Class 12 Education Chapter 4 Q&A in Bodo Medium As Per New Syllabus to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, AHSEC Class 12 सोलोंथाइ Chapter 4 Question Answer/Class 12 Education Lesson 4 Question Answer are given so that you can easily search through the different Chapters and select the needs Notes of Class 12 Education Chapter 4 Question Answer Bodo Medium. covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.
Class 12 Education Chapter 4 सोलोंनाय
Class 12 Education Chapter 4 सोलोंनाय Question Answer | Guide for Class 12 Education Lesson 4 in Bodo Medium Also Same NCERT Solutions for AHSEC Class 12 Education Chapter 4 In this post we will explain to you what to try If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you. NCERT/SCERT, Class 12 Education Chapter 4.
Unit 4 Learning
खोन्दो 4 सोलोंनाय
Textual Question and Answer:
1. सोलोंनाया मा? (What is learning?)
Ans: हारोंथाइनि गेजेरजों फिनजाथाइ एबा आखु सोदांनायानो जादों सोलोंनाय। सोलोंनाया जाबाय मोनसे मावखान्थि जायनि जोहै जो मोनसे खामानियाव सोलों एबा हारोंथि मोननो हायो।
2. सोलोंनायनि गाहाइ आखुथाइफोरखौ लिर। (Write the major characteristics of learning.)
Ans: सोलोंनायनि गाहाइ आखुथाइफोरा जाबाय:
(i) सोलोंनाया गोदान रोंमोनथाइ आरो फोरोंथाइनि जाहोनाव सोमजियो।
(ii) थासारिजों सुबुंनि गोरोबनाय मावमिनानो सोलोंनाय।
(iii) सोलोंनाया थांखि-बिथायारि एबा थांखियारि। थांखिनि अनगा सोलोंनाया जाफुंसारा। जोंनि लुबैनाय एबा गोनांथिखौ सुफुंनो जों सोलोंनागौ जायो।
(iv) सोलोंनाया मोनसे अराय मावखान्थि।
(v) सोलोंनाया मोनसे गावारि मावमिन। गावारि फारागथिनि जाहोनांव गासैबबो मानसिनि सोलंनाय गोहोआ समान जाया।
(vi) सोलोंनाया थुलुंगानि सायाव सोनारो।
3. नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों माबोरै सोलोंनो हायो? बिदिन्थि होनानै फोरमायना लिर। (How learning possible through trial and error method? Explain with example.)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों सोलोंनाय:
नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा सोलोंसाफोरखौ गावारियै फिन फिन नाजानायनि गेजेरजों माखासे आयदाफोराव हारोंथाइ मोननायाव मदद खालामो। सोलोंसाया लुबैनायबादि फिथाइ मोननायनि सिगां गोबां फेलें जाजासिम नाजाबाय थानांगौ। फरायसाफोरा फेलेंजाबाबो माब्लाबाबो गोसो बायनो नाङा। सोलोंसानि गाहाइ थांखिया एबा नोजोरा जानांगौ खनले खनले नाजानाय। गोबां गोलाउ समसिम नाजाबाय थाना सासे फरायसाया एबा सुबुंआ खामानिखौ लाना जाफुंसार जानो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा मावनायनि गेजेरजों सोलोंनाय सायाव गोनांथि होयो। बे रोखोमनि सोलोंनाया जादों बाहायारि (Practical) सोलोंनाय। बाहायारि गियाननि जोहै फोरोंगिरि आरो फरायसा ज’है हारोंथाइ (Experience) मोननो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोंलों आदबजों बायदिसिना रोखोमनि सोलोंथाइयारि जेंना सुस्रांनो हायो। अदेबानि, सरासनम्रा सुबुंफोराबो बे आदबजों सानफ्रोमबो जिउनि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो एबा बोस्रांनो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबजों सुबुंफोरनि गाज्रि आखु आरो हुदाफोरखौ गैया खालामनो एबा फोसाबनो हायो आरो मोजां आखु आरो हुदा दानो हायो। जौगा मेलेम सोलो गोनां गथ ‘फोरनिख्रुइ दावगानो हायै मेलेमारि गथ’फोरनि थाखाय बे आदबा जोबोर फिथाइ गोनां। ओजोंहाय बे खान्थिया बैसो गोराफोरनिख्रुइ उन्दै उन्दै गथ’सा बैसोनि थाखाय मोजांसिन मानोना नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबाव सरासनस्रायै मेलेमारि गोहोनि गोनांथि गैया।
4. इसिं नोजोरथि सोलोंनाया मा? बे सोलों आदबनि सोलोंथाइयारि गुमुरथिखौ लिर। (What is learning by insight? Determine the educative value of this method of learning?)
Ans: इसिं नोजोरारि सोलों आदबा गासैयारिबाद सानथौनि सायाव सोनारनानै सोमजिनाय मोनसे आदब। इसिं नोजोरारि सोलों आदबा ‘गेस्टाल्ट थिअरि’ नि सायाव बिथा खालामनाय। जार्मानिनि साथाम गोसोबिगियानगिरि फारियै वार्थिमार, कहलार आरो कफका मोना बे आदबनि फोसावगिरि। बिसोरनि बे सानथौखौ ‘गेस्टाल्ट’ मुङेमिथिनाय जायो। ‘गेस्टाल्ट’ आ मोनसे जार्मान सोदोब जायनि ओंथिया ‘गासै’ एबा ‘गासैखौबो लाजाबनाय सरजाब महर’।
इसिं नोजोरथि सोलों आदबनि सोलोंथाइयारि गुमुरथि एबा
बेसेनथिफोरा जाबाय:
(i) सोलोंसाफोरा माबेबा मुवा एबा आयदानि बाहागो एबा खोन्दोफोरखौ मिथिनायनि सिगां एबा बुजिनायनि सिगां गासै मुवाखौनो एबा आयदाखौनो हमनो हानांगौ एबा बुजिनो हानांगो। बेराफारसे, फोरोंगिरिया सिगां गासै आयदाखौ फरायसाफोरनो बेखेवना होनांगो उनावहायसो बेनि बाहागोफोरखौ बेखेवनांगो। बे सोलों खान्थिया सोलोंनायनि खान्थि ‘गासैथिनिफ्राय खोन्दोसिम दावगानाय” खान्थिनि सायाव गायसन जानाय।
(ii) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा सोरजिथाइयारि आरो दाथाइयारि मावमिननि थाखाय मदद गोनां। सोलोंनायनि गोजौ थाखोआव बे आदबा उदांयै फरायसंनो आरो आनजादनायनो थुलुंगाखां होयो।
(iii) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा मानसिखौ गाव-सोनार एबा गावनि आथिंआव गसंथानो हानाय खालामो आरो गावारि खामानिनि दैदेनगिरि बादियै गावखो गायसनो।
(iv) इसिं नोजोरथि सोलों आदबनि गेजेरजों सोलोंसानि आन्दोनि हारोंथाइफोरखौ जौगाहोनो हायो।
(v) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा जोनोमजों मोनबोफानाय हारोंथाइयारि गथ’फोरनि थाखाय जोबोद मदद गोनां आदब। मानोना इसिं नोजोरारि सोलों आदबाव जौगा मेलेमनि गोनांथि दं।
(vi) गोरा आयदा मोनसे बुजि मोननो थाखाय इसिं नोजोरथि सोलों आदबा जोबोद आरजाथाव होनना फोरमान जादों।
5. रादायारिजों सोलोंनाय माखौ बुङो? पेभलभनि रादायारि फिनजाथाइ सानथौनि सोलोंथाइयारि गुमुरनि बागै गुसुङैसावराय। (What is meant by learning by conditioning? Write briefly the educational implication of Pavlov’s condi-tioning response theory.)
Ans: रादायजों सोलोंनाया जादों गोदान गियान, रौंगौथि, आखुथाइ एबा बाहायथि सोलोंनाय बिखान्थि, खनले खनले मावफुंनायं एबा हारोंथाइनि जोहै। रादायजों सोलोंनाय सोलों आदबखौ रासियानि सान्थौगिरि आइभान पि.पेभलभआ फोसावदोंमोन।
पेभलभनि रादायारि फिनजाथाइ सानथौनि सोलोंथाइयार गुमुर एबा गोनांथिफोरा जाबाय:
(i) बान्था आरो साजा (Reward and punishment) आदबा रादायारि आदबजों खाथिथार सोमोन्दो दं। बान्थाया रादायखौ गोरा एबा गोख्रों खालामो आरो साजाया लोरबां खालामो। बान्थाया फरायसाफोरखौ माबेबा मोनसे खामानिखौ मोजांयै मावफुंनो थुलुंगा होयो। बेराफारसे साजाया थुलुंगा गोयि खालामो।
(ii) रादायारि सोलों आदबा सोलोंनायाव खनले खनले नाजानायखौ एबा मावफिननायखौ गोनांथि होयो, जाय फरायनाय, लिरनाय आरो हांखो जथाइनाय एबा बानाननि थाखाय बाहायजाथाव थार।
(iii) रादायारि सोलों आदबनि जोहै सोलोंसाफोरनि मोजां हुदाफोर जौगाहोनो हायो जेरै- साखोन-सिखोनै थानाय, नेमखान्थि मानिना सोलिनाय, आब्रुथि गोनां जानाय, खान्थि बादियै सोलिनाय बायदि बायदि।
(iv) रादायारि सोलों आदबनि जोहै गाज्रि आखु एबा हुदा (सर’) फोरखौ गारनो एबा एंगारनो हायो।
(v) रादायारि सोलों आदबनि जोहै खुगानि राव जौगाहोनो हानाय जायो।
(vi) रादायारि सोलों आदबा जिउनि गिबि सम खोन्दोआव गोग्गो एबा थार रोखोमनि फोरोंथाइनि थाखाय जोबोद गोनांथार।
6. सोलोंनायनि गाहाइ नेमफोरा मा मा? बे नेमफोरखौ थाखोखथाफोराव माबोरै बाहायनो हायो सावराय। (What are the major laws of learning? Discuss how these law can be applied in the classrooms?)
Ans: सोलोंनायनि गाहाइयै मोनथाम नेमफोर दं बेफोर जाबाय-
(i) थियारिथि नेम (Law of Readiness)।
(ii) गोहोमथि नेम (Law of Effects)। आरो
(iii) सर ‘नेम (Law of Exercise)।
थाखो खथायाव बे नेमफोरनि बाहायनाय:
(i) थियारिथि नेमफोर: थियारिथि नेम बादिब्ला फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनायनि सिगां फरायसाफोरनि गोनांथार गोसो सोलेरारि थाथाइनि बागै मोजाङै मिथिग्रोनांगोन। फरायसाफोरा सोलोंनो थियारिजाब्लासो फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनो जागायनांगौ। गुबुन फारसे, फोरोंगिरिया फरायसाफोरखौ सोलोंनो थियारि खालामनो थाखाय थुलुंगा होनांगौ। फरायसाफोरनि गोसोआरि थियारिथिनि थाखाय फरायफारिफोरा बिसोरनि थाखाय खाबजाथाव जानांगो। मानोना, फरायफारिया खाबजाथाव जायाब्ला बिसोरनि गेजेराव गोजोननाय गोयि सोमजियो। अदेबानि थियारिनि अनगा सोलोंनाया फिथाइ थाया। फोरोंगिरियाबो फरायसाफोराबो सोलोंनो थाखाय सोलेरारियै आरो गोसोआरियै थियारि जाथार नांगौ।
(ii) गोहोमथि नेमफोर: गोहोमथि नेमआ सोलोंनायनि फिथाइयाव जुनिया बिफाव लायो एबा बिहोमा होयो। बान्था आरो गनायथि एबा बाखनायनाया सोलोंसाफोरखौ सोलोंनो थाखाय थुलुंगा होयो बेनिखायनो बान्था एबा गनायथिफोरखौ मोजां मावमिननि थाखायसो होनांगौ जहाथे सोलोंसाया दावगालांनो थाखाय थुलुंगा मोनो। साजा होनायखौ हानायमानि नागार नांगौ। मानोना साजाया गाज्रि गोहोम खोलैनो हायो आरो थुलुंगा गोयिनि जाहोन जाना फैयो। जियानो जाथो माब्लाबा माब्लाबा साजानिबो गोनांथि जाना फैयो फरायसाफोरनि गाज्रि एबा लुबैथावै आखु आरो मावमिनखौ नायनानै। बिदिब्ला फोरोंगिरिया ‘बान्था आरो साजा’ आदबखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो।
(iii) सर ‘नेमफोर: फोरोंगिरिया थाखो खथायाव फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव सर ‘नेमखौ बाहायनो हायो। नांगौ जायोब्ला फोरोंगिरिया मोनसे सोलों आयदाखौनो खनले खनले (जावले जावले) फोरोंबाय थानांगौ जाहाथे सोलोंसाफोरा आयदाखौ मोजाङै बुजिनो हायो। फोरोंगिरिया सोलोंसाफोरखौ बायदिसिना आयदाफोरनि सायाव मोनखानाय गियानखौ थाजिमै (fresh) लाखिनो खाबु होनांगौ। फोरोंगिरिया जायखिजाया आयदायाव रोंखा-राखा जानो आरो गोसोआव लाखिनो थाखाय खनले खनले मावफिननाय एबा सर’ खालामनायखौ गोनांथि होनांगौ।
7. इसिं नोजोरथियारि सोलोंनाया माबोरै जाफुङो? बिदिन्थि होनानै लिर। (How learning becomes possible through insight? Explain with suitable example.)
Ans: इसिं नोजोरारि सोलों आदब: इसिं नोजोरारि सोलों आदबा गासैयारिबाद सान्थौनि सायाव सोनारनानै सोमजिनाय मोनसे आदब। जार्माननि साथाम गोसोमोना बिगियानगिरि फारियै वार्थिमार, कहलार आरो कफकामोना मुंनि साथामा बे सान्थौनि फोसावगिरिमोन। बिसोरनि बे सानथौखौ ‘गेस्टाल्ट’ मुङै मिथिनाय जायो। ‘गेस्टाल्ट ‘आ मोनसे जार्मान सोदोब जायनि ओंथिया ‘गासै’ एबा गासैखौबो ‘लाजाबनाय सरजाब महर’।
गासैयारिबाद गोसो बिगियानगिरिफोरनि बादिब्ला सोलोंनाया मोनसे गोसोआरि मावमिन जाय फोरोंगिरिनि नोजोर संनाय मोनदांहानाय आरो इसिं नोजोर गोहोजों लोब्बा थायो। बिसोरो नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि बेरेखा। मानोना बे आदबाव देहायारि मावमिननि सायाव गोबां गोनांथि होदोंमोन। बिसोरनि बादिब्ला बेयो मोनसे खाना जुन्थियारि आदबनि अनगा जेबो नङा।
गासैयारि गोसो बिगियानगिरिफोरनि बादिब्ला सोलोंनाया गासैयारियैसो जायो। सोलोंनाय समाव सोलोंनाया गासै थासारिखौ हमदांनो नाजानांगौ नाथाय खोन्दो खोन्दोयै नङा। जेब्ला खोन्दोफोरनि गेजेराव गावजों गावनि सोमोन्दोखौ हमदांनो हायो अब्ला गासै थासारिफोरा जथाइयै सोलोंसानि गोसोआव हरखाबै गोदान सोरांबादि गियान एबा जेंना फोसाबनायनि लामा नुजाफैयो। बेनिखायनो गासैयारिबाद गोसो बिगियानगिरिफोरनि बादिब्ला सोलोंनाया इसिं नोजोरनि जोहैसो जाफुङो, नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों नङा।
8. थर्नडाइकनि सोलों नेमफोरखौ फोरमाय आरो बेफोरनि सोलोंथाइयारि गुमुरथिखौ दिन्थि। (Explain Thorndike major laws of learning and show their educational implications.)
Ans: सोलोंनायनि गाहाइयै मोनथाम नेमफोर दं बेफोर जाबाय-
(i) थियारिथि नेम (Law of Readiness)।
(ii) गोहोमथि नेम (Law of Effects)। आरो
(iii) सर ‘नेम (Law of Exercise)।
थाखो खथायाव बे नेमफोरनि बाहायनाय:
(i) थियारिथि नेमफोर: थियारिथि नेम बादिब्ला फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनायनि सिगां फरायसाफोरनि गोनांथार गोसो सोलेरारि थाथाइनि बागै मोजाङै मिथिग्रोनांगोन। फरायसाफोरा सोलोंनो थियारिजाब्लासो फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनो जागायनांगौ। गुबुन फारसे, फोरोंगिरिया फरायसाफोरखौ सोलोंनो थियारि खालामनो थाखाय थुलुंगा होनांगौ। फरायसाफोरनि गोसोआरि थियारिथिनि थाखाय फरायफारिफोरा बिसोरनि थाखाय खाबजाथाव जानांगो। मानोना, फरायफारिया खाबजाथाव जायाब्ला बिसोरनि गेजेराव गोजोननाय गोयि सोमजियो। अदेबानि थियारिनि अनगा सोलोंनाया फिथाइ थाया। फोरोंगिरियाबो फरायसाफोराबो सोलोंनो थाखाय सोलेरारियै आरो गोसोआरियै थियारि जाथार नांगौ।
(ii) गोहोमथि नेमफोर: गोहोमथि नेमआ सोलोंनायनि फिथाइयाव जुनिया बिफाव लायो एबा बिहोमा होयो। बान्था आरो गनायथि एबा बाखनायनाया सोलोंसाफोरखौ सोलोंनो थाखाय थुलुंगा होयो बेनिखायनो बान्था एबा गनायथिफोरखौ मोजां मावमिननि थाखायसो होनांगौ जहाथे सोलोंसाया दावगालांनो थाखाय थुलुंगा मोनो। साजा होनायखौ हानायमानि नागार नांगौ। मानोना साजाया गाज्रि गोहोम खोलैनो हायो आरो थुलुंगा गोयिनि जाहोन जाना फैयो। जियानो जाथो माब्लाबा माब्लाबा साजानिबो गोनांथि जाना फैयो फरायसाफोरनि गाज्रि एबा लुबैथावै आखु आरो मावमिनखौ नायनानै। बिदिब्ला फोरोंगिरिया ‘बान्था आरो साजा’ आदबखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो।
(iii) सर ‘नेमफोर: फोरोंगिरिया थाखो खथायाव फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव सर ‘नेमखौ बाहायनो हायो। नांगौ जायोब्ला फोरोंगिरिया मोनसे सोलों आयदाखौनो खनले खनले (जावले जावले) फोरोंबाय थानांगौ जाहाथे सोलोंसाफोरा आयदाखौ मोजाङै बुजिनो हायो। फोरोंगिरिया सोलोंसाफोरखौ बायदिसिना आयदाफोरनि सायाव मोनखानाय गियानखौ थाजिमै (fresh) लाखिनो खाबु होनांगौ। फोरोंगिरिया जायखिजाया आयदायाव रोंखा-राखा जानो आरो गोसोआव लाखिनो थाखाय खनले खनले मावफिननाय एबा सर’ खालामनायखौ गोनांथि होनांगौ।
9. नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि गाहाइ आखुथाइफोरखौ लिर। (Write the major characteristics of trial and error method of learning.)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि गाहाइ आखुथाइफोरा जाबाय:
(i) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा मोनसे फारियारि खान्थि।
(ii) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि गुदिया जादों मावफिननाय।
(iii) गिबि थासारियाव गोरोन्थि आरो समनि बिबाङा गोबां जानाय नुनो मोनो। उन समाव बेफोर खमाय लांबाय थायो।
(iv) बे आदबाव थार नाजानायनि थाखाय गोरोन्थि गोनां नाजानायखौ गारनाय जायो।
(v) बे आदबखौ खाना एबा जुन्थियारि सोलों आदब बुंनाय जायो।
(vi) मानसियाबो आरो जुनाराबो बे आदबनि जोहै सोलोंनो हायो।
10. नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि सोलोंथाइयारि गोहोमखौ गुसुंङै लिर। (Write briefly the educational implication of trial and error method of learning.)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों सोलोंनाय:
नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा सोलोंसाफोरखौ गावारियै फिन फिन नाजानायनि गेजेरजों माखासे आयदाफोराव हारोंथाइ मोननायाव मदद खालामो। सोलोंसाया लुबैनायबादि फिथाइ मोननायनि सिगां गोबां फेलें जाजासिम नाजाबाय थानांगौ। फरायसाफोरा फेलेंजाबाबो माब्लाबाबो गोसो बायनो नाङा। सोलोंसानि गाहाइ थांखिया एबा नोजोरा जानांगौ खनले खनले नाजानाय। गोबां गोलाउ समसिम नाजाबाय थाना सासे फरायसाया एबा सुबुंआ खामानिखौ लाना जाफुंसार जानो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा मावनायनि गेजेरजों सोलोंनाय सायाव गोनांथि होयो। बे रोखोमनि सोलोंनाया जादों बाहायारि (Practical) सोलोंनाय। बाहायारि गियाननि जोहै फोरोंगिरि आरो फरायसा ज’है हारोंथाइ (Experience) मोननो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोंलों आदबजों बायदिसिना रोखोमनि सोलोंथाइयारि जेंना सुस्रांनो हायो। अदेबानि, सरासनम्रा सुबुंफोराबो बे आदबजों सानफ्रोमबो जिउनि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो एबा बोस्रांनो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबजों सुबुंफोरनि गाज्रि आखु आरो हुदाफोरखौ गैया खालामनो एबा फोसाबनो हायो आरो मोजां आखु आरो हुदा दानो हायो। जौगा मेलेम सोलो गोनां गथ ‘फोरनिख्रुइ दावगानो हायै मेलेमारि गथ’फोरनि थाखाय बे आदबा जोबोर फिथाइ गोनां। ओजोंहाय बे खान्थिया बैसो गोराफोरनिख्रुइ उन्दै उन्दै गथ’सा बैसोनि थाखाय मोजांसिन मानोना नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबाव सरासनस्रायै मेलेमारि गोहोनि गोनांथि गैया।
11. “सोलोंनाया जादों हारोंथि आरो फोरोंथाइनि गेजेरजों आखुनि सोदांनाय मावमिन” – गुवारै फोरमायना लिर। (“Learning is the modification of behaviour through experience and training.” Amplify the statement.)
Ans: “सोलोंनाया जादों हारोंथि आरो फोरोंथाइनि गेजेरजों आखुनि सोदांनाय मावमिन।” बे बिबुंथिखौ सोलोंथाइयारि गोसो बिगियानगिरि इ.ए. गेटस आ होदोंमोन। सोलोंनाया जाबाय बाहायथियारि आखु आरो गियाननि मोनसे सोलायनाय। सोलोंनाया जाबाय गियान, हुदा एबा सर’ आरो आखु दिन्थिनाय मोनफुंनाय। सोलोंनाया सुबुं जिउनि बाहायथियारि आखुनि जौगाखां सोलायनायखौ फोरमायो।
सोलोंनाया सुबुंफोरनि बाहायथियारि आखुनि सोदांनाय एबा दाफामनाय लाबोयो गोदान बाहायथियारि आखु सोलोंनानै एबा मोनफुंनानै गावनि गोनांथिखौ आरो लुबैनायखौ सुफुंनो थाखाय। मुंदांखा सोलोंथाइयारि गोसोबिगियानगिरि इ.ए. गेटस आ फोरमायदों दि, “सोलोंनाया जादों हारोंथि आरो फोरोंथाइनि गेजेरजों आखुनि सोदांनाय मावमिन”। मानोना सुबुंफोरा फोरोंथाइनि जो है बायदिसिना हारोंथि मोनो जाय सुबुंफोरनो गोदान गोदान रोंगौथि होयो। बे रोंगौथिफोरा सुबुंफोरनि आखुखौ सोदांनायाव आरो दाफामनायाव हेफाजाब होयो। अदेबानि, सोलोंनाया हारोंथि आरो फोरोंथाइनि जोहै आखु आरो हुदा दानाय। बे आखु आरो हुदाफोरा सुबुंफोरखौ गोदान गोदान गियान मोनपुंना एबा सोर्लोना गावनि थांखिखौ मोनफुंनायाव हेफाजाब खालामो।
12. सुंदयै लिर: (Write a short note on:)
(क) रादायारि सोलोंनाय (Learning by conditioning).
Ans: रादायजों सोलोंनाया जादों गोदान गियान, रौंगौथि, आखुथाइ एबा बाहायथि सोलोंनाय बिखान्थि, खनले खनले मावफुंनायं एबा हारोंथाइनि जोहै। रादायजों सोलोंनाय सोलों आदबखौ रासियानि सान्थौगिरि आइभान पि.पेभलभआ फोसावदोंमोन।
पेभलभनि रादायारि फिनजाथाइ सानथौनि सोलोंथाइयार गुमुर एबा गोनांथिफोरा जाबाय:
(i) बान्था आरो साजा (Reward and punishment) आदबा रादायारि आदबजों खाथिथार सोमोन्दो दं। बान्थाया रादायखौ गोरा एबा गोख्रों खालामो आरो साजाया लोरबां खालामो। बान्थाया फरायसाफोरखौ माबेबा मोनसे खामानिखौ मोजांयै मावफुंनो थुलुंगा होयो। बेराफारसे साजाया थुलुंगा गोयि खालामो।
(ii) रादायारि सोलों आदबा सोलोंनायाव खनले खनले नाजानायखौ एबा मावफिननायखौ गोनांथि होयो, जाय फरायनाय, लिरनाय आरो हांखो जथाइनाय एबा बानाननि थाखाय बाहायजाथाव थार।
(iii) रादायारि सोलों आदबनि जोहै सोलोंसाफोरनि मोजां हुदाफोर जौगाहोनो हायो जेरै- साखोन-सिखोनै थानाय, नेमखान्थि मानिना सोलिनाय, आब्रुथि गोनां जानाय, खान्थि बादियै सोलिनाय बायदि बायदि।
(iv) रादायारि सोलों आदबनि जोहै गाज्रि आखु एबा हुदा (सर’) फोरखौ गारनो एबा एंगारनो हायो।
(v) रादायारि सोलों आदबनि जोहै खुगानि राव जौगाहोनो हानाय जायो।
(vi) रादायारि सोलों आदबा जिउनि गिबि सम खोन्दोआव गोग्गो एबा थार रोखोमनि फोरोंथाइनि थाखाय जोबोद गोनांथार।
(ख) इसिं नोजोरथि सोलों आदब (Insightful learning).
Ans: इसिं नोजोरारि सोलों आदबा गासैयारिबाद सानथौनि सायाव सोनारनानै सोमजिनाय मोनसे आदब। इसिं नोजोरारि सोलों आदबा ‘गेस्टाल्ट थिअरि’ नि सायाव बिथा खालामनाय। जार्मानिनि साथाम गोसोबिगियानगिरि फारियै वार्थिमार, कहलार आरो कफका मोना बे आदबनि फोसावगिरि। बिसोरनि बे सानथौखौ ‘गेस्टाल्ट’ मुङेमिथिनाय जायो। ‘गेस्टाल्ट’ आ मोनसे जार्मान सोदोब जायनि ओंथिया ‘गासै’ एबा ‘गासैखौबो लाजाबनाय सरजाब महर’।
इसिं नोजोरथि सोलों आदबनि सोलोंथाइयारि गुमुरथि एबा
बेसेनथिफोरा जाबाय:
(i) सोलोंसाफोरा माबेबा मुवा एबा आयदानि बाहागो एबा खोन्दोफोरखौ मिथिनायनि सिगां एबा बुजिनायनि सिगां गासै मुवाखौनो एबा आयदाखौनो हमनो हानांगौ एबा बुजिनो हानांगो। बेराफारसे, फोरोंगिरिया सिगां गासै आयदाखौ फरायसाफोरनो बेखेवना होनांगो उनावहायसो बेनि बाहागोफोरखौ बेखेवनांगो। बे सोलों खान्थिया सोलोंनायनि खान्थि ‘गासैथिनिफ्राय खोन्दोसिम दावगानाय” खान्थिनि सायाव गायसन जानाय।
(ii) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा सोरजिथाइयारि आरो दाथाइयारि मावमिननि थाखाय मदद गोनां। सोलोंनायनि गोजौ थाखोआव बे आदबा उदांयै फरायसंनो आरो आनजादनायनो थुलुंगाखां होयो।
(iii) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा मानसिखौ गाव-सोनार एबा गावनि आथिंआव गसंथानो हानाय खालामो आरो गावारि खामानिनि दैदेनगिरि बादियै गावखो गायसनो।
(iv) इसिं नोजोरथि सोलों आदबनि गेजेरजों सोलोंसानि आन्दोनि हारोंथाइफोरखौ जौगाहोनो हायो।
(v) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा जोनोमजों मोनबोफानाय हारोंथाइयारि गथ’फोरनि थाखाय जोबोद मदद गोनां आदब। मानोना इसिं नोजोरारि सोलों आदबाव जौगा मेलेमनि गोनांथि दं।
(vi) गोरा आयदा मोनसे बुजि मोननो थाखाय इसिं नोजोरथि सोलों आदबा जोबोद आरजाथाव होनना फोरमान जादों।
(ग) नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदब (Learning by Trial and Error:)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों सोलोंनाय: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा सोलोंसाफोरखौ गावारियै फिन फिन नाजानायनि गेजेरजों माखासे आयदाफोराव हारोंथाइ मोननायाव मदद खालामो। सोलोंसाया लुबैनायबादि फिथाइ मोननायनि सिगां गोबां फेलें जाजासिम नाजाबाय थानांगौ। फरायसाफोरा फेलेंजाबाबो माब्लाबाबो गोसो बायनो नाङा। सोलोंसानि गाहाइ थांखिया एबा नोजोरा जानांगौ खनले खनले नाजानाय। गोबां गोलाउ समसिम नाजाबाय थाना सासे फरायसाया एबा सुबुंआ खामानिखौ लाना जाफुंसार जानो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा मावनायनि गेजेरजों सोलोंनाय सायाव गोनांथि होयो। बे रोखोमनि सोलोंनाया जादों बाहायारि (Practical) सोलोंनाय। बाहायारि गियाननि जोहै फोरोंगिरि आरो फरायसा ज’है हारोंथाइ (Experience) मोननो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोंलों आदबजों बायदिसिना रोखोमनि सोलोंथाइयारि जेंना सुस्रांनो हायो। अदेबानि, सरासनम्रा सुबुंफोराबो बे आदबजों सानफ्रोमबो जिउनि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो एबा बोस्रांनो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबजों सुबुंफोरनि गाज्रि आखु आरो हुदाफोरखौ गैया खालामनो एबा फोसाबनो हायो आरो मोजां आखु आरो हुदा दानो हायो। जौगा मेलेम सोलो गोनां गथ ‘फोरनिख्रुइ दावगानो हायै मेलेमारि गथ’फोरनि थाखाय बे आदबा जोबोर फिथाइ गोनां। ओजोंहाय बे खान्थिया बैसो गोराफोरनिख्रुइ उन्दै उन्दै गथ’सा बैसोनि थाखाय मोजांसिन मानोना नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबाव सरासनस्रायै मेलेमारि गोहोनि गोनांथि गैया।
(घ) गोहोमथि आदब (Law of Effect:)
Ans: गोहोमथि आदब (Law of Effect:) सोलोंनायनि गोहोमथि नेम एबा आदबनि जोहै मिथिनो हायोदि, सोलोंनाया फिथाइ एबा गोहोमनि सायाव सोनारो। माबेबा खामानिनि गोहोमा एबा फिथाया गोजोननाथाव जायोब्ला, सोलोंसाया गोसो गुदुं जायो। फारसेथिं गोहोमा एबा फिथाइया गोजोनथाव नङाब्ला एबा जायाब्ला खामानिखौ मावफिननो गोसो दुंनाय नुनो मोना। गोहोमथि नेमखौ बेनि थाखायनो “गोजोननाय आरो गोजोनि” नेम होननाबो बुंनाय जायो।
सोलों थाखोखथायाव गोहोमथि नेमनि बाहायनाय: गोहोमथि नेमआ सोलोंनायनि फिथाइयाव जुनिया बिफाव लायो एबा बिहोमा होयो। बान्था आरो गनायथि एबा बाखनायनाया सोलोंसाफोरखौ सोलोंनो थाखाय थुलुंगा होयो। बेनिखायनो बान्था एबा गनायथिफोरखौ मोजां मावमिननि थाखायसो होनांगौ जाहाथे सोलोंसाया दावगा लांनो थाखाय थुलुंगा मोनो। साजा होनायखौ हानायमानि नागार नांगौ। मानोना साजाया दानख ‘आरि फिथाइ एबा गाज्रि गोहोम खोलैनो हायो आरो थुलुंगा गोयिनि जाहोन जाना फैयो। नाथाय माब्लाबा माब्लाबा साजानिबो गोनांथि जाना फैयो, फरायसाफोरनि गाज्रि एबा लुबैथावै आखु आरो मावमिनखौ नायनानै। अदेबानि, फोरोंगिरिया ‘बान्था आरो साजा’ आदबखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो।
सोलोंसाफोरा बैफोर आयदाफोरखौसो मेगन खेबो, जायफोरा बिसोरनो रंजा गोजोन आरो गोसो दुंहोनो हायो। बेनिखायनो फोरोंगिरिया एरैबादि आयदाखौसो गोसो होनांगौ जायफोर फरायसाफोरखौ रंजाहोनो आरो गोसो दुंहोनो हायो। बे नेमजों सरासनम्रायै गोसोखांथि (Memory) याबो सरजाबफानानै थायो। सरासनस्रायै गोजोन गोयै आयदा एबा खोथा-बाथ्राफोरनिख्रुइ रंजानाय गोनां आयदा एबा बाथ्राफोरा बांसिन गोसोआव थायो। फोरोंगिरिफोरा जेब्लाबो गोजोन-रंजाखुसि थासारि सोमजिहोनो नांगौ।
(ङ) थियारिथि नेम। (Law of Readiness)
Ans: थियारिथि नेम। (Law of Readiness:) सोलोंनायनि थियारिथि नेमआ सोलोंनो थाखाय थियारि जानायनि सायाव गोनांथि होयो। जेब्ला सासे सोलोंसाया माबेबा मोनसे आयदाखौ सोलोंनो थियारि जायो, अब्लासो बियो जोबोद साबसिनै सोलोंनो हायो आरो गोजोननाय मोनो। नाथाय, जेब्ला बियो सोलोंनो गोसो जाया आरो थियारि जाया अब्ला आयदाखौ मोजाङै सोलोंनो हाया। सोलोंनायनि थियारिथि नेमनि फोसावगिरिया जाबाय थर्नडाइक।
थियारिथि नेमनि सोलोंथाइयारि गुमुर आरो थाखो खथायाव बाहायनाय:
थियारिथि नेम बादिब्ला फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनायनि सिगां फरायसाफोरनि गोनांथार गोसो-सोलेरारि थाथाइनि बागै मोजाङै मिथिग्रोनांगोन। फरायसाफोरा सोलोंनो थियारिब्लासो फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनो जागायनांगो। गुबुनफारसे, फोरोंगिरिया फरायसाफोरखौ सोलोंनो थियारि खालामनो थाखाय थुलुंगा होनांगो।
फरायफारिफोरा फरायसाफोरनि गोसोआरि थियारिथिनि थाखाय खाबजाथाव जानांगोन। मानोना फरायफारिफोरा खाबजाथाव जायाब्ला बिसोरनि गेजेराव गोजोननाय गोयि सोमजियो। अदेबानि थियारिनि अनगा सोलोंनाया फिथाइ थाया। फोरोंगिरियाबो आरो फरायसाफोराबो सोलोंनो थाखाय सोलेरारियै आरो गोसोआरियै थियारि जाथार नांगो।
(च) सर’नेम। (Law of Exercise)
Ans: सर ‘नेम (Law of Exercise:) सोलोंनायनि सर ‘नेमआ फोरमायनो नाजायोदि सोलोंनो थाखाय सर’ (Exercise) नि गोनांथि दं। बे नेमनि बादिब्ला मावफिनबाय थानाय फोजाखांग्रा आरो फिनजाथाइनि गेजेराव सोमोन्दोखौ (सुजाबनायखौ) गोख्रोंथार खालामो। मावफिनबाय थायाब्ला एबा सर’ खालामबाय थायाब्ला फोजाखांग्रा आरो फिनजाथाइनि सोमोन्दोआ लोरबां जायो। जेब्ला माबेबा मोनसे खामानिखौ मावफिनबाय थायो एबा सर’ खालामबाय थायो अब्ला बे खामानिया गोरलै आरो गोख्रों जाबोयो।
सोलोंनायनि बे नेमखौ मोननै बाहागोआव राननाय जादों: बाहायारि नेम (Law of use) आरो बाहायै नेम (Law of disuse).
सोलों थाखोखथायाव बे नेमनि बाहायनाय आरो सोलोंथाइनि सायाव गोहोम: फोरोंगिरिया थाखोखथायाव बे सर’ नेमखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो। नांगौ जायोब्ला, फोरोंगिरिया मोनसे सोलों आयदाखौनो खनले खनले फोरोंबाय थानांगौ जाहाथे सोलोंसाफोरा आयदाखौ मोजाङै बुजिनो हायो। फोरोंगिरिया सोलोंसाफोरा बायदिसिना आयदाफोरनि सायाव मोनखानाय गियानखौ थाजिमै (Fresh) लाखिनो खाबु होनांगौ। फोरोंगिरिया जायखिजाया आयदायाव रोंखा-राखा जानो आरो गोसोआव लाखिनो थाखाय खनले खनले मावफिननाय एबा सर’ खालामनायखौ गोनांथि होनांगौ।
फिन सोलोंनायनि जोहै सोलोंसाफोरनि सोलो-मेलेम, मावहारोंथाइ आरो आखाइ हारोंथाइफोरा स्रा बेरस्रायो। सोलोंसाफोरा दिन्थिनाय साबजायै आसार आखु आरो मावनायफोरनि जावलेनायखौ होबथानानै फोजोबनो हायो। फोरोंगिरिया जावलेनाय एबा सर’नि जोहै सोलोंसाफोरखौ जेब्लाबो मोजां सर’ दानो थाखाय सुबुरुन होनांगौ। मानोना मोजां सर’जोंसो मोजां आखु दानो हायो आरो मोजां आखुवासो सासे मोजां मानसि सोरजियो।
13. गाहायनि बिबुंफोरा ‘नंगौ’ एबा ‘नङा’ लिर। (Write whether the following statements are true or false.)
(क) सोलोंनाया जेंनाफोर फोसाबनाय मावमिन (Learning is the act of problem solving:)
Ans: नंगौ।
(ख) इसिं नोजोरथिनि जोहै सोलोंनाया जादों मोनसे जुन्थियारि खान्थि (Learning by insight is a mechanical process of learning.)
Ans: नंगौ।
(ग) सोलोंनाया रानायनि सायाव सोनारा (Learning is not dependent on maturation.)
Ans: नङा।
(घ) इसिं नोजोरथिया जादों सोलोंनायनि जौगा आदब (In-sight is higher method of learning.)
Ans: नंगौ।
(ङ) सोलोंनाया जिउ जोबजासिम सोलिनाय खान्थि (Learning is a lifelong process.)
Ans: नंगौ।
(च) सोलोंनाया जादों आखुथाइनि बिथा (Learning is the basis of behaviour.)
Ans: नंगौ।
14. आरजाथाव सोदोबजों लांदां जायगाखौ आबुं खालाम (Fill in the blank with the appropriate words.)
(क) नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा ……………….. जो गनायथि जानायमोन। (Trial and Error method of learning was advocated by ………………..)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा थर्नडाइक जों गनायथि जानायमोन।
(ख) गेष्टाल्टआ मोनसे ………………… सोदोब। (Gestalt is a ……………….. word.)
Ans: गेष्टाल्टआ मोनसे जार्मान सोदोब।
(ग) सरनेम सोलों खान्थिया ……………….. जों दिहुन जानाय मोन। (Law of Exercise was formulated by ………………..)
Ans: सर’नेम सोलों खान्थिया थर्नडाइक जों दिहुन जानायमोन।
(घ) हारोंथाइनि गेजेरजों ……………….. सोदांनायानो जादों सोलोंनाय (Learning is the modification of ………………… through experience.)
Ans: हारोंथाइनि गेजेरजों आखुथाइ (behaviour) सोदांनायानो जादों सोलोंनाय।
(ङ) ……………………. आ सोलोंनायनि रादायारि सानथौनि सासे दिहुनगिरि। (………….. was a propounder of condition-ing (classical) theory of learning.)
Ans: आइभान पि. पेभलभ आ सोलोंनायनि रादायारि सानथौनि सासे दिहुनगिरि।
Additional Questions and Answers:
Model Questions and Answers: (1 Mark Each)
1. गेस्टाल्ट बादजों सोमोन्दो थानाय सुबुंफोरा जाबाय ……………… कहलार आरो कफका। (The persons associated with the gestalt school are ………………., Kohler and Koffka.)
Ans: गेस्टल्ट बादजों सोमोन्दो थानाय सुबुंफोरा जाबाय वार्थमार, कहलार आरो कफका।
2. थर्नडाइकनि बादिब्ला, सोलोंनाया जाबाय ……………… आरो फिनजाथाइनि गेजेराव सोमोन्दो। (According to thorndike learning is a bond between ………………… and response.)
Ans: थर्नडाइक नि बादिब्ला, सोलोंनाया जाबाय फोजाखांग्रा (Stimu-lus) आरो फिनजाथाइनि गेजेराव सोमोन्दो।
3. सोलोंथाइयाव’ बान्धा आरो साजा’ सानदांथिया जादों सोलोंनायनि …………. नेम। (The basis of ‘Reward and punishment’ in education is law, of ………………. of learning.
Ans: सोलोंथाइयाव ‘’बान्धा आरो साजा’ सानदांथिया जादों सोलोंनायनि गोहोमनि नेम।
4. एडवार्ड ली थर्नडाइकनि ‘नाजानाय आरो गोरोन्थि’ सोलोंनाय आदबखौ आरोबाव ………………. होननाबो मिथिनाय जायो। (Edward Lee Thorndike’s Trial and Error Method of Learning is also known as Theory of …………………)
Ans: एडवार्ड ली थर्नडाइकनि ‘नाजानाय आरो गोरोन्थि’ सोलोंनाय आदबखौ आरोबाव ‘S-R Bond Theory’ होननाबो मिथिनाय जायो।
5. नंराया फोजाखांग्रा मिथिंगायारि फिनजाथाइखौ ……………….. बुंनाय जायो। (The natural response created by an artificial stimulus is termed as ……………)
Ans: नंराया फोजाखांग्रा मिथिंगायारि फिनजाथाइखौ रादाय बुंनाय जायो।
6. गोजोननाय आरो सर’ खालामनाया (फिन नाजानाया)
फोरोंनायनि ………………… आदबनि गुबै जाहोन एबा जाहोग्रा (Satisfaction and practice are basic factors in ……………….. method of learning.)
Ans: गोजोननाय आरो सर’ खालामनाया (फिन नाजानाया) फोरोंनायनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि गुबै जाहोन ऐबा जाहोग्रा।
7. गोबां नाजाफिननायनि जोहै सासे फरायसाया गावनो मोनसे सानखान्थिखौ खालामनायाव जाफुंसार जादों। बे सोलों आदबखौ सोलोंनायनि ………………….. आदबा हेफाजाब / गनायथि होयो। (Through repeated attempts a student succeds in com-puting a sum by himself. Such learning is supported by ……………… method of learnings.)
Ans: गोबां नाजाफिननायनि जोहै सासे फरायसाया गावनो मोनसे सानखान्थिखौ खालामनायाव जाफुंसार जादों। बे सोलों आदबखौ सोलोंनायनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा हेफाजाब होयो।
8. ‘गेष्टाल्ट’ आ जाबाय मोनसे ……………….. सोदोब जायनि ओंथिया “गासै” एबा “गासैखौबो लाजाबनाय सरजाब महर” (Gestalt is a ……………….. word which means ‘whole’ or ‘total pattern’.)
Ans: ‘गेष्टाल्ट’ आ जाबाय मोनसे जार्मान सोदोब जायनि ओंथिया “गासै’ एबा “गासैखौबो लाजाबनाय सरजाब महर।”
9. ‘सोलोंनाया जादों रोंमोनथाइ आरो फोरोंथाइनि गेजेरजों आखुथाइफोरनि सोदांनाय मावमिन।” थार ना गोरोन्थि लिर। (Learning is the modification of behaviour through experience and training. Write true or false.)
Ans: थार।
10. “सोलोंनाया जादों रोंमोनथाइ आरो फोरोंथाइनि गेजेरजों आखुथाइफोरनि सोदांनाय” बे बाथ्राखौ एबा बिबुंथिखौ सोर
होदोंमोन? (“Learning is the modification of behaviour through experience and training.” Who gave this statement?)
Ans: गेटस- (Gates)।
11. सोलोंनायनि मोनसे बुंफुरलुलिर। (Write a definition of learning.)
Ans: गेइटस (Gates) नि बादिब्ला, “सोलोंनाया जादों रोंमोनथाइ आरो फोरोंथाइनि गेजेरजों आखुथाइफोरनि सोदांनाय।”
12. सोलोंनायनि रादायारि आदबखौ सोर फोसावदोंमोन एबा दिहुनदोंमोन? (Who put forward the Theory of conditioning of learning?)
Ans: आइभान पि. पेभलभ।
13. सोलोंनायनि आयेन एबा नेमफोरखौ सोर होदोंमोन? (Who formulated the laws of Learning?)
Ans: थर्नडाइक( Thorndike)।
14. रानाय आरो सोलोंनायनि मोनसे एखे आखुथाइ लिर। (Write a common characteristic of maturation and learning.)
Ans: रानाय आरो सोलोंनाय मोननैबो आखु दानायाव आरो सोदांनायाव बिहोमा होयो।
Model Questions and Answers: (2 Mark Each)
1. सोलोंनायनि मोननै आखुथाइफोर लिर। (Write two charac-teristics of learning?)
Ans: सोलोंनायनि मोननै आखुथाइफोरा जाबाय:
(i) सोलोंनाया मोनसे जिउ थाजासिम सोलिनाय बिखान्थि।
(ii) सोलोंनाया थुलुंगानि सायाव सोनारो।
2. सोलोंनायनि जायखिजाया मोननै आदबफोरोनै मुंफोरखौ लिर। (Write the names of any two theories of learning.)
Ans: सोलोंनायनि जायखिजाया मोननै आदबफोरा जाबाय:
(i) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदब। आरो
(ii) रादायारि आदब।
3. ‘गेस्टाल्ट’ सोदोबा मा रावनिफ्राय सोमजिदों? बेनि ओंथिया मा? (From which language did the word ‘Gestalt’ originate? What does it means?)
Ans: गेस्टाल्ट (Gestalt) सोदोबा जार्मान रावनिफ्राय सोमजिदों। ‘गेस्टाल्ट’ सोदोबनि ओंथिया जादों “गासै” एबा “गासैखौबो” लाजाबनाय सरजाब महर”।
4. सोलोंनायनि Gestalt Theory नि सानै हेफाजाबहोगिरिफोरनि मुंफोरखौ लिर। (Write the names of two supporters of “Gestalt Theory of Learning.)
Ans: वार्थमार, कहलार आरो कफका।
5. सोलोंनायनि गाहाइ नेमफोरा मा मा? (What are the major laws of learning.)
Ans: सोलोंनायनि गुबैयै मोनथाम गाहाइ नेमफोर दं। बेफोर जाबाय: थियारिथि नेम, गोहोमथि नेम आरो सर ‘नेम।
6. सोलोंनायनि सर ‘नेमनि मोननै बाहागोफोरखौ मख’। (Mention the two parts of Law of Exercise of learning.)
Ans: सोलोंनायनि ‘सर ‘नेमनि’ मोननै बाहागोफोर जाबायः
(i) बाहायारि नेम (Law of use)। आरो
(ii) बाहायै नेम (Law of Disuse)।
7. रानाय आरो सोलोंनायनि मोननै फारागथिफोर मख’। (Mention two differences between maturation and learning.)
Ans: रानाय आरो सोलोंनायनि मोननै फारागथिफोरा जाबायः
(i) सोलोंनाया सुबुं लाना सुबुं गुबुन गुबुन जायो। नाथाय रानायनि बिखान्थिया सुबुं लाना सुबुं गुबुन गुबुन जाया।
(ii) सोलोंनाया थुलुंगानि सायाव सोनारो। नाथाय रानाया थुलुंगानि सायाव सोनारा।
8. सोलोंनाया जेबो नङा नाथाय जेंना बोस्रांनायनि मोनसे बिखान्थि। (Learning is nothing but a process of problem solving.)
Ans: सोलोंनायखौ जेंना बोस्रांनायनि बिखान्थि होनना बुंनाय जायो। सुबुंफोरा गोदान थासारि एबा आबहावाजों गोरोबनो गोब्राब मोनो। सोलोंनायनि जोहै सुबुंफोरा बे जेंनाखौ बोस्रांना थासारिजों गोरोबना नांगौबादि आखु दानो आरो दाफामनो हायो। बेनि थाखायनो बुंनाय जादों दि “सोलोंनाया जेबो नङा नाथाय जेंना बोस्रांनायनि मोनसे बिखान्थि।”
9. इसिं नोजोरारि सोलोंनाया मा? (What is insightful learning.)
Ans: इसिं नोजोरारि सोलोंनाया जाबाय सोलोंनायनि मोनसे आदब। इसिं नोजोरारि सोलोंनाया गेस्टाल्ट (Gestalt) थिरांथाइनि सायाव बिथा खालामो। ‘गेष्टाल्ट’ आ मोनसे जार्मान सोदोब ओंथिया जाबाय “गासै” एबा“ज है”। बे आदबनि बादिब्ला सोलोंनाया मोनसे सोलोआरि हाबाफारि जाय सोलोंग्रानि हमदांथि, मोनदांथि आरो इसिं नोजोरनि सायाव सोनारो सोलोंग्रानि।
10. रादायारि सोलोंनाय एबा रादायनि जोहै सोलोंनायनि ओंथिया मा? (What is meant by learning by conditioning?)
Ans: रादायारि सोलोंनाया जाबाय मोनसे सोलों आदब। बे आदबनि गायसनगिरिया जादों रासियानि सोलोंथाइ सान्थौगिरि आइभान पि. पेभलभ। बे आदबनि बादियैब्ला, जेब्ला माबेबा गोरलै, जाजाखांग्रा आरो गोरलै फिनजाथाइनि सोलायनाया गुबुन माबेबा नंराय (नंगुबै नङै) जोजाखांग्रा जों रादाय खाजायो (सुजाब जायो) अब्लानो सोलोंनाया सोमजियो।
Model Questions and Answers: (4/6 Mark Each)
1. सोलोंनायनि गुबुन गुबुन जाहोग्राफोरखौ सावराय। (Discuss about different factors of learning.)
Ans: सोलोंनायनि गुबुन गुबुन जाहोग्राफोरखौ जाबाय:
(i) बैसो (Age): सुबुं बैसोआ सोलोंनायनि मोनसे थादेरसा। सोलोंनाया बैसोनि सायाव सोनारो। उन्दै गथ’फोरा बैसोगोरा सुबुंफोरनिख्रइ साबसिनै सोलोङो। फोथाइनाय जायोदि सुबुंफोरनि बैसोआ जेसांनो बांलाङो एसांनो सोलोंनाय गोहोआ दुयलाङो।
(ii) आथोनारि फारागथि (Sex Difference): सरासनम्रा नुनो मोननाय जायोदि सोलोंनायाव बायदिसिना आयदा, रोंगौथि आरो आखुथाइ बायदिफोराव आथोनारि फारागथि थायो। सोलोंनाया आथोनारि फारागथिनि सायावबो सोनारो।
(iii) थुलुंगा (Motivation): थुलुंगाया सोलोंनायनि सायाव जोबोद गोहोम खोलैयो। सोलोंसाफोरनि सोलोंनाया बिसोरनि थुलुंगानि सायाव सोनारो। सासे थुलुंगा थानाय सोलोंसाया थुलुंगा गोख्रों सोलोंसाफोरनिख्रुइ गोबां आरो गोख्रै सोलोंनो हायो।
(iv) बान्धा आरो साजा (Reward and Punishment): बान्था आरो साजायाबो फोरोंनाय आरो सोलोंनाय बिखान्थि थाखाय गोनांथार। सोलोंसाफोरनि सोलोंनाया थाखो खथायाव बाहायनाय बान्था आरो साजानि सायावबो सोनारो। बान्था होनानै सोलोंसाफोरखौ गोसो गुदुं खालामना मोजां फिथाइ मोनहोनो हायो।
(v) सोलोंनायनि बिखान्थि (Process of Learning): सोलोंथाइ होनो थाखाय बाहायनाय बिखान्थि फोराबो सोलोंनायनि जाफुंसार जानाय जायैनि सायाव गोहोम खोख्लैयो। गासैबो रोखोमनि आयदा सोलोंनो थाखाय गासै आदबानो समानै खामानि होआ। मोजां आरो आरजाथाव सोलों आदबफोरनि जोहै फोरोङोब्ला सोलोंसाफोरा थाबैनो सोलोङो आरो सोलोंनो गोसो गुदुं जायो।
(vi) अरजाथाव सोलेरारि सावस्रि (Sound Physcial Health): सोलोंनाया सोलोंसाफोरनि सोलेरारि सावस्रिनि सायावबो सोनारो। सासे मोजां आरो आरो थाजिम सावस्रि गोनां सोलोंसाया गुबुन सोलोंसाफोरनिख्रुइ थाबैनो आरो साबसिनै सोलोङो।
2. सोलोंनाय आरो रानायनि सोमोन्दोनि बागै सावराय। (Discuss about the relationship between learning and maturation.)
Ans: सोलोंनाय आरो रानायनि सोमोन्दो: सोलोंनाय आरो रानायनि गेजेराव गोथौथार आरो नागारहायि सोमोन्दो दं। सोलोंनायाबो आरो रानायाबो आखु दानाय आरो आखु सोलायनायनि सायाव गोहोम खोख्लैयो। माब्लाबा माब्लाबा बुंनो गोब्राब जायोदि माबे आखु सोलायनाया सोलोंनायनि फिथाइ आरो माबे आखु सोलायनाया रानायनि फिथाइ।
सोलोंनाया गोबांयैनो रानायनि सायाव सोनारो। रानाया सोलोंनायाव गोबां गोहोम खोख्लैयो। बिदिन्थि महरै सासे नै बोसोरनि गथ’खौ फरायनो (Reading) फोरोंनो हाया एबा सासे नै दाननि गथ ‘नो खिनो (Toilate) फोरोंथाइ होनो हाया। अदेबानि, मायबा मोनसे सोलोंनो थाखाय जों थोजासे एबा नांगौबादियै रानायसिम नेनो नांगोन, गोनांथि बादियै बै सोलोंनायखौ जाफुंहोनो। बेनि थाखायनो, गथ ‘फोरा मायबा मोनसे गोदान खामानि सोलोंनो थाखाय रानाया गोनांथार थासारि।
सोलोंनाय आरो रानाय बिखान्थिफोरा गावबा गावजों जोबोद खाथिथारै सोमोन्दो गोनां। सोलोंनाय आरो रानाया मोननै बो गावजों गाव सोनारलायनाय। गोबां जाथाइफोरावनो सोलोंनाय आरो रानायनि गेजेराव फारागथि खालामनाया आरो सिनायनाया गोब्राबथार। गोबां खामानिफोरखौनो सोलोंनायजों रुजुनायाव रानाया जाफुंसार होयो थिग बे बादिनो गोबां खामानिफोरखौ रानायजों रुजुनायाव सोलोंनाया जाफुंसार होयो।
3. “सोलोंनाया रानायनि सायाव सोनारो”- बेखेव। (Learning depends upon maturation: Explain.)
Ans: सोलोंनाया रानायनि सायाव सोनारो: नंगौ, सोलोंनाया रानायनि, सायाव सोनारो। सोलोंनाय आरो रानायनि गेजेराव गोथौथार आरो नागारनो हाय सोमोन्दो दं। सोलोंनायाबो आरो रानायाबो आखु दानाय आरो ‘आखु सोलायनायनि सायाव गोहोम खोख्लैयो। माब्लाबा माब्लाबा बुंनो गोब्राब जायोदि माबे आखु सोलायनाया सोलोंनायनि फिथाइ आरो माबे आखु सोलायनाया रानायनि फिथाइ।
सोलोंनाया रानायनि सायाव मोखौसे सोनारो। रानाया सोलोंनायाव गोबां गोहोम खोख्लैयो आरो सुबुंफोरा रानायजों लोगोसे बायदिसिना गोदान गोदान आखु सोलोङो आरो सोलायो। बिदिन्थि महरै सासे नै बोसोरनि गथ’खौ फरायनो (Reading) फोरोंनो हाया एबा सासे नै दाननि गथ’नो खिनो (Toilate) फोरोंथाइ होनो हाया। अदेबानि, मायबा मोनसे सोलोंनो थाखाय जों थोजासे एबा नंगौबादि रानायसिम नेनो नांगोन, गोनांथि बादियै सोलोंनायखौ जाफुंहोनो। बेनि थाखायनो, गथ’फोरा मायबा मोनसे गोदान खामानि सोलोंनो थाखाय रानाया गोनांथार थासारि। गथ’फोरनि सोलोंनाया बिसोरनि रानायनि सायाव सोनारो। अदेबानि, रानाय बादियैसो सुबुंफोरा सोलोंनो हायो।
4. सोलोंनाय आरो रानायनि गेजेराव थानाय फारागथिफोरखौ सावराय। (Discuss the differences between learning and maturation.)
Ans: सोलोंनाय आरो रानायनि गेजेराव थानाय फारागथिफोरा जाबायः
(i) सोलोंनाया सुबुं लाना सुबुं गुबुन गुबुन जायो। नाथाय रानायनि बिखान्थिया सुबुं लाना सुबुं गुबुन गुबुन जाया।
(ii) सोलोंनाया मोनसे जिउ थाजासिम सोलिनाय बिखान्थि। नाथाय रानाया बैसो सिमा थानाय बिखान्थि एबा रानाया जिउ थाजासिम सोलिनाय बिखान्थि नङा।
(iii) सोलोंनाया थुलुंगानि सायाव सोनारो आरो सोलोंनो थाखाय थुलुंगानि गोनांथि जायो। नाथाय, रानाया थुलुंगानि सायाव सोनारा आरो रानो थुलुंगानि गोनांथि जाया।
(iv) सोलोंनाया आखु सोदांनाय एबा फोसाबनायनि थाखाय मोनसे थिखानाय बिखान्थि। नाथाय रानाया मोनसे देरनायनि मिथिंगायारि बिखान्थि।
(v) सोलोंनाया मिथिंगानि सायाव सोनारो नाथाय रानाया जोलै एबा फोलेरनिफ्राय मोननाय गुननि सायाव सोनारो।
(vi) सोलोंनाया हारोंथाइ आरो सर’नि जोहै जायो। नाथाय रानाया गावआरि देरनाय आरो जौगानायजों जायो।
5. सोलोंनायनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि जायखिजाया मोनब्रै आखुथाइफोर लिर। (Write any four characteristics of Trial and Error Method of Learning).
Ans: सोलोंनायनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि आखुथाइफोरा जाबायः
(i) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा मोनसे फारियारि खान्थि।
(ii) नाजानाय आरो गोरोन्थि खान्थिनि गुदिया जादों मावफिननाय।
(iii) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों मानसिफोराबो आरो जुनारफोराबो सोलोंनो हायो।
(iv) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबखौ खाना आरो जुन्थियारि सोलों आदब बुंनाय जायो।
(v) बे आदबाव थार नाजानायनि थाखाय गोरोन्थि गोनां नाजानायखौ गारनाय एबा नागारनाय जायो।
(vi) नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबाव सोलोंग्राया जौगा मेलेमारि एबा सोलोआरि जानायनि गोनांथि गया। बेयो मोनसे सरासनम्रा आरो गोरलै आदब।
6. सोलोंनायनि इसिं नोजोरारि आदबनि जायखिजाया मोनब्रै
आखुथाइफोर लिर। (Write any four characteristics of Method of Insightful Learning.)
Ans: इसिं नोजोरारि सोलों आदबनि आखुथाइफोरा जाबाय:
(i) इसिं नोजोरारि सोलों आदबा सरासनस्रा सुबुंफोरनि थाखाय हेफाजाबारि नङा।
(ii) इसिं नोजोरारि सोलों आदबा नोजोरथिनाय आरो मोनदां गोहोनि सायाव गोनांथि होयो।
(iii) इसिं नोजोरारि सोलों आदबा नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि खाना-जुन्थियारि आदबखौ गनायथि होआ।
(iv) इसिं नोजोरारि सोलों आदबा बाहागोफोरनिख्रुइ बांसिन जथायनायखौ गोनांथि होयो।
7. रादायारि सोलों आदबनि जायखिजाया मोनब्रै आखुथाइफोर लिर। (Write any four characteristics of conditioning learning.)
Ans: रादायारि सोलों आदबनि आखुथाइफोरा जाबाय:
(i) सोलोंनाया जाबाय गोरलै फिनजाथाइ आरो फोजाखांग्रानि गेजेराव सुंजाबनि सोमोन्दोनि फिथाइ।
(ii) बेयो मोनसे जुन्थियारि खान्थि (Mechanical process)।
(iii) बे सोलोंनायनि थाखाय मावमिननि जावलेनाया गोनां।
(iv) बे सोलोंनायनि थाखाय जौगा सोलो-मेलेमनि गोनांथि गैया। बेयो इन्द्रिय’आरि सोमोन्दोनि जथाइ।
8. कहलारआ इसिं नोजोरारि सोलों आदबनि सायाव आनजाद नायनायनि बागै फोरमायना लिर। (Describe the experiment conducted by Kohler on Insightful Method of Learning.)
Ans: कहलार आ इंसिं नोजोरारि सोलों आदबनि सायाव आनजाद नायनाय:
गोसो बिगियानगिरि कहलारआ इसिं नोजोरारि सोलों आदाखौ फोरमान (Proved) खालामनो थाखाय गोबां आनजाद (Experiment) नायदोंमोन। बियो बिनि मोनसे आनजादाव ‘सुलतान’ मुंनि मासे सोलोगोराथार सिम्पान्जीखौ फानजारियाव जोबनानै एबा सोनाने दोनदोंमोन। आनजाद नायनो थाखाय बियो फानजारिनि बायजोआव थायनैसो थालिर दोन्दोंमोन। बियो फानजारि सिंआव गंनै फिसा फिसा लावथिफोरबो दोनफादोंमोन। थालिर फिथाइफोरखौ नुनानै सिम्पान्जिया जानो लुबैदोंमोन। गिबियाव सिम्पान्जीया गावनि आखाइखौ थालिरफोरखौ हानहरनो थाखाय फोलाउ हरदोंमोन। बे खेबाव बियो नाजानाय आरो गोरोन्थि आदब बाहायदोंमोन। नाथाय बे आदबजों बियो जाफुंसारनो हायाखैमोन।
दान्दिसे समनि उनाव बियो ओजों ओजा नायथिंदोंमोन आरो बै गनै फिसा लावथिफोरखौ नुदोंमोन। बियो लावथि गंनैखौ फारनैबो आखाइयाव गंफा गंफा लाना थालिरफोरखौ हानहरनो नाजादोंमोन नाथाय खेबावबो मोनहाह बेराखै मोन। उनावहाय बियो हमनो हादोंमोन दि थालिरफोरखौ आखाइ फारसेयाव गंसेल’ लावथि लाना मोनहा हरा। बेनि उनाव बियो नाजाया लासेनो दान्दिसे सम औरैनो थाथ ‘दोंमोन।
दान्दिसे समनि उनाव बिनि गोसोआव हरखाबै सोलो एबा खायदा फैबायदि लावथि गंनैखौ जरायब्ला गंसे गोलाव लावथि जागोन। सोलो बादियै बियो लावथि गंनैनि गंसेखौ गुबुन गंसेनि गुदुङाव सोनानै जरायना, लावथिखौ आखाइयाव लाना थालिरफोरखौ हानहरनो आखाइ फोलाव हरदोंमोन। बेनिफ्राय बियो थालिरफोरखौ मोनहास ‘दोंमोन। बिदिनो ‘सुलतान’ आ इसिं नोजोरारि जेंनाखौ फोसाबनो हादोंमोन। अखानायैबो सुलतानखौ बे एखे थासारियावनो फानजारियाव जोबना दोननाय जादोंमोन। बे खेबावबो बियो बे जेंनाखौ गोरलैयैनो फोसाबनो हादोंमोन।
9. थर्नडाइकआ नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि सायाव नायनाय आनजादनि बागै सावराय। (Discuss the experiment conducted by Thorndike on Trial and Error method of learning.)
Ans: थर्नडाइकनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबनि सायाव नायनाय आनजाद: थर्नडाइकआ मासे माउजिनि सायाव नाजानाय आरो गोरोन्थिजों सोलोंनाय आदबनि सायाव आनजाद नायदोंमोन। बियो मासे उखैफ्लेनाय मावजिखौ गंसे जोथोनां बाकसु (Puzzle Box) आव सोनानै दर फांथेना दोनदोंमोन। जेथोनां बाकसुनि बायजोआव एसे गोजानाव प्लेटसे एवनाय ना दोननाय जादोंमोन। दरजाखौ बाकसु सिंआवनो दोंसे स्ट्रिं एबा दिरुंजों खानानै दोननाय जादोंमोन जाहाथे स्ट्रिं एबा दिरुंआ एसे बोजाब्लानो गेङो। उखैहाबनाय मावजिया आदार नुनानै जेथोनां बाकसु एबा फानजारिनिफ्राय ओंखारबोनो थाखाय नाजायो खाना जुन्थिनि जोहै खर ‘खौ देरानि गब्लंजों नारहरनानै, सिगां आथिंजों बोदला – बोसि खालामनानै आरो बायदिसिना सरासनस्रा आदबफोरनि जोहै।
गोबां नाजाखांनायनि उनाव गोरोन्थिजों स्ट्रिं एबा दिरुंआ बोजाफ्लांदोंमोन आरो दरजाया गेवदोंमोन। मावजिया बायजोआव ओंखारबोदोंमोन आरो आदारखौ (एवनाय नाखौ) जादोंमोन। फिन रोखोमसे थासारियावनो मावजिखौ बाकसुआव सोना दोनफिननाय जादोंमोन। बे खेबावबो मावजिया दान्दिसे सम खारला खारसि बोदला बोसि नाजानायनि उनाव सिगांनि बादिनो ओंखारबोनो हादोंमोन। बेबादिनो मावजिखौ गोबां खेब आनजाद लानाय जादोंमोन। मोनफ्रोमबो नाजानायाव मावजिनि नाजानायनि गोरोन्थिया सोमबोनाय नुनो मोननाय जादोंमोन। बिदिनो गोबां खेबनि उनाव मावजिनि गोरोन्थिया सेमनानै जोबथारनायाव नुनो मोननाय जायोदि मावजिया जेबो गोरोन्थि खालामाबालानो बाकसुनिफ्राय गोरलैयै ओंखारबोनो हादोंमोन।
10. रादायारि आदबजों सोलोंनायनि बागै पेभलभनि आनजाद नायनायखौ सावराय। (Discuss Pavlove’s experiment on learning by conditioning.)
Ans: रादायारि आदबजों सोलोंनायनि बागै पेभलभनि आनजाद नायनाय: सैमानि पेभलभआ मासे उखैहाबनाय सैमानि सायाव मोनसे आनजाद नायदोंमोन। गिबियावनो बि सैमानो सैमानो बेदर दिन्थिनाय जादोंमोन। बेदर नुनानै सालायनिफ्राय (खुगानिफ्राय) खुदै ग ‘दोंमोन (गसरदोंमोन)।
नैथियाव, बियो घन्टा दामदोंमोन। बेनि थाखाय सैमाया फिनजाथाइ होदोंमोन मिथिंगायारि फिनजाथाइनि जोहै खोमा दैखांना सोदोबखौ खोनांसंनानै।
थामथियाव, बियो बेदरखौ होदोंमोन आरो बे एखे समावनो घन्टाबो दामदोंमोन। बे समाव सैमानि खुगानिफ्राय खुदै गनाय फिनजाथाइ नुनो मोनदोंमोन।
बियो बे एखे खामानि एबा आनजादखौनो साननैसो बे एखे थासारियावनो खालामबाय थादोंमोन आरो आनजादनि फिथाइयाबो एखेमोन। जोबथियाव, बियो घन्टाखौल’ दामदोंमोन नाथाय बेदरखौ होआखैमोन। अदेबानि, सैमानि सिगांआव बेदरखौ दिन्थिनाय जायाखैमोनब्लाबो सैमानि खुगानिफ्राय खुदै बोहैग्लाबदोंमोन। बे बादिनो पेभलभआ संदानदोंमोनदि सैमानि खुदै ग ‘नाया घन्टा दामनायनि फिनजाथाइमोन। थामहिनबा, सैमाया घन्टानि सोदोब खोना संना खुदै दिहुननो सोलोंदोंमोन। सोदोबखौ खोना संना खुदै गनायानोथ’ रादाय। बे सोलोंनाया रादायनि फिनजाथाइनि फिथाइ।
11. सोलोंनायनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदब आरो इसिं नोजोरारि आदबनि गेजेराव थानाय फारागथिफोरखौ सावराय। (Discuss the differences between Trial and Error method and Insightful method of learning.)
Ans: सोलोंनायनि नाजानाय आरो गोरोन्थि आदब आरो इसिं नोजोरारि आदबनि फारागथिफोरा जाबाय:
(i) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा आबुंयै जुन्थियारि (Mechanical) आखुथाइनि। नाथाय, इसिं नोजोरारि आदबा नाजानाय आरो गोरोन्थिनि सोलाय सोरजिथाइयारि आरो संदानारि आखुथाइनि।
(ii) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबाव नाजाबाय थानाया एबा खनले खनले मावफिननाया गोनांथार। नाथाय, इसिं नोजोरारि आदबाव नाजाबाय थानायनि गोनांथि गैया, बेयो हरखाबैसो जायो।
(iii) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा खोमसि एबा खाना उनसंनायनि फिथाइ। नाथाय, इसिं नोजोरारि आदबा सोलो एबा गोख्रों मेलेमनि फिथाइ।
(iv) नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबाव सोलोंनाया नाजानाय आरो खामानि मावनायनि सायाव सोनारो। नाथाय इसिं नोजोरारि सोलों आदबाव सोलोंनाया सोलोंग्रानि आखुथाइ, गोनांथि, इसिं नोजोर आरो सोलोनि सायाव सोनारो।
12. सोलोंनायनि ‘गोहोमथि नेमनि’ सोलोंथाइयारि गोनांथिफोरखौ सावराय। (Discuss the educational importance of the ‘Law of Effect’ of learning.)
Ans: गोहोमथि आदब (Law of Effect): सोलोंनायनि गोहोमथि नेम एबा आदबनि जोहै मिथिनो हायोदि, सोलोंनाया फिथाइ एबा गोहोमनि सायाव सोनारो। माबेबा खामानिनि गोहोमा एबा फिथाया गोजोननाथाव जायोब्ला, सोलोंसाया गोसो गुदुं जायो। फारसेथिं गोहोमा एबा फिथाइया गोजोनथाव नङाब्ला एबा जायाब्ला खामानिखौ मावफिननो गोसो दुंनाय नुनो मोना। गोहोमथि नेमखौ बेनि थाखायनो “गोजोननाय आरो गोजोनि” नेम होननाबो बुंनाय जायो।
सोलों थाखोखथायाव गोहोमथि नेमनि बाहायनाय: गोहोमथि नेमआ सोलोंनायनि फिथाइयाव जुनिया बिफाव लायो एबा बिहोमा होयो। बान्था आरो गनायथि एबा बाखनायनाया सोलोंसाफोरखौ सोलोंनो थाखाय थुलुंगा होयो। बेनिखायनो बान्था एबा गनायथिफोरखौ मोजां मावमिननि थाखायसो होनांगौ जाहाथे सोलोंसाया दावगा लांनो थाखाय थुलुंगा मोनो। साजा होनायखौ हानायमानि नागार नांगौ। मानोना साजाया दानख ‘आरि फिथाइ एबा गाज्रि गोहोम खोलैनो हायो आरो थुलुंगा गोयिनि जाहोन जाना फैयो। नाथाय माब्लाबा माब्लाबा साजानिबो गोनांथि जाना फैयो, फरायसाफोरनि गाज्रि एबा लुबैथावै आखु आरो मावमिनखौ नायनानै। अदेबानि, फोरोंगिरिया ‘बान्था आरो साजा’ आदबखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो।
सोलोंसाफोरा बैफोर आयदाफोरखौसो मेगन खेबो, जायफोरा बिसोरनो रंजा गोजोन आरो गोसो दुंहोनो हायो। बेनिखायनो फोरोंगिरिया एरैबादि आयदाखौसो गोसो होनांगौ जायफोर फरायसाफोरखौ रंजाहोनो आरो गोसो दुंहोनो हायो। बे नेमजों सरासनम्रायै गोसोखांथि (Memory) याबो सरजाबफानानै थायो। सरासनस्रायै गोजोन गोयै आयदा एबा खोथा-बाथ्राफोरनिख्रुइ रंजानाय गोनां आयदा एबा बाथ्राफोरा बांसिन गोसोआव थायो। फोरोंगिरिफोरा जेब्लाबो गोजोन-रंजाखुसि थासारि सोमजिहोनो नांगौ।
13. सोलोंनायनि ‘थियारिथि नेमनि’ सोलोंथाइयारि गोनांथिफोरखौ सावराय। (Discuss the educational importance of ‘Law of Readiness).
Ans: थियारिथि नेम (Law of Readiness): सोलोंनायनि थियारिथि नेमआ सोलोंनो थाखाय थियारि जानायनि सायाव गोनांथि होयो। जेब्ला सासे सोलोंसाया माबेबा मोनसे आयदाखौ सोलोंनो थियारि जायो, अब्लासो बियो जोबोद साबसिनै सोलोंनो हायो आरो गोजोननाय मोनो। नाथाय, जेब्ला बियो सोलोंनो गोसो जाया आरो थियारि जाया अब्ला आयदाखौ मोजाङै सोलोंनो हाया। सोलोंनायनि थियारिथि नेमनि फोसावगिरिया जाबाय थर्नडाइक।
थियारिथि नेमनि सोलोंथाइयारि गुमुर आरो थाखो खथायाव बाहायनाय:
थियारिथि नेम बादिब्ला फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनायनि सिगां फरायसाफोरनि गोनांथार गोसो-सोलेरारि थाथाइनि बागै मोजाङै मिथिग्रोनांगोन। फरायसाफोरा सोलोंनो थियारिब्लासो फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनो जागायनांगो। गुबुनफारसे, फोरोंगिरिया फरायसाफोरखौ सोलोंनो थियारि खालामनो थाखाय थुलुंगा होनांगो।
फरायफारिफोरा फरायसाफोरनि गोसोआरि थियारिथिनि थाखाय खाबजाथाव जानांगोन। मानोना फरायफारिफोरा खाबजाथाव जायाब्ला बिसोरनि गेजेराव गोजोननाय गोयि सोमजियो। अदेबानि थियारिनि अनगा सोलोंनाया फिथाइ थाया। फोरोंगिरियाबो आरो फरायसाफोराबो सोलोंनो थाखाय सोलेरारियै आरो गोसोआरियै थियारि जाथार नांगो।
14. सोलोंनायनि ‘सर ‘नेमनि’ सोलोंथाइयारि गोनांथिफोरखौ सावराय। (Discuss the educational significance of ‘Law of Exercise’ of Learning.)
Ans: सर ‘नेम (Law of Exercise): सोलोंनायनि सर ‘नेमआ फोरमायनो नाजायोदि सोलोंनो थाखाय सर’ (Exercise) नि गोनांथि दं। बे नेमनि बादिब्ला मावफिनबाय थानाय फोजाखांग्रा आरो फिनजाथाइनि गेजेराव सोमोन्दोखौ (सुजाबनायखौ) गोख्रोंथार खालामो। मावफिनबाय थायाब्ला एबा सर’ खालामबाय थायाब्ला फोजाखांग्रा आरो फिनजाथाइनि सोमोन्दोआ लोरबां जायो। जेब्ला माबेबा मोनसे खामानिखौ मावफिनबाय थायो एबा सर’ खालामबाय थायो अब्ला बे खामानिया गोरलै आरो गोख्रों जाबोयो। सोलोंनायनि बे नेमखौ मोननै बाहागोआव राननाय जादों: बाहायारि नेम (Law of use) आरो बाहायै नेम (Law of disuse).
सोलों थाखोखथायाव बे नेमनि बाहायनाय आरो सोलोंथाइनि सायाव गोहोम: फोरोंगिरिया थाखोखथायाव बे सर’ नेमखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो। नांगौ जायोब्ला, फोरोंगिरिया मोनसे सोलों आयदाखौनो खनले खनले फोरोंबाय थानांगौ जाहाथे सोलोंसाफोरा आयदाखौ मोजाङै बुजिनो हायो। फोरोंगिरिया सोलोंसाफोरा बायदिसिना आयदाफोरनि सायाव मोनखानाय गियानखौ थाजिमै (Fresh) लाखिनो खाबु होनांगौ। फोरोंगिरिया जायखिजाया आयदायाव रोंखा-राखा जानो आरो गोसोआव लाखिनो थाखाय खनले खनले मावफिननाय एबा सर’ खालामनायखौ गोनांथि होनांगौ।
फिन सोलोंनायनि जोहै सोलोंसाफोरनि सोलो-मेलेम, मावहारोंथाइ आरो आखाइ हारोंथाइफोरा स्रा बेरस्रायो। सोलोंसाफोरा दिन्थिनाय साबजायै आसार आखु आरो मावनायफोरनि जावलेनायखौ होबथानानै फोजोबनो हायो। फोरोंगिरिया जावलेनाय एबा सर’नि जोहै सोलोंसाफोरखौ जेब्लाबो मोजां सर’ दानो थाखाय सुबुरुन होनांगौ । मानोना मोजां सर’जोंसो मोजां आखु दानो हायो आरो मोजां आखुवासो सासे मोजां मानसि सोरजियो।
15. ‘सर’नेमखौ’ थाखो खथा थासारियाव बाहायनि बागै सावराय। (Discuss the application of “Law of Exercise’ in the classroom Environment.)
Ans: सर ‘नेम (Law of Exercise): सोलोंनायनि सर ‘नेमआ फोरमायनो नाजायोदि सोलोंनो थाखाय सर’ (Exercise) नि गोनांथि दं। बे नेमनि बादिब्ला मावफिनबाय थानाय फोजाखांग्रा आरो फिनजाथाइनि गेजेराव सोमोन्दोखौ (सुजाबनायखौ) गोख्रोंथार खालामो। मावफिनबाय थायाब्ला एबा सर’ खालामबाय थायाब्ला फोजाखांग्रा आरो फिनजाथाइनि सोमोन्दोआ लोरबां जायो। जेब्ला माबेबा मोनसे खामानिखौ मावफिनबाय थायो एबा सर’ खालामबाय थायो अब्ला बे खामानिया गोरलै आरो गोख्रों जाबोयो। सोलोंनायनि बे नेमखौ मोननै बाहागोआव राननाय जादों: बाहायारि नेम (Law of use) आरो बाहायै नेम (Law of disuse).
सोलों थाखोखथायाव बे नेमनि बाहायनाय आरो सोलोंथाइनि सायाव गोहोम: फोरोंगिरिया थाखोखथायाव बे सर’ नेमखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो। नांगौ जायोब्ला, फोरोंगिरिया मोनसे सोलों आयदाखौनो खनले खनले फोरोंबाय थानांगौ जाहाथे सोलोंसाफोरा आयदाखौ मोजाङै बुजिनो हायो। फोरोंगिरिया सोलोंसाफोरा बायदिसिना आयदाफोरनि सायाव मोनखानाय गियानखौ थाजिमै (Fresh) लाखिनो खाबु होनांगौ। फोरोंगिरिया जायखिजाया आयदायाव रोंखा-राखा जानो आरो गोसोआव लाखिनो थाखाय खनले खनले मावफिननाय एबा सर’ खालामनायखौ गोनांथि होनांगौ।
फिन सोलोंनायनि जोहै सोलोंसाफोरनि सोलो-मेलेम, मावहारोंथाइ आरो आखाइ हारोंथाइफोरा स्रा बेरस्रायो। सोलोंसाफोरा दिन्थिनाय साबजायै आसार आखु आरो मावनायफोरनि जावलेनायखौ होबथानानै फोजोबनो हायो। फोरोंगिरिया जावलेनाय एबा सर’नि जोहै सोलोंसाफोरखौ जेब्लाबो मोजां सर’ दानो थाखाय सुबुरुन होनांगौ । मानोना मोजां सर’जोंसो मोजां आखु दानो हायो आरो मोजां आखुवासो सासे मोजां मानसि सोरजियो।
16. ‘थियारिथि नेम ‘खौ थाखो खथायाव बाहायनायनि बागै सावराय। (Discuss the application of ‘Law of Readiness’ in the classroom Environment.)
Ans: थियारिथि नेम (Law of Readiness): सोलोंनायनि थियारिथि नेमआ सोलोंनो थाखाय थियारि जानायनि सायाव गोनांथि होयो। जेब्ला सासे सोलोंसाया माबेबा मोनसे आयदाखौ सोलोंनो थियारि जायो, अब्लासो बियो जोबोद साबसिनै सोलोंनो हायो आरो गोजोननाय मोनो। नाथाय, जेब्ला बियो सोलोंनो गोसो जाया आरो थियारि जाया अब्ला आयदाखौ मोजाङै सोलोंनो हाया। सोलोंनायनि थियारिथि नेमनि फोसावगिरिया जाबाय थर्नडाइक।
थियारिथि नेमनि सोलोंथाइयारि गुमुर आरो थाखो खथायाव बाहायनाय:
थियारिथि नेम बादिब्ला फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनायनि सिगां फरायसाफोरनि गोनांथार गोसो-सोलेरारि थाथाइनि बागै मोजाङै मिथिग्रोनांगोन। फरायसाफोरा सोलोंनो थियारिब्लासो फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनो जागायनांगो। गुबुनफारसे, फोरोंगिरिया फरायसाफोरखौ सोलोंनो थियारि खालामनो थाखाय थुलुंगा होनांगो।
फरायफारिफोरा फरायसाफोरनि गोसोआरि थियारिथिनि थाखाय खाबजाथाव जानांगोन। मानोना फरायफारिफोरा खाबजाथाव जायाब्ला बिसोरनि गेजेराव गोजोननाय गोयि सोमजियो। अदेबानि थियारिनि अनगा सोलोंनाया फिथाइ थाया। फोरोंगिरियाबो आरो फरायसाफोराबो सोलोंनो थाखाय सोलेरारियै आरो गोसोआरियै थियारि जाथार नांगो।
17. सोलोंनायनि गोहोमथि नेमखौ थाखो खथायाव एबा सोलोंथाइयारि फसंथानफोराव बाहायनायनि सायाव सावराय। (Discuss the application of Law of Effect of Learning in the classroom Environment.)
Ans: गोहोमथि आदब (Law of Effect): सोलोंनायनि गोहोमथि नेम एबा आदबनि जोहै मिथिनो हायोदि, सोलोंनाया फिथाइ एबा गोहोमनि सायाव सोनारो। माबेबा खामानिनि गोहोमा एबा फिथाया गोजोननाथाव जायोब्ला, सोलोंसाया गोसो गुदुं जायो। फारसेथिं गोहोमा एबा फिथाइया गोजोनथाव नङाब्ला एबा जायाब्ला खामानिखौ मावफिननो गोसो दुंनाय नुनो मोना। गोहोमथि नेमखौ बेनि थाखायनो “गोजोननाय आरो गोजोनि” नेम होननाबो बुंनाय जायो।
सोलों थाखोखथायाव गोहोमथि नेमनि बाहायनाय: गोहोमथि नेमआ सोलोंनायनि फिथाइयाव जुनिया बिफाव लायो एबा बिहोमा होयो। बान्था आरो गनायथि एबा बाखनायनाया सोलोंसाफोरखौ सोलोंनो थाखाय थुलुंगा होयो। बेनिखायनो बान्था एबा गनायथिफोरखौ मोजां मावमिननि थाखायसो होनांगौ जाहाथे सोलोंसाया दावगा लांनो थाखाय थुलुंगा मोनो। साजा होनायखौ हानायमानि नागार नांगौ। मानोना साजाया दानख ‘आरि फिथाइ एबा गाज्रि गोहोम खोलैनो हायो आरो थुलुंगा गोयिनि जाहोन जाना फैयो। नाथाय माब्लाबा माब्लाबा साजानिबो गोनांथि जाना फैयो, फरायसाफोरनि गाज्रि एबा लुबैथावै आखु आरो मावमिनखौ नायनानै। अदेबानि, फोरोंगिरिया ‘बान्था आरो साजा’ आदबखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो।
सोलोंसाफोरा बैफोर आयदाफोरखौसो मेगन खेबो, जायफोरा बिसोरनो रंजा गोजोन आरो गोसो दुंहोनो हायो। बेनिखायनो फोरोंगिरिया एरैबादि आयदाखौसो गोसो होनांगौ जायफोर फरायसाफोरखौ रंजाहोनो आरो गोसो दुंहोनो हायो। बे नेमजों सरासनम्रायै गोसोखांथि (Memory) याबो सरजाबफानानै थायो। सरासनस्रायै गोजोन गोयै आयदा एबा खोथा-बाथ्राफोरनिख्रुइ रंजानाय गोनां आयदा एबा बाथ्राफोरा बांसिन गोसोआव थायो। फोरोंगिरिफोरा जेब्लाबो गोजोन-रंजाखुसि थासारि सोमजिहोनो नांगौ।
19. ‘नाजानाय आरो गोरोन्थि’ आदबनि सोलोंथाइयारि गोनांथिफोरखौ लिर। (Write the educational significance of Trail and Error method of learning.)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों सोलोंनाय:
नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा सोलोंसाफोरखौ गावारियै फिन फिन नाजानायनि गेजेरजों माखासे आयदाफोराव हारोंथाइ मोननायाव मदद खालामो। सोलोंसाया लुबैनायबादि फिथाइ मोननायनि सिगां गोबां फेलें जाजासिम नाजाबाय थानांगौ। फरायसाफोरा फेलेंजाबाबो माब्लाबाबो गोसो बायनो नाङा। सोलोंसानि गाहाइ थांखिया एबा नोजोरा जानांगौ खनले खनले नाजानाय। गोबां गोलाउ समसिम नाजाबाय थाना सासे फरायसाया एबा सुबुंआ खामानिखौ लाना जाफुंसार जानो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा मावनायनि गेजेरजों सोलोंनाय सायाव गोनांथि होयो। बे रोखोमनि सोलोंनाया जादों बाहायारि (Practical) सोलोंनाय। बाहायारि गियाननि जोहै फोरोंगिरि आरो फरायसा ज’है हारोंथाइ (Experience) मोननो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोंलों आदबजों बायदिसिना रोखोमनि सोलोंथाइयारि जेंना सुस्रांनो हायो। अदेबानि, सरासनम्रा सुबुंफोराबो बे आदबजों सानफ्रोमबो जिउनि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो एबा बोस्रांनो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबजों सुबुंफोरनि गाज्रि आखु आरो हुदाफोरखौ गैया खालामनो एबा फोसाबनो हायो आरो मोजां आखु आरो हुदा दानो हायो। जौगा मेलेम सोलो गोनां गथ ‘फोरनिख्रुइ दावगानो हायै मेलेमारि गथ’फोरनि थाखाय बे आदबा जोबोर फिथाइ गोनां। ओजोंहाय बे खान्थिया बैसो गोराफोरनिख्रुइ उन्दै उन्दै गथ’सा बैसोनि थाखाय मोजांसिन मानोना नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबाव सरासनस्रायै मेलेमारि गोहोनि गोनांथि गैया।
19. सोलोंनायनि ‘रादायारि आदबनि’ सोलोंथाइयारि गोनांथिफोरखौ सावराय। (Discuss the educational significance of Theory of conditioning of learning.)
Ans: नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबजों सोलोंनाय:
नाजानाय आरो गोरोन्थि आदबा सोलोंसाफोरखौ गावारियै फिन फिन नाजानायनि गेजेरजों माखासे आयदाफोराव हारोंथाइ मोननायाव मदद खालामो। सोलोंसाया लुबैनायबादि फिथाइ मोननायनि सिगां गोबां फेलें जाजासिम नाजाबाय थानांगौ। फरायसाफोरा फेलेंजाबाबो माब्लाबाबो गोसो बायनो नाङा। सोलोंसानि गाहाइ थांखिया एबा नोजोरा जानांगौ खनले खनले नाजानाय। गोबां गोलाउ समसिम नाजाबाय थाना सासे फरायसाया एबा सुबुंआ खामानिखौ लाना जाफुंसार जानो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबा मावनायनि गेजेरजों सोलोंनाय सायाव गोनांथि होयो। बे रोखोमनि सोलोंनाया जादों बाहायारि (Practical) सोलोंनाय। बाहायारि गियाननि जोहै फोरोंगिरि आरो फरायसा ज’है हारोंथाइ (Experience) मोननो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोंलों आदबजों बायदिसिना रोखोमनि सोलोंथाइयारि जेंना सुस्रांनो हायो। अदेबानि, सरासनम्रा सुबुंफोराबो बे आदबजों सानफ्रोमबो जिउनि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो एबा बोस्रांनो हायो।
नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबजों सुबुंफोरनि गाज्रि आखु आरो हुदाफोरखौ गैया खालामनो एबा फोसाबनो हायो आरो मोजां आखु आरो हुदा दानो हायो। जौगा मेलेम सोलो गोनां गथ ‘फोरनिख्रुइ दावगानो हायै मेलेमारि गथ’फोरनि थाखाय बे आदबा जोबोर फिथाइ गोनां। ओजोंहाय बे खान्थिया बैसो गोराफोरनिख्रुइ उन्दै उन्दै गथ’सा बैसोनि थाखाय मोजांसिन मानोना नाजानाय आरो गोरोन्थि सोलों आदबाव सरासनस्रायै मेलेमारि गोहोनि गोनांथि गैया।
20. सोलोंनायनि ‘इसिं नोजोरारि’ आदबनि सोलोंथाइयारि गोनांथिफोरखौ सावराय। (Discuss the educational signifi-cance of Insightful method of learning.)
Ans: इसिं नोजोरारि सोलों आदबा गासैयारिबाद सानथौनि सायाव सोनारनानै सोमजिनाय मोनसे आदब। इसिं नोजोरारि सोलों आदबा ‘गेस्टाल्ट थिअरि’ नि सायाव बिथा खालामनाय। जार्मानिनि साथाम गोसोबिगियानगिरि फारियै वार्थिमार, कहलार आरो कफका मोना बे आदबनि फोसावगिरि। बिसोरनि बे सानथौखौ ‘गेस्टाल्ट’ मुङेमिथिनाय जायो। ‘गेस्टाल्ट’ आ मोनसे जार्मान सोदोब जायनि ओंथिया ‘गासै’ एबा ‘गासैखौबो लाजाबनाय सरजाब महर’।
इसिं नोजोरथि सोलों आदबनि सोलोंथाइयारि गुमुरथि एबा
बेसेनथिफोरा जाबाय:
(i) सोलोंसाफोरा माबेबा मुवा एबा आयदानि बाहागो एबा खोन्दोफोरखौ मिथिनायनि सिगां एबा बुजिनायनि सिगां गासै मुवाखौनो एबा आयदाखौनो हमनो हानांगौ एबा बुजिनो हानांगो। बेराफारसे, फोरोंगिरिया सिगां गासै आयदाखौ फरायसाफोरनो बेखेवना होनांगो उनावहायसो बेनि बाहागोफोरखौ बेखेवनांगो। बे सोलों खान्थिया सोलोंनायनि खान्थि ‘गासैथिनिफ्राय खोन्दोसिम दावगानाय” खान्थिनि सायाव गायसन जानाय।
(ii) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा सोरजिथाइयारि आरो दाथाइयारि मावमिननि थाखाय मदद गोनां। सोलोंनायनि गोजौ थाखोआव बे आदबा उदांयै फरायसंनो आरो आनजादनायनो थुलुंगाखां होयो।
(iii) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा मानसिखौ गाव-सोनार एबा गावनि आथिंआव गसंथानो हानाय खालामो आरो गावारि खामानिनि दैदेनगिरि बादियै गावखो गायसनो।
(iv) इसिं नोजोरथि सोलों आदबनि गेजेरजों सोलोंसानि आन्दोनि हारोंथाइफोरखौ जौगाहोनो हायो।
(v) इसिं नोजोरथि सोलों आदबा जोनोमजों मोनबोफानाय हारोंथाइयारि गथ’फोरनि थाखाय जोबोद मदद गोनां आदब। मानोना इसिं नोजोरारि सोलों आदबाव जौगा मेलेमनि गोनांथि दं।
(vi) गोरा आयदा मोनसे बुजि मोननो थाखाय इसिं नोजोरथि सोलों आदबा जोबोद आरजाथाव होनना फोरमान जादों।
21. थर्नडाइकनि सोलोंनायनि नेमफोरा मा मा? सुंद ‘यै सावराय। (What are the Thorndike’s law of learning. Discuss briefly.)
Ans: सोलोंनायनि गाहाइयै मोनथाम नेमफोर दं बेफोर जाबाय-
(i) थियारिथि नेम (Law of Readiness)।
(ii) गोहोमथि नेम (Law of Effects)। आरो
(iii) सर ‘नेम (Law of Exercise)।
थाखो खथायाव बे नेमफोरनि बाहायनाय:
(i) थियारिथि नेमफोर: थियारिथि नेम बादिब्ला फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनायनि सिगां फरायसाफोरनि गोनांथार गोसो सोलेरारि थाथाइनि बागै मोजाङै मिथिग्रोनांगोन। फरायसाफोरा सोलोंनो थियारिजाब्लासो फोरोंगिरिया आयदाखौ फोरोंनो जागायनांगौ। गुबुन फारसे, फोरोंगिरिया फरायसाफोरखौ सोलोंनो थियारि खालामनो थाखाय थुलुंगा होनांगौ। फरायसाफोरनि गोसोआरि थियारिथिनि थाखाय फरायफारिफोरा बिसोरनि थाखाय खाबजाथाव जानांगो। मानोना, फरायफारिया खाबजाथाव जायाब्ला बिसोरनि गेजेराव गोजोननाय गोयि सोमजियो। अदेबानि थियारिनि अनगा सोलोंनाया फिथाइ थाया। फोरोंगिरियाबो फरायसाफोराबो सोलोंनो थाखाय सोलेरारियै आरो गोसोआरियै थियारि जाथार नांगौ।
(ii) गोहोमथि नेमफोर: गोहोमथि नेमआ सोलोंनायनि फिथाइयाव जुनिया बिफाव लायो एबा बिहोमा होयो। बान्था आरो गनायथि एबा बाखनायनाया सोलोंसाफोरखौ सोलोंनो थाखाय थुलुंगा होयो बेनिखायनो बान्था एबा गनायथिफोरखौ मोजां मावमिननि थाखायसो होनांगौ जहाथे सोलोंसाया दावगालांनो थाखाय थुलुंगा मोनो। साजा होनायखौ हानायमानि नागार नांगौ। मानोना साजाया गाज्रि गोहोम खोलैनो हायो आरो थुलुंगा गोयिनि जाहोन जाना फैयो। जियानो जाथो माब्लाबा माब्लाबा साजानिबो गोनांथि जाना फैयो फरायसाफोरनि गाज्रि एबा लुबैथावै आखु आरो मावमिनखौ नायनानै। बिदिब्ला फोरोंगिरिया ‘बान्था आरो साजा’ आदबखौ फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव बाहायनो हायो।
(iii) सर ‘नेमफोर: फोरोंगिरिया थाखो खथायाव फोरोंनाय सोलोंनाय बिखान्थियाव सर ‘नेमखौ बाहायनो हायो। नांगौ जायोब्ला फोरोंगिरिया मोनसे सोलों आयदाखौनो खनले खनले (जावले जावले) फोरोंबाय थानांगौ जाहाथे सोलोंसाफोरा आयदाखौ मोजाङै बुजिनो हायो। फोरोंगिरिया सोलोंसाफोरखौ बायदिसिना आयदाफोरनि सायाव मोनखानाय गियानखौ थाजिमै (fresh) लाखिनो खाबु होनांगौ। फोरोंगिरिया जायखिजाया आयदायाव रोंखा-राखा जानो आरो गोसोआव लाखिनो थाखाय खनले खनले मावफिननाय एबा सर’ खालामनायखौ गोनांथि होनांगौ।
22. सोलोंनायाव ‘बान्था आरो साजा’ नि बिफावखौ सावराय। (Dis-cuss the role of ‘reward and punishment’ in learning.)
Ans: सोलोंनायाव ‘बान्था आरो साजा’ सानदांथिखौ बि.एफ. स्किनारआ फोसावदोंमोन। फोरोंनाय-सोलोंनाय बिखान्थियाव बान्था आरो साजाया मैखोमै गोहोम खोख्लैयो। बान्धा आरो साजा सानदांथिया रादायारि सोलों आदबजों गोथौ सोमोन्दो दं। बान्धाया रादायखौ गोख्रों खालामो आरो साजाया लोरबां। बान्थाया सोलोंसाफोरखौ मायबा मोजां खालामनो सुबुरुन आरो थुलुंगा होयो। सोलोंसाफोरा जुदि मोजां थुलुंगा मोनो अब्लानो साबसिनै सोलोंनो हायो। थुलुंगानि अनगा सोलोंसाफोरा सोलोंनो हाया आरो जाफुंसार जानो हाया। बेनि थाखायनो फोरोंगिरिया बायदिसिना बान्था होनानै फरायसाफोरखौ गोसो गुदुं खालामनांगौ। बान्था होनाया थुलुंगाखां होनायनि सोलोंनो लुबै होनायनि आरो गोसो गुदुं जाहोनायनि मोनसे गोनांथार राहा। नाथाइ थाखो खथायाव फोरोंगिरिया बे राहाखौ सानै हयैसो बाहाय नांगौ।
सोलोंनायाव बान्थाया जाबादि बिहोमा होयो बे बादिनो साजायाबो गोनांथार बिहोमा होयो। साजानि जोहै गाज्रि आखुनि फरायसाफोरनि आखुखौ फोसाबनो बो हायो आरो गाज्रिबो खालामनो हायो। साजा होनाया हिंसायारि आदब। साजा होनाया सोलोंसाफोरखौ थुलुंगा गैयिबो खालामनो हागौ।
Notes of Class 12 Education Chapter 4 in Bodo Medium | AHSEC Class 12 Education Chapter 4 in Bodo Notes In this post we will explain to you Class 12 Education Lesson 4 Question Answer | Class 12 Education Question Answer Unit 4 If you are a Student of Bodo Medium then it will be very helpfull for you.
Note- If you find any mistakes in this CHAPTER, please let us know or correct them yourself. Thank you.