेसेननां सोलोंथाइ होनायनि मोननै राहा-लामाफोरा जाबाय:

(i) थोंजों आदबजों। आरो

(ii) खेस्ला आदबजों।

5. सोरबिथिङारि (आबहावा) सोलोंथाइनि मोननै थांखिफोर मख’। (Mention two objectives of Environment Education.)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) सांग्रांथि (Awarness): सांग्रांथि लाबोनाया जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि जोहै फरायसाफोरनि गेजेराव सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां खालामनाय।

(ii) गियान (knowledge): सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे थांखिया जाबाय सोरबिथिंनि बागै फरायसाफोरनो गियान होनाय। मानोना, सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय सोरबिथिनि बागै थोजासे गियान थानाया गोनांथार।

(iii) गोसो आखु (Attitude): गोसो आखुआ जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां जानो थाखाय आरो सोरबिथिंखौ रैखा खालामनो थाखाय फरायसाफोरनि गेजेराव गोसो आखु जौगाहोनाया गोनांथार।

(iv) बाहागो लानाय (Participation): बाहागो लानायाबो सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार आखुथाइ। मानोना सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय गियान, सांग्रांधि, गोसो आखु रोंगौथि आरो रोंगौथि थाबाल’ जाया। सोरबिथिंखौ रैखा खालामनायनि गुबै राहायानो जाबाय बाहागो लानाय आरो हेफाजाब होलायनाय।

6. बेसेननां सोलोंथाइ बुंब्ला नों मा बुजियो? (What do you mean by value education?)

Ans: बेसेननां सोलोंथाइया जाबाय मोनसे फोरोंनाय-सोलोंनाय मावबिखान्थि, समाजा गोनांथि साननाय बायदिसिना सान्दांथिफोरनि सायाव। बेसेननां सोलोंथाइया बे बादि मोनसे बिखान्थि जायनि जोहै फरायसाफोरनो नैतिक आदर्श एबा नैतिक गियान होनाय जायो।

7. सुबुं सानखो (अनजिमा) सोलोंथाइया मा? (What is population education?)

Ans : सुबुं सानखो एबा अनजिमा सोलोंथाइया जाबाय मोनसे सोलोंथाइयारि हाबाफारि जायनि हेफाजाबाव सुबुं अनजिमा बांनायनि हार बेनिफ्राय सोमजिनाय जेंना, बेफोर जेंनाखौ सुस्रांनाय आरो सुबुं अनजिमा बेफुनायखौ होबथानायनि राहालामानि सोमोन्दै मिथिनो हायो।

8. सोरबिथिङारि सोलोंथाइ एबा आबहावा सोलोंथाइनि मोननै खान्थिफोर लिर। (Write two principles of Environmental Education.)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइ होनायाव सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव बाहाय नांगौ जानाय खान्थिफोरा (Principles) जाबाय:

(i) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ सरासनस्रानिफ्राय जेथोसिम रोंगौथि बांहोनायाव हेफाजाब खालामो। बिदिन्थि महरै, गथ ‘साफोरा मासे दाउनि आदार जानाय आरो बिरनायखौ नोजोर होदों। बे रोंगौथिया गथ’साफोरखौ दाउनि आदार जानाय आरो बिरनाय हुदानि सोमोन्दै सांग्रां खालामनानै होयो।

(ii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोलोंसाफोरखौ रोखा नङै मोन्दांथिनिफ्राय रोखा मोन्दांथि सोलोंनायाव मदद खालामो। जेरै सासे गाबफोरनि गेजेराव थानाय फारागथिखौ बुंनो हाया। नाथाय बैसो बांनाय लोगो लोगोनो बियो बाइदि गाबनि सोमोन्दै बुंनो हानाय जायो।

(iii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ मोगथां निफ्राय गोसोसंहायै सिम दावगालांनायाव हेफाजाब खालामो। खुदियाफोरा सोरबिधिंनि सम्पदफोरखौ नुनानै आनजाद आरो बाहागो खालामनो हायो आरो बेनि उनाव बिसोरो बाइदिसिना सम्पदफोरखौ बेखेवना होनानै गरन्थआव फैनो हायो।

(iv) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया समाजजों लोगोसे लोब्बा दं। मानसि आरो सोरबिथिंजों गोथौ सोमोन्दो थानायखौ नुनो मोनो समनि सोलायनायजों लोगोसे मानसिनि गोसो आखुवाबो सोलायलांदों। बायदिसिना हारि, गाब, दोहोरोमखौ लानानै सुबुं माहारिनि गेजेराव गावजों गाव हिंसा आरो मुगैलायनाया बांलांनो हमदों।

9. ‘सोलेरारि सोलोंथाइया मोनसे थाजिम जिउखौ दैदेनो’ मोननै जुक्ति एबा जाहोन हो। (“Physical Education leads to a healthy life”. Give two reasons.)

Ans : “सोलेरारि सोलोंथाइया मोनसे थाजिम जिउखौ दैदेनो।” बेनि जुक्तिफोरा जाबायः

1. सोलेरारि सोलोंथाइया मानसिफोरनि गासैबो बिथिंआवनो

जौगासारनाय लाबोयो।

2. सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरखौ गावनि सावस्रिखौ लाना सांग्रां खालामो आरो थाजिम जिउ खुंनायाव हेफाजाब होयो।

Model Questions and Answers: (4/6 Mark Each)

1. फरायसालिफोराव सोलेरारि सोलोंथाइया मानो गोनांथार? मोनब्रै जाहोनफोर हो। (Why physical education is important in school? Give four reasons.)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइनि गोनांथिफोरा जाबायः

(i) सोलेरारि सोलोंथाइया गोसोनि सांग्रांथि बांहोनायाव हेफाजाब होयो। मानोना बायदि रोखोमनि हाबाफारि जेरै – खमलायनाय, काबादि, क्रिकेट, बायदि गेलेनायफोराव गोसो होनाय आरो सांग्रां जानाया गोनां जाय सोलेरारि सोलोंथाइनि मावफारिफोराव बादायलायोब्ला गावबा-गाव सांग्रां जानो हायो।

(ii) सोलेरारि सोलोंथाइया सावस्रिनि सोमोन्दै मोन्दांथि होनाय मोनसे सावस्रिनि मोजां फुंखा, जेराव फरायसा फरायसुलिफोरा गियान देहा, खैफोद आरो बेरामफोरनि सोमोन्दै गियान मोनो।

(iii) सोलेरारि सोलोंथाइया हादरारि खौसेथिखौ बां होनायाव गोनांथार बिहोमा होयो। हायै बाहागो लायो। Games and sports फोरा हादरारि खौसेथिखो बांहोनायजों लोगोसे खौसेयै एबा ज’यै खामानि मावलांनो थोजासे खाबु होयो।

(iv) सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि जिउनि गेजेराव मोजां सोमोन्दो जौगाहोनायाव हेफाजाव खालामो। बेनि जोहै हेफाजाब होलायनाय आरो अनलायनाय बायदि गुनफोरा जौगायो।

(v) सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि आबेगारि एबा हमदांथियारि जौगाखांनायखौ फोसावो। रागा जोंनाय, मेलेमारि नारसिनथाय, दुखु-दाहायाव गोग्लैनायफोरखौ सोलेरारि मावगाहाय एबा हाबाफारिफोरनि जोहै होबथानो हायो।

(vi) सोलेरारि सोलोंथाइया नंगुबै गुनफोरखौ जौगाहोयो जेरै-रैखाथि मोननाय, हानजायारि गोहो, हानजायारि दैदेननाय नेमखान्थिफोरखौ मानिनाय बायदि बायदि।

2. सोलोंथाइ आरो आइजो गोहो बांहोथाइनि गेजेराव थानाय सोमोन्दोनि बागै सावराय। (Discuss the relationship between education and women empowerment.)

Ans: सोलोंथाइ आरो आइजो गोहो बांहोथाइनि गेजेराव गोथौथार सोमोन्दो दं। सोलोंथाइया जाबाय आइजो गोहो बांहोथाइनि मोनसे गोनांथाइ एबा गोहोगोरा बिजों, आरो सोलोंथाइनि जोहै आइजो गोहो बांहोथाइया गंसे समानथाइयारि आरो न्यायगोनां समाज दानायनि थाखाय जोबोर गोनांथार।

सोलोंथाइ आरो आइजो गोहो बांहोथाइनि गेजेराव थानाय सोमोन्दोनि खायफा गोनांथार बिथिंफोरा जाबाय:

1. गाव-सोनार: सोलोंथाइया आइजोफोरनो नांगौबादि सोलोंथाइ होना आइजोफोरखौ गाव-सोनार खालामो एबा आइजो गोहो बांहोथाइखौ जाफुंसार होयो।

2. राजखान्थियाव बाहागोलानाय: सोलोंथाइया आइजो गोहो बांहोथाइनि जोहै आइजोफोरखौ गावसोरनि मोनथायफोरखौ लाना सांग्रां खालामना राजखान्थियारि बिखान्थिफोराव बाहागो लाहोयो, भ’ट होनो मोननाय मोनथाइनि बागै सांग्रां खालामो आरो दैदेनगिरियारि आखुथाइ जौगाहोयो।

3. समाजारि आरो हारिमुवारि फोसाबथाय: सोलोंथाइया आइजो गोहो बांहोथाइनि जोहै समाजाव आइजोफोरनि बेरेखायै जानाय नास ‘यनाय आरो हिंसाफोरखौ गैया खालामनायाव हेफाजाब होयो आरो आथोनारि समानथि आरो न्याय फोसावनायावबो हेफाजाब खालामो।

4. रांखान्थियारि उदांस्रि आरो गोहो: सोलोंथाइया आइजोफोरनो बायदिसिना खामानि एबा साख्रिनि खाबु होयो आरो रांखान्थियारि बिथिंफोराव उदां आरो गाव गोसोबादि थिरांथा लानो हानाय खालामना आइजो गोहो बांहोथाइखौ जाफुंसार होयो।

3. फरायसालिफोराव सोलेरारि सोलोंथाइनि गोनांथिनि बागै सावराय। (Discuss about the importance of physical education in school.)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइनि गोनांथिफोरा जाबायः

(i) सोलेरारि सोलोंथाइया गोसोनि सांग्रांथि बांहोनायाव हेफाजाब होयो। मानोना बायदि रोखोमनि हाबाफारि जेरै – खमलायनाय, काबादि, क्रिकेट, बायदि गेलेनायफोराव गोसो होनाय आरो सांग्रां जानाया गोनां जाय सोलेरारि सोलोंथाइनि मावफारिफोराव बादायलायोब्ला गावबा-गाव सांग्रां जानो हायो।

(ii) सोलेरारि सोलोंथाइया सावस्रिनि सोमोन्दै मोन्दांथि होनाय मोनसे सावस्रिनि मोजां फुंखा, जेराव फरायसा फरायसुलिफोरा गियान देहा, खैफोद आरो बेरामफोरनि सोमोन्दै गियान मोनो।

(iii) सोलेरारि सोलोंथाइया हादरारि खौसेथिखौ बां होनायाव गोनांथार बिहोमा होयो। हायै बाहागो लायो। Games and sports फोरा हादरारि खौसेथिखो बांहोनायजों लोगोसे खौसेयै एबा ज’यै खामानि मावलांनो थोजासे खाबु होयो।

(iv) सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि जिउनि गेजेराव मोजां सोमोन्दो जौगाहोनायाव हेफाजाव खालामो। बेनि जोहै हेफाजाब होलायनाय आरो अनलायनाय बायदि गुनफोरा जौगायो।

(v) सोलेरारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि आबेगारि एबा हमदांथियारि जौगाखांनायखौ फोसावो। रागा जोंनाय, मेलेमारि नारसिनथाय, दुखु-दाहायाव गोग्लैनायफोरखौ सोलेरारि मावगाहाय एबा हाबाफारिफोरनि जोहै होबथानो हायो।

(vi) सोलेरारि सोलोंथाइया नंगुबै गुनफोरखौ जौगाहोयो जेरै-रैखाथि मोननाय, हानजायारि गोहो, हानजायारि दैदेननाय नेमखान्थिफोरखौ मानिनाय बायदि बायदि।

4. सोलेरारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा मा मा? सावराय। (What are the objectives of physical education? Discuss.)

Ans: सोलेरारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) सोलेरारि जौगाहोनाय (Physical Development): सोलेरारि जौगाहोनाया जाबाय सोलेरारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार थांखि। सोलेरारि सोलोंथाइया बायदिसिना सोलेरारि मावफारि जेरै गेलेनाय, खारनाय, बारनाय, मोसानाय, य’गा बायदि बायदि मावफारिफोरनि जोहै फरायसाफोरनि सोलेरारि जौगासारनायखौ जाफुंहोनो नाजायो।

(ii) मेलेमारि जौगाहोनाय (Mental Development): मेलेमारि जौगाहोनाया जाबाय सोलेरारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोलेरारि सोलोंथाइया सोलेरारि जौगाहोनायावबो मदद खालामो। सोलेरारि सोलोंथाइया फरायसाफोरनि मेलेमखौ गोखों एबा गोफार खालामसिनो।

(iii) हमदांथियारि जौगाहोनाय (Emotional Development): हमदांथियारि जौगाहोनायाबो सोलेरारि सोलोंथाइनि मोनसे गाहाइ थांखि। सोलेरारि सोलोंथाइया गेलेनाय, मोसानाय आरो य’गा बायदि सोलेरारि हाबाफारिनि जोहै फरायसाफोरनि हमदां थियारि जौगाहोनायाव बिहोमा होयो।

(iv) समाजारि जौगाहोनाय (Social Development): समाजारि जौगाहोनायाबो सोलेरारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोलेरारि हाबाफारि जेरै गेलेनाय, मोसानाय, आरो य’गाफोरनि जोहै फरायसाफोरनि समाजारि जौगासारनाया जाफुंसारो।

5. आबहावा एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनब्रै थांखिफोर मख’। (Mention four objectives of environmental education.)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) सांग्रांथि (Awarness): सांग्रांथि लाबोनाया जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि जोहै फरायसाफोरनि गेजेराव सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां खालामनाय।

(ii) गियान (knowledge): सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे थांखिया जाबाय सोरबिथिंनि बागै फरायसाफोरनो गियान होनाय। मानोना, सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय सोरबिथिनि बागै थोजासे गियान थानाया गोनांथार।

(iii) गोसो आखु (Attitude): गोसो आखुआ जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां जानो थाखाय आरो सोरबिथिंखौ रैखा खालामनो थाखाय फरायसाफोरनि गेजेराव गोसो आखु जौगाहोनाया गोनांथार।

(iv) बाहागो लानाय (Participation): बाहागो लानायाबो सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार आखुथाइ। मानोना सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय गियान, सांग्रांधि, गोसो आखु रोंगौथि आरो रोंगौथि थाबाल’ जाया। सोरबिथिंखौ रैखा खालामनायनि गुबै राहायानो जाबाय बाहागो लानाय आरो हेफाजाब होलायनाय।

6. सोरबिथिङारि एबा आबहावा सोलोंथाइनि मोनब्रै आखुथाइफोर लिर। (Write Characteristics of Environmental Education.)

Ans: सोरबिथिङारि (आबहावा) सोलोंथाइनि मोनब्रै आखुथाइफोरा जाबायः

1. बेसेननां बिथायारिः आबहावा एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइया बेसेन-बिथायारि। बे सोलोंथाइया आबहावाखौ लाना सुबुंफोरखौ सांग्रां, गुनगोनां, अनसायनो गोरो आरो गोसो गुदुं खालामो।

2. खामानि एबा मावथांखि बिथायारिः आबहावा एबा सोरोबिथिङारि सोलोंथाइया खामानि एबा मावथांखि बिथायारि। बे सोलोंथाइया आबहावाखौ रैखा खालामनो थाखाय सांग्रां खालामो।

3. जेंना-बोस्रांनाय: आबहावा सोलोंथाइ एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सुबुंफोरनि बिजिरसंआरि साननाय आरो आबहावानि जेंनाफोरखौ बोस्रांनाय रोंगौथिखौ जोगाहोयो।

4. आयदा-गेजेरारिः आबहावा सोलोंथाइया आयदा-गेजेरारि। आबहावा सोलोंथाइया एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइया बिगियान, समाज फरायसं, आरिमु आरो बायदिसिना आयदाफोरनि सानदांथिखौ खौसे एबा ज’ खालामना आबहावानि गोब्राब जेंनाफोरखौ बुजि मोननो नाजायो।

7. सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव सुबुं सानखो (अनजिमा) सोलोंथाइ होनो हानायनि मोनब्रै राहाफोर सुबुरुन एबा दिथा हो। (Suggest four measures for imparting population edu-cation in school.)

Ans: सोलोंथाइनि गुबुन गुबुन थाखोआव सुबुं सानखो (सुबुं अनजिमा) सोलोंथाइखौ होनायनि राहाफोरा जाबाय:

(i) 1971 मायथाइयाव, NCERT आ सुबुं सानखो (सुबुं अनजिमा) सोलोंथाइखौ गुदि फरायसालि थाखोआव जागायना गेजेरारि थाखोसिम सोलिनांगो होनना फोसावदों।

(ii) गुदि सोलोंथाइ खल ‘बाव फरायसाफोरनो फिसा नख ‘रनि बागै रोखा गियान होनांगौ।

(iii) गेजेरारि सोलोंथाइ खल ‘बाव सुबुं अनजिमा बांनायनि जारिमिनारि बिथाजों लोगोसे गुबुन गुबुन हादरफोरनि सुबुं अनजिमा बांनायनि हारनि बागै सोलोंथाइ होनांगौ।

(iv) खायसे सान्थौगिरिफोरनि बादिब्ला गेजेरारि सोलोंथाइ खल ‘बाव सुबुं अनजिमा सोलोंथाइखौ आलादा आयदा महरै फोरोंनांगौ।

(v) सोलोंसालिमा खल ‘बाव, सोलेरनि गुबुन गुबुन बाहागो एबा अंग ‘फोरनि बागै फोरोंनांगौ। फरायफारिफोराव जोनोम होनाय बिखान्थि आरो फारिखान्थिनि सान्दांथिखौ होनांगौ।

(vi) बिजिरसंगिरिफोरखौ सुबुं अनजिमानि बागै बिजिरसंहोनांगौ एबा फरायसं होनांगौ।

(vii) बायदिसिना फोरोंथाइ फसंथानफोराव सुबुं सानखो एवा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइखौ मोनसे गोनांथार आलादा आयदा महरै फोरोंनांगौ।

8. सोरबिथिङारि (आबहावा) सोलोंथाइनि अरथाइखौ सावराय। (Discuss the scope of Environmental education.)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) सांग्रांथि (Awarness): सांग्रांथि लाबोनाया जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि जोहै फरायसाफोरनि गेजेराव सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां खालामनाय।

(ii) गियान (knowledge): सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे थांखिया जाबाय सोरबिथिंनि बागै फरायसाफोरनो गियान होनाय। मानोना, सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय सोरबिथिनि बागै थोजासे गियान थानाया गोनांथार।

(iii) गोसो आखु (Attitude): गोसो आखुआ जाबाय सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि गुबुन मोनसे गोनांथार थांखि। सोरबिथिंखौ लाना सांग्रां जानो थाखाय आरो सोरबिथिंखौ रैखा खालामनो थाखाय फरायसाफोरनि गेजेराव गोसो आखु जौगाहोनाया गोनांथार।

(iv) बाहागो लानाय (Participation): बाहागो लानायाबो सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे गोनांथार आखुथाइ। मानोना सोरबिथिखौ रैखा खालामनो थाखाय गियान, सांग्रांधि, गोसो आखु रोंगौथि आरो रोंगौथि थाबाल’ जाया। सोरबिथिंखौ रैखा खालामनायनि गुबै राहायानो जाबाय बाहागो लानाय आरो हेफाजाब होलायनाय।

9. सुबुं अनजिमा (सानखो) सोलोंथाइनि मोनब्रै आखुथाइफोर मख’। (Mention four characteristics of population education.)

Ans: सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि आखुथाइफोरा जाबाय:

1. सुबुं अनजिमा सोलोंथाइखौ सुबुं सम्पद जौगानायनि मावसोलो (policy) आव सोफादेरनाय जादों।

2. सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया हादर गंसेनि बिसानारि आरो गुनारि जौगानायाव हेफाजाब खालामो।

3. सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया आबहावा एबा सोरबिथिङारि सोलोंथाइनि मोनसे बाहागो।

4. सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि गोसारथिया आथोन सोलोंथाइनिख्रुइ गुवारसिन।

10. सोरबिथिङारि एबा आबहावायारि सोलोंथाइनि खान्थिफोरखौ लिर। (Write the principles of Environmental Education.)

Ans: सोरबिथिङारि सोलोंथाइ होनायाव सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव बाहाय नांगौ जानाय खान्थिफोरा (Principles) जाबाय:

(i) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ सरासनस्रानिफ्राय जेथोसिम रोंगौथि बांहोनायाव हेफाजाब खालामो। बिदिन्थि महरै, गथ ‘साफोरा मासे दाउनि आदार जानाय आरो बिरनायखौ नोजोर होदों। बे रोंगौथिया गथ’साफोरखौ दाउनि आदार जानाय आरो बिरनाय हुदानि सोमोन्दै सांग्रां खालामनानै होयो।

(ii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोलोंसाफोरखौ रोखा नङै मोन्दांथिनिफ्राय रोखा मोन्दांथि सोलोंनायाव मदद खालामो। जेरै सासे गाबफोरनि गेजेराव थानाय फारागथिखौ बुंनो हाया। नाथाय बैसो बांनाय लोगो लोगोनो बियो बाइदि गाबनि सोमोन्दै बुंनो हानाय जायो।

(iii) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ मोगथां निफ्राय गोसोसंहायै सिम दावगालांनायाव हेफाजाब खालामो। खुदियाफोरा सोरबिधिंनि सम्पदफोरखौ नुनानै आनजाद आरो बाहागो खालामनो हायो आरो बेनि उनाव बिसोरो बाइदिसिना सम्पदफोरखौ बेखेवना होनानै गरन्थआव फैनो हायो।

(iv) सोरबिथिङारि सोलोंथाइया समाजजों लोगोसे लोब्बा दं। मानसि आरो सोरबिथिंजों गोथौ सोमोन्दो थानायखौ नुनो मोनो समनि सोलायनायजों लोगोसे मानसिनि गोसो आखुवाबो सोलायलांदों। बायदिसिना हारि, गाब, दोहोरोमखौ लानानै सुबुं माहारिनि गेजेराव गावजों गाव हिंसा आरो मुगैलायनाया बांलांनो हमदों।

11. आइजो गोहो बांहोथाइया मा? भारताव आइजो गोहो बांहोथाइनि बेलायाव सोलोंथाइनि बिफावखौ सावराय। (What is Women Empowerment? Discuss the role of education in women empowerment of India.)

Ans: आइजो गोहो बांहोथाइनि ओंथिया जाबाय आइजोफोरनि मावनो हानाय गोहोखौ गोख्रों खालामना, गावसोरनि जिउखौ गाव गोसोबादि खुंनो बुजिहोनाय, सिनायहोनाय आरो मिथिहोनाय। आइजो गोहो बांहोथाइया जाबाय मोनसे बिखान्थि जाय आइजोफोरखौ गावनिनो सिंआव थाखानाय हारोंथाइ मावफुंनो हानाय रोंगौथि आरो गोहोफोरखौ सिनायथिनायाव हेफाजाब खालामो।

सोलोंथाइ आरो आइजो गोहो बांहोथाइनि गेजेराव थानाय सोमोन्दोनि खायफा गोनांथार बिथिंफोरा जाबाय:

1. गाव-सोनार: सोलोंथाइया आइजोफोरनो नांगौबादि सोलोंथाइ होना आइजोफोरखौ गाव-सोनार खालामो एबा आइजो गोहो बांहोथाइखौ जाफुंसार होयो।

2. राजखान्थियाव बाहागोलानाय: सोलोंथाइया आइजो गोहो बांहोथाइनि जोह्रै आइजोफोरखौ गावसोरनि मोनथायफोरखौ लाना सांग्रां खालामना राजखान्थियारि बिखान्थिफोराव बाहागो लाहोयो, भ’ट होनो मोननाय मोनथाइनि बागै सांग्रां खालामो आरो दैदेनगिरियारि आखुथाइ जौगाहोयो।

3. समाजारि आरो हारिमुवारि फोसाबथाय: सोलोंथाइया आइजो गोहो बांहोथाइनि जो समाजाव आइजोफोरनि बेरेखायै जानाय नास ‘यनाय आरो हिंसाफोरखौ गैया खालामनायाव हेफाजाब होयो आरो आथोनारि समानथि आरो न्याय फोसावनायावबो हेफाजाब खालामो।

4. रांखान्थियारि उदांस्रि आरो गोहो: सोलोंथाइया आइजोफोरनो बायदिसिना खामानि एबा साख्रिनि खाबु होयो आरो रांखान्थियारि बिथिंफोराव उदां आरो गाव गोसोबादि थिरांथा लानो हानाय खालामना आइजो गोहो बांहोथाइखौ जाफुंसार होयो।

12. सुबुं अनजिमा (सानखो) सोलोंथाइनि जायखिजाया मोन गोनांथिफोर सावराय। (Discuss any four needs of popu-lation education.)

Ans: सुबुं सानखो सोलोंथाइ एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइनि गोनांथिफोरा जाबाय:

(i) सुबुं सानखो सोलोंथाइ एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया सुबुंफोरनि गेजेराव थानाय खोमसि फोथायनाय फोरखौ जानखार खालामो।

(ii) गुन गोनां जिउ खुंनो थाखाय सुबुं सानखो सोलोंथाइया गोनांथार।

(iii) सरासनम्रा सोलोंथाइनि गुनखौ एबा मानखौ फोसाबनो थाखाय सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया गोनांथार।

(iv) सुबुं अनजिमा बेफ्रुनाया सोमजिहोनाय जेंना आरो बेनि राहाफोरनि सायाव सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया गोथौयै फरायसङो।

(v) सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया आइजो आरो हौवा मानसिफोरनि गेजेराव समानथि लाबोनायाव हेफाजाब खालामो आइजोफोरखौ बिसोरनि मोननो गोनां मोनथाइ आरो थासारिनि बागै मिथि होनानै।

(vi) सुबुं सानखो एबा सुबुं अनजिमा सोलोंथाइया मोजां एबा गाहाम हायुंसा सोरजिनायाव मदद खालामो।

13. आइजो गोहो बांहोथाइ बुङोब्ला नों मा बुजियो? आइजो गोहो बांहोथाइनि मोनथाम थांखिफोर लिर। (What do you mean by women Empowerment? Write three important objectives of women Empowerment.)

Ans : UNESCO Gender Empowerment Index नि बादिब्ला, “सासे मानसिया जेब्ला गोख्रोङै गोहो गोनां जायो अब्ला बियो गावनि थाखाय आरो गुबुनफोरनि समाजारि आरो राजखान्थियारिनि थाखाय थिरांथा खालामनो हायो।”

आइजोफोरनि गोहो बांहोथाइया मोनसे न्याय गोनां आरो समानथियारि समाज गायसननायनि थाखाय जोबोद गोनांथार।

आइजो गोहो बांहोथाइनि थांखिफोरा जाबाय:

(i) आइजोफोरखौ गाव-सोनार खालामनाय।

(ii) आइजोफोरनि गाव-सनमान आरो गाव-फोथाइथिखौ बांहोनाय।

(iii) गियान आरो रौंगौथि जौगाहोनाय।

(iv) आयजोफोरखौ बिसोरनि संबिजिरारि आरो आयेनारि मोन्थाइखौ लाना साखाफारा खालामनाय।

14. बेसेननां सोलोंथाइनि ओंथिया मा? आथिखाल समाजाव बेसेननां सोलोंथाइनि गोनांथिनि बागै सावराय। (What is meant by value education? Discuss about the importance of value education in present society.)

Ans: बेसेननां सोलोंथाइया जाबाय मोनसे फोरोंनाय-सोलोंनाय बिखान्थि, समाजा गोनांथि साननाय बायदिसिना सान्दांथिफोरनि सायाव। बेसेननां सोलोंथाइ बुङोब्ला सोलोंथाइयारि थिसनथाइ होनाय बाथ्राखौ बुजियो जाय सासे मानसि आरो समाजनि जौगानायनि बोसोनथि खालामना होयो। बे सोलोंथाइया समाजखौ गोग्गोयै दावगालांनायाव हेफाजाब होयो।

बेसेननां सोलोंथाइनि नांगौथि आरो गोनांथिफोरखौ गाहायाव दिन्थिना होनाय जाबाय:

(i) बेसेननां सोलोंथाइया थाजिम आरो नांगौ बिबांनि सुबुंसाय जौगानायाव हेफाजाब होयो।

(ii) बेसेननां सोलोंथइया जिउ राहायारि हारोंथाइखौ जौगाहोयो।

(iii) बेसेननां सोलोंथाइया फरायसा-फरायसुलिफोरनि अखल दानाय आरो आखुवारि जौगानायाव हेफाजाब होयो।

(iv) बेसेननां सोलोंथाइया समाजारि हारोंथाइ दावखो होनायाव हेफाजाब होयो।

(v) बेसेननां सोलोंथाइया माहारियारि खौसेथि सानदांथिखौ फोसावनायाव हेफाजाब खालामो।

(vi) बेसेननां सोलोंथाइया हारिमुवारि बेसेननांखौ जौगा होयो।

15. आइजो गोहो बांहोथाइनि गोनांथिफोरनि बागै सावराय। (Discuss about the importance of women Empowerment.)

Ans: आइजो गोहो बांहोथाइनि गोनांथिफोरखौ गाहियाव सावरायनाय जाबाय:

1. आइजो गोहो बांहोथाइया मोनसे समानथाइयारि आरो न्यायगोनां समाज दानायनि थाखाय गोनांथार।

2. आइजो गोहो बांहोथाइ सोलोंथाइया समाजाव आथोन समानथि फोसावो।

3. आइजो गोहो बांहोथाइया रांखान्थियारि जौगानायाव बिहोमा होयो निखाउरिथाइथिखौ फोजोबो आरो दिहुनथाइखौ बांहोनानै।

4. आइजो गोहो बांहोथाइया आइजोफोरखौ गाव-सोनार आरो गाव दैदेन खालामो।

5. आइजो गोहो बांहोथाइया आइजोफोरखौ बिसोरनि बेरेखा जानाय बायदिसिना हिंसाफोर जेरै नख ‘रारि हिंसा आरो आथोनारि हिंसाफोरनिफ्राय रैखाथि मोननायाव हेफाजाब होयो।

6. आइजो गोहो बांहोथाइया आइजोफोरखौ बिसोरनि मोनथाइफोरखौ लाना सांग्रां खालामो, समान सोलोंथाइयारि खाबु होयो आरो आइजो सावस्रिखौ फोसाबनायाव आरो थाजिम जिउ खुंनायाव बिहोमा होयो।

16. सोरबिथिङारि (आबहावा) सोलोंथाइनि गोनांथिफोरनि बागै सावराय। (Discuss about the importance of environ-mental education.)

Ans: सोरबिथिङारि (आबहावा) सोलोंथाइनि गोनांथिफोरखौ गाहायाव सावरायनाय जाबायः

1. सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ सुबुं आरो सोरबिथिंनि गेजेराव थानाय सोमोन्दोखौ मोनदांहोनायाव हेफाजाब खालामो।

2. सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोरबिधिं (आबहावा) आरो बेनि सोमोन्दोआरि जेंनाजों लोगोसे सुबुंनि बिफावथिनि सायावबो गियान होयो।

3. आबहावा एबा सोरबिथिं गुबुंले जानायनि जाउनाव आथिखालनि खायसे गिख्रंथाव जेंनाफोरनि सोमोन्दै सोरबिथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरनि गेजेराव सांग्रांथि लाबोनानै होयो।

4. सोर बिथिङारि सोलोंथाइनि गुबै थांखियानो जाबाय मानसि माहारिनि गेजेराव सांग्रांथि सोरजिनानै सोरबिथिंनि (आबहावानि) गोनांथिखौ मोनदां होनाय जाहाथे मिथिंगा आरो बेनि फुंखा (सम्पद) फोरखौ जोथोनै लाखिनां बेफोरखौ मोजाङै बाहायनो हायो।

5. सोरबिथिङारि सोलोंथाइया सोरबिथिंनि एबा आबहावानि जेंनाफोरखौ माबोरै सुस्रांनांगौ एबा फोजोबस्रांनांगौ बेनि राहा लामा दिन्थिनानै होयो।

6. सोरविथिङारि सोलोंथाइया फरायसाफोरखौ सोरबिथिं एबा आबहावानि फारसे सांग्रां खालामना सोरबिथिंनि फारसे मावनां बिबानखौ रुजुननो थुलुंगाखां होयो।

17. फरायसालिफोराव सोलेरारि सोलोंथाइ होनो हानाय राहाफोरखौ फोरमाय। (Describe the measures for providing physi-cal education in school.)

Ans: फरायसालिफोराव सोलेरारि सोलोंथाइ होनो हानाय राहाफोरा जाबायः

1. सोलेरारि सोलोंथाइखौ फरायसालि सोलोंथाइनि गिबि जि बोसोराव लाफादेरनांगौ एबा सोफादेरनांगौ। फरायसा फरायसुलिफोरनि मोदोम, गोसो आरो जिउमाखौ थि रोखोमै जौगाहोनायनि थाखाय सावस्रि (देहा) आरो सोलेरारि सोलोंथाइयाव games and sports खौ लाफानानै मोननैयावबो सोलोंथाइनि आयदाफोर आरो सुमोनथाइ मावफुंनायखौ सोदेरनांगौ।

2. गोजौ गुदि थाखोआव सर’ खालामनाय, ब्याम, गेलेमु बादायनाय, जुड’, य’गा, ड्रिल, स्काउट आरो गाइड बायदिफोरखौ थिसनथाइ होनांगौ। फरायसालियाव जगायना होनाय गोनां आयजें-आयलानि सायाव आरो फोरोंगिरिफोरनि रोंगौथिनि सायाव बिथा खालामना फरायसालि सामलाय आफादा बे सोलोंथाइखौ होनायनि राहा खालाम नांगौ।

3. गोजौ फरायसालिनि थाखोआव ब्याम, देहा मुलाम्फा, य’गा, ध्यान, सानस्रिनाय बायदि बायदिफोरखौ सोलेरारि सोलोंथाइनि फरा-फारियाव थिसनथाइ होनांगौ।

4. गोजौ गुदि आरो गेजेर थाखोआव लोगोफोरजों गेलेनाय रंजानाय, केम्प, बादायलायनाय बायदिफोरखौ थिसननांगौ। NCC, स्काउट, गाइड आरो समाज सिबिनाय बायदि फोरखौबो सोलेरारि सोलोंथाइयाव थिसनथाइ होनांगौ।

18. बेसेननां आ मा? फरायसालिआव बेसेननां सोलोंथाइ होनो जों मा मा राहा लानो हायो? (What is value? What measures can we take for imparting value education in school?)

Ans: गुबैयै, बेसेननांखौ फोरमायनो हाया। बेसेननांआ बे गोनांथिखौ फोरमायो जाय सासे सुबुंनि मायबा जुनिया मावफारि एबा मोनखांथाइ एबा गावनि जिउजों सोमोन्दो थानाय जाथाइफोरखौ फोरमायो। बेसेननांआ जेबो नङा नाथाय सानदांथिसो जाय सोरबा सासे सुबुंनि गोसोआव जौगाखांओ एबा सोमजिखांओ। बेफोर थिरांथानि जोहै गायसंजायो एबा सोमजियो।

बुंफोरथि: अलपर्ट (Allport) नि बादिब्ला बेसेनांआ जाबाय, “मोनसे फोथायनाय जायनि सायाव सोनारनानै सासे मानसिया सायख’ जाथावनायजों हाबा मावना दिन्थियो।”

फरायसालिफोराव बेसेननां सोलोंथाइखौ मोननै रोखोमै होनो हायो:

(i) जोंजोंयै (Direct) आरो

(ii) खेस्लायै (Indirect)।

फरायसालिनि समफारियाव बेसेननांनि सायाव राहा खालामना फारिखान्थि आरो गोथौवै साननानै फोरोंनायखौ बेसेननांफोरनि थोंजों लामा होनना मिथिनाय जायो। खायसे खायसे रायजोआव आखुवारि सोलोंथाइ बायदियै बे सोलोंथाइखौ होनाय जायो। बायदि रोखोमनि सल ‘बाथाफोर, आखुथाइयारि दद’ मद’ आरो थार जिउनि जाथाइफोरखौ लानानै बेसेननांनि बागै बुजायनाय जायो। बेफोरनि बेलायाव बायदि बायदि रोखोमनि बेखेवथिनाय, सावरायज्लायनाय आरो दिन्थिफुंनाय खालामनाय जायो। खेंस्लायै खान्थि बायदि उफेरा फरायफारि मावफारिनि जोहै फरायसालियाव बे सोलोंथाइखौ होनाय जायो।

बेसेननां सोलोंथाइ होनायनि थाखाय खायसे आदबनि मुंफोरा जाबायः

(i) बिबुंथि आदव।

(ii) धोरोमारि सोलोंथाइ।

(iii) स्रि जिरायनाय।

(iv) सल’बाथा खोन्थानाय।

(v) बिजाबफोर आरो सुफुंथायारि फरायनाय।

(vi) बिफाव फरायनाय गेलेनाय।

19. सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव सोरबिथिङारि एबा आबहावायारि सोलोंथाइ होनो हानाय मोनब्रै राहाफोर सावराय। (Discuss about four measures to impart Environmental Educa-tion in Education Institutions.)

Ans: सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव सोरबिथिङारि एबा आबहावायारि सोलोंथाइ होनो हानायनि राहाफोरा जाबाय:

1. गाहाय गुदि थाखोफोराव फरायसाफोरनो गुबैयै समाजारि, सोलेरारि, आरो जिबआरि आबहावानि बागै सोलोंथाइ होनांगौ एबा फोरोंनांगौ।

2. गोजौ गुदि थाखोआव, थाखो द’ निफ्राय दाइन सिम आबहावा सोलोंथाइखौ आबहावायारि हाबाफारिफोरनि जोहै होनांगौ जाय मिथिंगायारि आरो सोलेरारि बिगियान, जारिमिन, भुमखौरां आरो समाज बिगियान फरायनायखौ दैदेनो।

3. गेजेरारि खल ‘बाव सोरबिथिङारि सोलोंथाइया नंगुबै जिउनि सायाव गियान होनाय, सांग्रां खालामनाय आरो जेंना सिनायनाय बायदिफोरखौ फोरोंनायनि थांखि लानांगौ।

4. जौसिन खल’बाव सोरबिथिङारि एबा आबहावा सोलोंथाइखौ गुबुन आयदाफोरबादि जर ‘खा एबा जुनिया आयदा खालामनांगौ।

Notes of Class 12 Education Chapter 3 in Bodo Medium | AHSEC Class 12 Education Chapter 3 in Bodo Notes In this post we will explain to you Class 12 Education Lesson 3 Question Answer | Class 12 Education Question Answer Unit 3 If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you.

Note- If you find any mistakes in this CHAPTER, please let us know or correct them yourself. Thank you.

Leave a Reply

error: Content is protected !!
Scroll to Top