SEBA Class 9 Bodo MIL Question Answer Chapter 18 हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ

SEBA Class 9 Bodo MIL Question Answer Chapter 18 हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ | Hankho Sinayathi Ringsar Sodoboma Thaija Bidintha Sanrai | Class 9 Bodo Mil Question Answer As Per New Syllabus of SEBA to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, SEBA हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ कक्षा 9 बोडो एमाइल चेप्टर 18 प्रोश्न उत्तर/ SEBA Class 9 Bodo MIL Chapter 18 Question Answer दिए गए हैं ताकि आप आसानी से विभिन्न अध्यायों के माध्यम से खोज कर सकें और जरूरतों का चयन कर सकें Notes of SEBA Class 9 Bodo Mil Question Answer In Bodo Chapter 18. Class 9 Bodo Mil Question Answer Chapter 18 in Bodo. SEBA Class 9 Bodo Mil Question Answer In Bodo Medium Chapter 18 Hankho Sinayathi Ringsar Sodoboma Thaija Bidintha Sanrai covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.

Join us Now

Class 9 Bodo MIL Chapter 18 हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ

SEBA Class 9 Bodo Mil Notes Chapter 18 In Bodo हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ Hankho Sinayathi Ringsar Sodoboma Thaija Bidintha Sanrai Bodo Mil Guide for Class 9th Chapter 18. Also Same NCERT Solutions for Class 9 Bodo इस पोस्ट में हम आपको ये समझा ने कि कोशिश की है की Class 9 Bodo Mil Question Answer Chapter 18 in Bodo. अगर आप एक सात्र या शिक्षाक हो बोडो मीडियम की, तो आपके लिए ये Notes for Class 9 Bodo Mil In Bodo Medium बोहत लाभदायक हो सकता है। Ncert/Scert Bodo Mil Class 9 Chapter 18 मे आप अपना ध्यान लगाके पढ़ कर इस SEBA Class 9 Bodo Question Answer In Bodo Chapter 18 में अछि Mark ला सकते हो अपनी आनेवाली परीक्षा में। Class 9 Bodo MIL Question Answer Chapter 18.

खोन्दो 18 हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ

Chapter 18 Hankho Sinayathi Ringsar Sodoboma Thaija Bidintha Sanrai

रावखान्थि बाहागो

आगुनि आनजादाव फैनाय सोंथिफोर

हांखो सिनायथि आरो रिंसार:

मानसिया खुगाजों माखासे रिंसारफोर दिहुनो। खुगाजों दिहुननाय बे रिंसारफोरखौ लिरनाय महर होनो खायसे सिन एबा नेरसोनफोर बाहायो बे सिन एबा नेरसोनफोरखौनो हांखो होननानै बुङो। बेनिखायनो हांखोआ जादों खुगाजों दिहुननाय रिंसारफोरनि मेगनजों नुनाय महर, एबा लिरनाय महर। बेखायनो बुंनो हायो राव लिरनो थाखाय जाय सिनखौ बाहायनाय जायो, बेनो हांखो।

लिरनाय महर मोननाय रिंसार थामहिनबा हांखोफोरा गासैबो रावावनो समानै बाहायजाजोबा। मोनसे रावाव बबेबा मोनसे हांखोआ बाहायजायोब्ला गुबुन मोनसे रावाव बेयो बाहायजाया। बेखायनो गासैबो हांखोआनो गासैबो रावनि रिंसार नंजुबा। जाय लिरनाय महर मोननाय हांखोफोरा हारसिं थानानै एबा ज’ जानानै मोनसे ओंथि गोनां सोदोब दायो बेनो बै रावनि रिंसारथि। जेरै- मानसि। बे मोनसे ओंथि गोनां सोदोब। बे सोदोबाव गासै मोनबा हांखो दं। म + आ + न + स + इ = मानसि। बेखायनो बे मोनबा हांखोफोरा बर’ रावनि रिंसारथि। राव बिगियानाव हांखो आरो रिंसारथिनि गेजेराव थानाय फारागखौ फोरमायनो थाखाय एरैहाय बुंदों –”गासैबो हांखोफोरानो रिंसारथि नङा नाथाय गासैबो रिंसारथिफोरानो हांखो”। बर’ रावाव रिंसारफोरखौ मोननै बाहागोआव राननाय जादों, बेफोर जाबाय– (1) गारां रिंसार आरो (2) खौरां रिंसार।

(1) गारां रिंसार: जाय रिंसारफोरनि गारां बोनायाव बिखा संपलनिफ्राय ओंखारबोनाय बारआ खुगा गुदुंनि जेरावबो नांथाया बेखौनो गारां रिंसार बुंनाय जायो। बेफोर गारां रिंसारफोरखौ फोरमायनो थाखाय जायफोर सिनफोरखौ बाहायनाय जायो बेफोरखौनो गारां हांखो बुंनाय जायो। बर’ रावनि गारां रिंसारफोरा गासै मोनद’ आरो गारां हांखोफोरा गासै मोन जिसे।

बर’ रावाव बाहायजानाय नंगुबै गारां रिंसारफोरखौ गाहायाव होनाथ जाबाय-

बेफोरखौ गाहायाव होनायबादि सार्टनि गेजेरजों दिन्थिनो हायो-

सिगांगेजेरउन
गोजौओ, उ
हायगा
गाहाय

बर’ रावाव बाहायनाय गारां हांखोफोरा गाहायाव होनाय बादि-

(2) बर’ रावनि खौरां रिंसारथि: बर’ रावनि नंगुबै खौरां रिंसारथिफोरा गासै मोन जिद’ बेफोरखौ गाहायाव दिन्धिनाय जाबाय-

ब, द, ग, फ, थ, ख, स, ज, ह, म, न, ङ, र, ल, व, य।

बेफोरनि अनगायैबो बर’ रावाव दाहार लानाय सोदोबफोरखौ लिरनो थाखाय गुबुन गुबुन खौरां हांखो बाहायनाय जायो, बेफोर हांखोफोरा जादों-

क्षड़ढ़

सोंथि

1. बर’ रावाव गुबै गारां रिंसारफोरा मा मा आरो बेफोरखौ मा मा हांखो बाहायना फोरमायनाय जायो लिर। 

फिन: बर’ रावाव गुबै गारां रिंसारफोरा गासै मोनड’, बेफोर जाबाय अ, आ, इ, उ, ए आरो ओ। बेफोरखौ फोरमायनो थाखाय गाहायाव होनाय हांखोफोरखौ बाहायनाय जायो- अ, आ, इ, ई, उ, ऊ, ऋ, ए, ऐ, ओ आरो औ।

2. बर’ रावनि गुबै खौरां रिंसारफोरखौ लिर।

फिन: बर’ रावनि नंगुबै खौरां रिंसारथिफोरा गासै मोन जिद’ बेफोरखौ गाहायाव दिन्थिनाय जाबाय-

ब, द, ग, फ, थ, ख, स, ज, ह, म, न, ङ, र, ल, व, य।

3. हांखो माखौ बुङो?

फिन: मोनसे रावखौ फोरमायनो थाखाय जों जायफोर रिंसारखौ बाहायो आरो बेफोर रिंसारफोरखौ फोरमायनो जाय सिनफोरखौ फोरमायनाय जायो बेफोर सिनफोरखौनो हांखो बुंनाय जायो।

सोदोबमा

बेखेवफा दाजाबदेरनाय सोदोब आरो थारजाखौनो सोदोबमा बुङो। गुबुन गुबुन रावै बुंनो थाङ़ोब्ला थारजा आरो थार सोदोबनि उनाव बेखेवफा आरो बासेब (दाजाबदा) थाफाब्लानो सोदोबमा जायो। बेखायनो सोदोबमानि महरा गुबुन गुबुन जायो। जेरै मोसौआ गांसो जायो। बे बाथ्रायाव मोनथाम सोदोबमा दं। मोसौआ, गांसो आरो जायो। ‘मोसौ’ बे गुबै एबा थार सोदोबजों बेखेवगासे-आ जफादेरनानै मोसौआ, गांसो बे सोदोबजों बेखेवगान खौ (बेयाव थाखोमानानै दं) जफादेरनानै गांसो (खौ) आरो जा थारजाजों दा जाफु बिदिन्थिनि महर ओ ज ‘फादेरनानै जायो सोदोबमाया जादों।

बर’ रावाव सोदोबमाया गासै मोनबा। बेफोर जाबाय-

(क) बिमुं 

(ख) मुस्लाय (मुंराइ)

(ग) बिमाव (थाइजा)

(घ) बिगुन (थाइलालि)

(ङ) महरथि।

गाहायाव सोदोबमानि बेफोर बाहागोखौ फोरमायनाय जाबाय-

(क) बिमुं: मोनसे रावाव गोबां सोदोबफोर थायो। जायनि सोमोन्दै थारै माबा बाथ्रा बुंनाय जायो एबा जाय सोदोबमाया गुबुन गुबुन जिब, जुनार, मुवा, बेसाद बायदिसिनाफोरनि मुं फोरमायो बेखौनो बिमुं (मुंमा) बुंनाय जायो। जेरै- मोसौ, मानसि, बिबार बाइदि बाइदि।

(ख) मुंस्लाय: बिमुंनि सोलायै बाहायजानाय सोदोबमाखौनो मुंस्लाय बुंनाय जायो। जेरै- रामा सासे मोजां हौवासा, बियो सानफ्रोमबो बिजाब फरायो, बियो बिमा बिफानि बाथ्राखौ जेब्लाबो मानियो। बेवहाय रामनि सोमोन्दै गोबां बाथ्रा बुंनाय जादों, नाथाय रामखौ खनसेल’ मख ‘नानै रामनि जायगायाव बियो सोदोबमाखौ बाहायनाय जादों। बिदि बिमुंनि सोलायै बाहायजानाय सोदोबखौनो मुंस्लाय बुंनाय जायो।

(ग) बिमाव (थाइजा): जाय सोदोबमाजों माबा मोनसे खामानि मावनाय एबा जानायखौ फोरमायो बेखौनो बिमाव (थाइजा) बुंनाय जायो। जेरै- आं ओंखाम जायो, बियो फरायो, बियो खारदों बायदि बायदि।

(घ) बिगुन (थाइलालि): जाय सोदोबमाया मुंमा एबा मुंस्लायनि दाय, गुन, बिसान बायदिखौ फोरमायो बेखौनो बिगुन बुंनाय जायो जेरै- बिबारिया सासे समाइना सिख्ला। बे बाथ्रायाव विबारिखौ समाइना बुंनाय जादों। थामहिनबा बिबारिनि गुनखौ फोरमायदों। बेखायनो समाइना सोदोबमाया बिगुन।

(ङ) महरथि: महरथि सोदोबा मोननै सोदोबनि जथायजों दाजादों। बे सोदोबफोरा जादों महर आरो थि। थामहिनबा जायनि महरा सोलाय-सोल’ जाया, थि थायो बेनो महरथि। जेरै- आरो, नाथाय, एबा, बायदि बायदि।

सोंथि

1. सोदोबमा बुङोब्ला माखौ बुजियो?

फिन: बेखेवफा दाजाबदेरनाय सोदोब आरो थारजाखौनो सोदोबमा बुङो। गुबुन गुबुन रावै बुंनो थाङोब्ला थारजा आरो थार सोदोबनि उनाव बेखेवफा आरो बासेब (दाजाबदा) थाफाब्लानो सोदोबमा जायो। बेखायनो सोदोबमानि महरा गुबुन गुबुन जायो। जेरै- मोसौआ गांसो जायो। बे बाथ्रायाव मोनथाम सोदोबमा दं। मोसौआ, गांसो आरो जायो।

2. बर’ रावाव सोदोबमाया मोनबेसे आरो मा मा फोरमायना लिर।

फिन: बर’ रावाव सोदोबमाया गासै मोनबा रोखोमनि बेफोर जादों – बिमुं, मुंस्लाय (मुंराइ), बिमाव (थाइजा), बिगुन (थाइलालि) आरो महरथि। 

3. बर’ रावनि सोदोबमानि बाहागोफोरखौ दिन्थिनानै जायखि जाया मोनसे बाहागोनि बुंफुरलु लिर।

फिन: बर’ रावाव सोदोबमाया गासै मोनबा रोखोमनि बेफोर जादों- बिमुं, मुंस्लाय (मुंराइ), बिमाव (थाइजा), बिगुन (थाइलालि) आरो महरथि। गाहायाव जायखि जाया मोनसे बाहागोनि बुंफुरलु होनाय जाबाय- 

बिमुं: मोनसे रावाव गोबां सोदोबफोर थायो। जायनि सोमोन्दै थारै माबा बाथ्रा बुंनाय जायो एबा जाय सोदोबमाया गुबुन गुबुन जिब, जुनार, मुवा, बेसाद बायदिसिनाफोरनि मुं फोरमायो बेखौनो बिमुं (मुंमा) बुंनाय जायो। जेरै- मोसौ, मानसि, बिबार बाइदि बाइदि। 

थाइजा आरो थाइजानि बिदिन्था:

जाय सोदोबमाजों माबा मोनसे खामानि मावनाय एबा जानायखौ फोरमायो बेखौनो बिमाव (थाइजा) बुंनाय जायो। थाइजानि बाहागोफोरखौ गाहायाव फोरमायनाय जाबाय-

बाथ्रायाव बिमावनि बाहायथिखौ लानानै मोननै बाहागोआव राननो हायो- 

(क) मावजाग्रा गैयि बिमाव (Intransitive Verb)

(ख) मावजाग्रा गोनां बिमाव (Transitive Verb)

(क) मावजाग्रा गैयि बिमावः जाय बिमावा मावजाग्रानि सायाव सोनारनांगौ जाया एबा मावजाग्राखौ नेनानै थाया बेबादि बिमावआ मावजाग्रा गैयि बिमाव। जेरै- बियो उन्दुदों, अनाथिया गाबदों।

(ख) मावजाग्रा गोनां बिमाव: जाय बाथ्रायाव बिमावा मावजाग्रानि सायाव सोनारो बेनो मावजाग्रा गोनां बिमाव। जेरै- बियो लाइजाम लिरदों, बियो ओंखाम जादों। 

बिफावनि बिथिंनिफ्राय थायजाखौ आरोबाव गुबुन मोनसे बाहागोआव मोननो हाबावो बेनो जाबाय-

(ग) मावहोग्रा बिमाव: जाय बिमावनि गेजेरजों सोरखौबो (नैथि सुबुंखौ) थिननानै माबा मावहोनाय ओंथि फोरमायो बेखौनो मावहोग्रा बिमाव बुंनाय जायो। जेरै- फो- जौ >फोजौ, फो – थां>फोथां, फो- थै> फोथै। फे- सेव फेसेव। 

(घ) जाफुंजा आरो जाफुङि थाइजा: बिमाव जाफुंनायनि सानस्त्रिखौ जाय बाथ्रानि गेजेरजों मिथिना मोनो बेखौनो जाफुंजा बिमाव बुंनाय जायो। जाफुंजा बिमाव गोनां बाथ्रायाव बाथ्रा जोबनायनि रोखा गुमुर बेरखाङो। जाफुंजा बिमाव गोनां बाथ्रायाव बिमावआ बाथ्रानि जोबथायाव बाहायजायो जेरै-

लावखारा मोसौ गुमदों।

बियो बल गेलेदों।

बियो जि दादों।

जाय बिमावआव बाथ्रा (Sentence) जोबनायनि थामहिनबा आबुं जानायनि रोखा गुमुर मोना बेखौनो जाफुङिबिमाव (थाइजा) बुंनाय जायो। जाफुङिबिमावआव बाथ्रानि ओंथिखौ आबुं खालामनो थाखाय गुबुन मोनसे बाथ्रा-खोन्दो (Clause) नि सायाव सोनारनो गोनां जायो। बे जोबथा बाथ्रा खोन्दोआसो गिबि बाथ्रा खोन्दोनि थांखिनाय सानस्त्रिखौ आबु खालामनायाव मदद होयो। मोनसे बिदिन्थि होब्ला बाथ्राया रोखा जागोन-

बियो फैनानै ओंखाम जाबाय 

बियो फैब्ला, आं थांगोन। 

दाथायनि बिथिंनिफ्राय थाजाखौ गाहायाव होनाय बादियै बाहागो खालामनो हायो- 

(क) उदां एबा गोरलै बिमाव (Simple Verb): उदां बिमावफोरा हारसिङे उदाङै बाहायजायो। बेजों सिगां एबा उन बासेब (दाजाबदा) दाजाबनाय जाया। बेफोर मोनफाल ‘रिंसार जथाय गोनां। जेरै- खार, बार, बु, सौ, फै, बाइदि बाइदि। 

(ख) गलाय बिमाव (Complex & verb): जायफोर बिमावखौ उदां एबा गोरलै बिमावनि लोगोसे गुबुन गुबुन सिगां एबा उन बासेब दाजाबनानै दानाय जायो बेनो गलाय बिमाव। जेरै-

सियां बासेब दाजाबनानैः दा-जा>दाजा, दा-बु>दाबु, फु-सुं फुसुं। उन बासेब दाजाबनानैः थां-फा थांफा, जा-खा>जाखा, फै-आ> फैया। 

(ग) जथाइ बिमाव (Compound Verb): जथाइ बिमावआ जाबाय मोननै एबा बेनिख्रुइ बांसिन बिमावनि जथाइजों दानाय सोदोब। बर’ रावआ दाजाबथायारि (agglutinative) आखुथाइ गोनां मोनसे राव। बेनिखायनो माब्लाबा माब्लाबा मोनब्रै मोनबाहालागै उदां एबा गोरलै बिमाव जथाइनानै जथाइ बिमाव दानो हायो। जेरै-

मोननै उदां बिमाव दाजाबनानै दानाय बिमाव- लों- फै>लोंफै, है-था हैथां, खार-लां खारलां, दान-फाय>दानफाय।

मोनथाम उदां बिमाव दाजाबनाने दानाय बिमावः लां-फै गार> लांफैगार, जा- लां-फै> जालांफै बाइदि बाइदि।

थाइजानि बिदिन्थाः थाइजानि हाबा जाफुंनाय सम एबा बोथोरखौनो थाइजानि विदिन्था (Tense) बुंनाय जायो। गुबुन रावफोरनि बादिनो बर’ रावावबो थाइजानि बिदिन्थाखौ गासै मोनथाम रोखोमै मोननो हायो-

(क) दा बिदिन्था 

(ख) गोदो बिदिन्था

(ग) इयुन बिदिन्था

(क) दा बिदिन्था: जाय थायजाया हाबा जाफुबाय थानाय सम दिन्थियो बेखौनो दा बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरै- अनारामआ बिजाब फरायदों, बियो फरायसालियाव थाङो, अनजालिया माय जावदों। दा बिदिन्थाखौ आरोबाव मोत्रै बाहागोआव राननो हाबावगौ, बेफीर जाबाय-

1. अराय दा बिदिन्था आरो 

2. दा जाफु बिदिन्था।

1. अराय दा बिदिन्थाः जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ अरायनि थाखाय जानाय दिन्थियो एबा जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ बबेबा मोनसे समाव जागायनायखौ फोरमायनानै खामानिया माब्ला जोबगोन बेखौथियै बुंनानै होआ बेनो अराय दा बिदिन्था। जेरै- सानआ सानजाहा ओंखारो, बियो बिजाब फरायो।

2. दा जाफुं बिदिन्थाः जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ सोलिगासिनो थानायखौ फोरमायो बेखौनो दा जाफु बिदिन्था बुंनया जोयो। जेरै- बियो बिजाब फरायगासिनो दं, रामोनआ फरायसालियाव थांगासिनो दं।

(ख) गोदो बिदिन्थाः जाय थायजाया जाखांनाय एबा थांनाय बोथोराव माबा मोनसे खामानि जानानै थांनायखौ फोरमायो बेखौनो गोदो बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरै- आं फरायसालियाव थांदोंमोन, बियो नआव सफैबाय।

गोदो बिदिन्थाखौ आरोबाव मोनने बाहागोआव राननो हाबावगौ, बेफोर जाबाय- 

(1) जाफुं गोदो बिदिन्थाः जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ दासोल’ जानाने थांनायखौ फोरमायो बेखौनो जाफुं गोदो बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरै- बियो ओंखाम जाखांबाय, गथ’आ फरायासालियाव थांबाय।

(2) मौन गोदो बिदिन्थाः जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ गोदोनि माबेबा मोनसे समाव जानानै थांनाय ओंथि फोरमायो बेखौनो मोन गोदो बिदिन्था बुंनाय जायो। जरैः बियो गुवाहाटियाव थांदोंमोन, बियो ओंखाम जादोंमोन।

(ग) इयुन बिदिन्थाः जाय थायजाया इयुनाव माबा मोनसे खामानि जागोनखौ फोरमायो बेखौनो इयुन बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरैः आं गाबोन दिल्लीयाव थांगोन, बियो फरायसालियाव थांगोन। इयुन बिदिन्थाखौ आरोबाव मोननै बाहांगोआव राननो हाबावगौ-

1. खाथि इयुन बिदिन्थाः जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ दान्दिसे उनावनो जाथारनोसै ओंथि फोरमायो बेखौनो खाथि इयुन बिदिन्था होननानै बुंनाय जायो। जेरै- दाउवा बिरनोसै आं थांनोसै बायदि बायदि।

2. गोजान इयुन बिदिन्थाः जाय थायजाया माबेबा मोनसे खामानिखौ गोबावनि उनाव जागोनखौ फोरमायो बेखौनो गोजान इयुन बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरै- आं गाबोन दिल्लियाव थांगोन, बियो फरायसालियाव थांगोन, बायदि बायदि।

सोंथि

1. थाइजा होनोब्ला मा मिथियो आरो थायजाखौ मा मा बाहागोआव राननाय जायो बिदिन्थि होना लिर। 

फिन: जाय सोदोबमाजों माबा मोनसे खामानि मावनाय एबा जानायखौ फोरमायो बेखौनो बिमाव (थाइजा) बुंनाय जायो। थाइजानि बाहागोफोरखौ गाहायाव फोरमायनाय जाबाय-

बाथ्रायाव बिमावनि बाहायथिखौ लानानै मोननै बाहागोआव रात्रो हायो-

(ग) मावजाग्रा गैयि बिमाव (Intransitive Verb)

(घ) मावजाग्रा गोनां बिमाव (Transitive Verb)

बिदिन्थानि सायाव सोनारनानै थाइजाखौ मोनथाम बाहागोआव राननाय जादों– 

(क) दा बिदिन्था।

(ख) गोदो बिदिन्था।

(ग) इयुन बिदिन्था।

खामानिनि सायाव सोनारनानै थाइजाखौ जाफुंजा थाइजा आरो जाफुङिथाइजा बे मोननै बाहागोआव राननाय जादों। 

2. थाइजा बिदिन्थाया मोनबेसे बाहागोनि दं आरो मा मा?

फिन: (क) दा बिदिन्था (ख) गोदो बिदिन्था (ग) इयुन बिदिन्था 

(क) दा बिदिन्थाः जाय थायजाया हाबा जाफुबाय थानाय सम दिन्थियो बेखौनो दा बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरै- अनारामआ बिजाब फरायदों, बियो फरायसालियाव थाङो, अनजालिया माय जावदों।

(ख) गोदो बिदिन्थाः जाय थायजाया जाखांनाय एबा थांनाय बोथोराव माबा मोनसे खामानि जानानै थांनायखौ फोरमायो बेखौनो गोदो बिदिन्था बुंनाय जायो।

जेरै- आं फरायसालियाव थांदोंमोन, बियो नवाव सफैबाय। 

(ग) इयुन बिदिन्था: जाय थायजाया इयुनाव माबा मोनसे खामानि जागोनखौ फोरमायो बेखौनो इयुन बिदिन्था बुंनाय जायो। जेरै: आं गाबोन दिल्लीयाव थांगोन, बियो फरायसालियाव थांगोन।

सानराय

जाय सिन एबा दाजाबदाजों मोनसे आरो बेनिख्रुइ बांसिन बिसानखौ फोरमायनो हायो बेखौनो सानराय बुंनाय जायो। जेरै मोनसे, मोननै, गोबां, बुरजा। बर’ रावाव सानराया मोननै बाहागोनि, बेफोर जाबाय- से सानराय आरो बां सानराय। 

से सानराय: मोनसे एबा सासे फोरमायनाय सानरायानो से सानराय। 

जेरै- मानसि, मोसौ बायदि बायदि। 

बां सानरायः मोनसेनिख्रुइ बांसिनखौ फोरमायनाय सानरायानो बां सानराय। जेरै मानसिफोर, मोसौफोर बायदि बायदि।

बर’ रावाव बां सानराय खालामनायनि राहाफोर: बर’ रावाव गाहायाव होनाय बादियै से सानरायनिफ्राय बांसानराय खालामनाय जायो-

4. मुंमा एबा मुंराइनि उनाव बां सानराय दाजाबदा दाजाबनानै।

5. बां सानराय फोरमायग्रा उदां सोदोब बाहायनानै

6. मोनसे सोदोबखौनो खनले खनले मख ‘नानै।

(1) मुंमा एबा मुंरायनि उनाव बां सानराय दाजाबदा दाजाबनानैः बर’ रावनि बां सानराय फोरमायनो थाखाय बाहायनाय दाजाबदाफोरा गुबैयै मोनथाम। बेफोर जाबाय- (क) फोर, (ख) मोन आरो (ग) सोर।

(क) (-फोर): बे बां सानराय दाजाबदाखौ गाहायै सुबुं आरो सुबुं नङि मुंमा सोदोबनि उनाव बाहायनानै बांसानराय खालामनाय जायो-

से सानरायबां सानराय
गथ’गथ’ फोर
मानसिमानसिफोर
आलासिआलासिफोर
बिजाबबिजाबफोर
मोसौमोसौफोर
(ख) (-मोन): बे बां सानराय दाजाबदाखौ सोमोन्दो सोदोब आरो सुबुं दिन्थिग्रा मुंराइजों मान होनाय अथियाव दाजाबनानै बां सानराय खालामनायाव ” बाहायनाय जायो, जेरै
से सानरायबां सानराय
आफाआफामोन
आदाआदामोन
नोंथांनोंथांमोन
बिथांबिथांमोन
आब’आबमोन

(ग) (-सोर): बे बां सानराय फोरमायग्रा दाजाबदाखौ सुबुं दिन्थिग्रा मुंरायनि मान होय ओंथि फोरमायनाय महरखौ बांसानराय खालामनायाव बाहायनाय जायो,

जेरै-

से सानरायबां सानराय
नोंनोंसोर
बिबिसोर
बैबैसोर
(2) बां सानराय फोरमायग्रा उदां सोदब बाहायनानैः बर’ रावाव एरैबादि माखासे उदां सोदोबफोर दं जायफोर सोदोबफोरखौ मुंमानि सिगां एबा उनाव बाहायनानै बां सानराय खालामनाय जायो, जेरै- फालो, माखा, गोबां, बुरजा, हान्जा बाइदि बाइदि। गाहायाव बेनि बिदिन्थिखौ होनाय जाबाय- 
से सानरायबां सानराय
मानसिगोबां मानसि
मोसौमोसौ फालि
बोरमाबोरमा फालि
दाउदाउ फालो
बिबारबिबार माखा
नाना जाखि
सुबुंसुबुं हान्जा

(3) मोनसे सोदोबखौनो खनले खनले मख ‘नानैः बर’ रावाव मोनसे सोदोबखौनो खननै खननै बुंनानैबो बां सानराय खालामनायनि नेम दं। जेरै- न’ न’, गामि गामि, सोर सोर, मामा, बबे बबे, हाथाइ हाथाइ, बायदि बायदि। बेबादियैनो बर’ रावाव बांसानराय खालामनाय जायो।

सोंथि

1. सानराया मा आरो मोनबेसे बाहागो दं बिदिन्थि होना लिर।

फिन: जाय सिन एबा दाजाबदाजों मोनसे आसे बेनिख्रुइ बांसिन बिसानखौ फोरमायनो हायो बेखौनो सानराय बुंनाय जायो। जेरै मोनसे, मोननै, गोबां, बुरजा। बर’ रोवाव सानराया मोननै बाहागोनि, बेफोर जाबाय- से सानराय आरो बां सानराय।

से सानराय: मोनसे एबा सासे फोरमायनाय सानरायानो से सानराय जेरै- मानसि, मोसौ बायदि बायदि। 

बां सानरायः मोनसेनिख्रुइ बांसिनखौ फोरमायनाय सानरायानो बां सानराय। जेरै- मानसिफोर, मोसौफोर बायदि बायदि।

2. बर’ रावाव माबोरै बांसानराय फोरमायनाय जायो लिर। 

फिन: बर’ रावाव गाहायाव होनाय बादियै से सानरायनिफ्राय बांसानराय खालामनाय जायो-

1. मुंमा एबा मुंराइनि उनाव बां सानराय दाजाबदा दाजाबनानै।

2. बां सानराय फोरमायग्रा उदां सोदोब बाहायनानै।

3. मोनसे सोदोबखौनो खनले खनले मखनानै। 

(1) मुंमा एबा मुंरायनि उनाव बां सानराय दाजाबदा दाजाबनानैः बर’ रावनि बां सानराय फोरमायनो थाखाय बाहायनाय दाजाबदाफोरा गुबैयै मोनथाम। बेफोर जाबाय- (क) फोर, (ख) मोन आरो (ग) सोर। 

(क) (-फोर): बे बां सानराय दाजाबदाखौ गाहायै सुबुं आरो सुबुं नहि मुंमा सोदोबनि उनाव बाहायनानै बांसानराय खालामनाय जायो-

से सानरायबां सानराय
गथ’गथ ‘फोर
मानसिमानसिफोर
आलासिआलासिफोर
बिजाबबिजाबफोर
मोसौमोसौफोर

(ख) (-मोन): बे बां सानराय दाजाबदाखौ सोमोन्दो सोदोब आरो सुबुं दिन्थिग्रा मुंराइजों मान होनाय ओंथियाव दाजाबनानै बां सानराय खालामनायाव बाहायनाय जायो, जेरै-

से सानरायबां सानराय
आफाआफामोन
आदाआदामोन
नोंथांनोंथांमोन
बिथांबिथांमोन
आब’आबमोन
(ग) (-सोर): बे बां सानराय फोरमायग्रा दाजाबदाखौ सुबुं दिन्थिग्रा मुंरायनि मान होयि ओंथि फोरमायनाय महरखौ बांसानराय खालामनायाव बाह्रायनाय जायो, जेरै-
से सानरायबां सानराय
नों नोसोर
बिबिसोर
बैबैसोर

(2) बां सानराय फोरमायग्रा उदां सोदोब बाहायनानैः बर’ रावाव एरैबादि माखासे उदां सोदोबफोर दं जायफोर सोदोबफोरखौ मुंमानि सिगां एबा उनाव बाहायनानै बां सानराय खालामनाय जायो, जेरै- फालो, माखा, गोबा, बुरजा, हान्जा बाइदि बाइदि। गाहायाव बेनि बिदिन्थिखौ होनाय जाबाय-

से सानरायबां सानराय
मानसिगोबां मानसि
मोसौमोसौ फालि
बोरमाबोरमा फालि
दाउदाउ फालो
बिबारबिबार माखा
नाना जाख्रि
सुबुंसुबुं हान्जा
(3) मोनसे सोदोबखौनो खनले खनले मख ‘नानैः बर’ रावाव मोनसे सोदोबखौनो खननै खाननै बुंनानैबो बां सानराय खालामनायनि नेम दं। जेरै न’ न’ गामि गामि सोर सोर, मा मा, बबे बबे, हाथाइ हाथाइ, बायदि बायदि। बेबादियैनो बर’ रावाव बांसानराय खालामनाय जायो।

बाथ्रा खोन्दोब

मोननै सोदोब लोगो नांनानै ओंथि फोरमायनो हानाय सोदोबनि जथायानो जादों बाथ्रा खोन्दोब। बाथ्रा फान्दायफोर बादिनो बाथ्रा खोन्दोबफोराबो मोनसे रावनि थाखाय गोनांथार। बाथ्रा खोन्दोबनि हेफाजाबै मोनसे रावखौ गोदै गोथाव आरो खोनासंथाव खालामनो हायो आरो सोदोबफोरखौबो गुवारै ओंथि फोरमायनो हायो। बर’ रावाव बिदि गोबां बाथ्रा खोन्दोबफोर दं। गाहायाव मोननैसो बिदिन्थि होनाय जाबाय–

आनि थानि – गोदाउ सोराउ,

आसुं आबुं – आवगायाव मिथियै एबा नुफेरि। 

आवा फावा – थं एबा थांखि गैयि, बायदि बायदि।

सोंथि

ओंथि होनानै बाथ्रा दानायः

1. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनबानि ओंथि होनानै बाथ्रा दा। बिख्लो रोजा, आलाय जाब्रे, मेगन गुनु, खर’ गुफुर, मेगन मोहेर, आदै रानथें, मोज्लाइ जान्जि।

फिनः बिख्लो रोजा (गिनो रोङि): बिख्लो रोजा मानसिया गोब्राब खामानिखौबो मावनो हायो।

आलाय जाब्रे (जेनिबो थद लानो रोङि): आलाय जाब्रे हिनजावा माब्लाबा खैफोदाव गोग्लैनो गोनां जायो।

मेगन गुनु (लेखा गोरों): मेगन गुनु मानसिया बयजोंबो अनजायो। 

‘खर’ गुफुर (बोराय): खर’ फुरनाय मानसिया बयखौबो अननो गोसो जायो। 

मेगन मोहेर (रागा जो): मेगन मोहेरनानै जेबो जेंना सुत्रांनो हाया। 

आदै रानथें (हामख्रें): आदै रान्थें मानसिखौ लोरबां होननानै दा सान। 

मोज्लाइ जान्जि (नायनो मोजां): लेखा रोङाब्ला मोज्लाइ जानानै मुलाम्फा गैया।

2. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनबानि ओंथि होनानै बाथ्रा दा। 

मेगन गुनु (लेखा गोरों): मेगन गुनु सुबुङा बयनिबो अननाय मोनो। 

बिख्लो गोबा (गिख): बिख्लो गोबा मानसिया जायखि-जाया खामानिखौनो गोरलैयै मावनो हाया।

बिखा फांदां (नायनो समाइना): बिखा फांदां जाब्लाबो सियान जानो रोङाब्ला दानि मुगायाव सोलिनो गोब्राब। 

थाफ्लि बुद्रां (हालुवा, लेखा रोङि): थाफ्लि बुद्रां मानसिया गासैनिफ्रायबो मान मोना। 

खर’ गिदिर (देदगानाय, लाय मोननाय): खर’ गिदिर मानसिया रागा जोंजायो। 

आखाइ गोलाव (गोहो गोनां): आखाइ गोलाव मानसिया जेरैबो खामानि बियननो हायो।

मेगन गोजा (रागा जोंनाय): मेगन गोजा दिन्थिनानै रावनिबो मुलाम्फा जाया। 

खिबु सेरथे (खिरफिन): बांद्राय खिबु सेरथे जानानैबो थार गोजोननायखौ मोननो हाया।

3. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनबानि ओंथि होनानै बाथ्रा दाः

खोमा गिलिर (इसेयाव खोनायि): खोमा गिलिर मानसिया माब्लाबा गिदिर जेंनायाव गोग्लैयो। 

आसि आसेरा (सिखाव): आसि आसेरा सुबुङा माब्लाबा गिदिर खैफोदाव गोग्लैयो।

बिबु गोलाउ (अलसिया): बिबु गोलाव मानसिया जिउवाव सुंग्रिनांगौ जायो। 

बिख्लो रोजा (गिनो रोङि): बिख्लो रोजा मानसिया जायखिजाया खामानिखौनो गोरलैयोनो मावनो हायो।

आदै मद’ (आदै गुफुं): आदै मद’ आयजोखौ समाइना नुयो।

मेगन बेस्त्रां (नायनो मोजां): मेगन बेस्त्रां जानानैबो सियान जायाब्ला जिउवाव जाफुंसार जानो हाया।

बिगुर रोजा (इसेयाव गनायि): बिगुर रोजा मानसिखौ खर’ गंग्लायहोनो गोब्राब जायो।

4. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनबानि ओंथि होनानै बाथ्रा दाः 

खोमा हो (बाथ्रा खोनासं): खोमा होयोब्लासो बयजोंबो अनजायो। 

आखाइ गोलाव (गोहो गोनां): आखाइ गोलाव मानसिया गोरलैयैनो खामानि मावफुंनो हायो।

खानाय फुर (बोराय जा): समजों लोगोसे मानसिया खर’ फुरो।

खिबु सेरथे (खिरफिन): खिबु सेरथे सुबुङा बयजोंबो गाज्रि मोनजायो। 

थाफ्लि बुद्रां (हालुवा, लेखा रोङि): थाफ्लि बुद्रां मानसिखौबो मोजाङै अननांगौ। 

आलाय जाब्रे (जेनिबो थद लानो रोङि): आलाय जाब्रे सुबुङा माब्लाबा खैफोदाव गोग्लैयो।

5. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनबानि ओंथि होनानै बाथ्रा दाः 

मेगन जाखर (रागा जनाय): मेगन जाखर सुबुङा सुबुंजों गाज्रि मोनजायो। 

खोमा सु (गोसो होना खोनासं): थाखोआव जों जेब्लाबो खोमा सुनांगौ। 

आदै मद (आदै गुफुं): आदै मद’ सुबुंखौ नुनायाव समाइना नुयो। 

बिबु गोलाव (अलसिया): अलसिया सुबुङा निखाउरियै जिउ खुंनांगौ जायो।

बिगर रोजा (इसेयाव गनायि): बिगुर रोजा मानसिया थार बाथ्राखौबो गोरलैयै गनायना लाया। 

खिबु सेरथे (खिरफिन): बांद्राय खिबु सेरथे जानानैबो मानसिया मुलाम्फा मोना।

मेगन मोसेब (थै): समजों लोगोसे जों मेगन मोसेबनांखायो। 

सिं-बाय (बोलो गैयि जा): बोराइ बैसो जायोब्ला सिं बायो।

गुबुन गुबुन बिदिन्थिफोरः

अर सु – रागा फोजों।

आखाइ देखां – बु।

आखाइ हम – लोगो जा।

आथिं दैखां – जो।

आगान सुर – लामा ला।

आगान गालां – नेरसोन दोनलां।

आगान हो – गोदान आयदायाव हाबजेन।

आसि थु – दिन्थि।

आसि दिन्थि – रागा फोजों।

आखाइ सोमाव – माव, खामानि माव।

खाफाल गेव – भाग्य जा। 

खाफाल – हम जिंगा सि।

खोमा हो – बाथ्रा खोनासं।

खोमा फित्रि – बाथ्रा खोनासङि।

खोमोन गसंख्रां – इनायनो गि।

खर मोन – बोराय जा।

खर फुर – बोराय जा, बैसो जो। 

खर’ हम – दुखु जा।

खर’ जा – फोथै।

खुगा खेव – बाथ्रा बुं। 

खुगा नां – साव नां।

खुगायाव नां – गोथाव मोन।

खुगा मुथु – बाथ्रा दाबुं।

खुदा दाम – बाथ्रा हो।

खर’ आव अरगें रुजुन – खैफोद बानसना ला।

खिबुवाव खर’ – उलथा सानुनाय। 

ख बुर – फेलें जाना लाजिनां।

खिबु साव – मालायनि मुंसु। 

गोसो खालाय – हाबिलास जा।

गोसोआव नां – बिखायाव नां।

गोसो जा – हांख्राय।

गोसो बो – मोजां मोन।

हां ला – सम ला।

हां गोलाव बो – थैनो सम स।

हांफै – सुथि मोन।

मेगन सा – मालायनि मोजांखौ नायनो हायि जा।

जानजि खा – थियारि जा।

मेगन फेदेद – रागा जों।

मेगन मोहेर – रागा जों।

मेगन गेव – बुजिनो एबा साननो गोरों जा।

मेगन हो – गोसो होनानै नाय।

फंसे सोदोबजों फिननाय होनाय

1. गाहायाव होनायफोरनि मोनथामनि फंसे सोदोबजों फिननाय हो: 

(क) खेरायाव मोसा मोसा बाउग्रा हिनजाव……।

फिनः दौदिनि।

(ख) फिथाइ थायनो रोङिगय……. ।

फिन: खांखिनि।

(ग) फिसाइ थैजानाय हिन्जाव…….. ।

फिनः रान्दि।

(घ) आबौनि बिफा…… ।

फिनः आयं।

(ङ) माइ दोनग्रा न’………. ।

फिनः बाख्रि।

2. गाहायाव होनायफोरनि जायखि जाया मोनथामनि मोनसे सोदोबजों फोरमाय।

(क) आइनि बिदा……… । 

फिनः आमाइ।

(ख) ओंखाम संग्रा न’……….. ।

फिनः इसिं, उसुं।

(ग) फिथाइ थायनो रोङिगय बिफां…….. ।

फिन: खांखिनि। 

(घ) हिन्जाव गोदान गानग्रा देखना………. ।

फिनः दखना थावसि।

(ङ) बिजि थैजानाय हौवा……. ।

फिनः बालन्दा।

3. गाहायाव होनायफोरनि जायखि जाया मोनथामनि मोनसे सोदोबजों फोरमायः

(क) मैगं सुग्रा खादा…….. ।

फिनः मैगं खिरखा। 

(ख) बिदै दैथ ‘यि देरफुनाय दाउजो……….. ।

फिनः जोख्लि।

(ग) माइरं दोनग्रा दो……….. ।

फिनः माहान्दो।

(घ) खेराय होग्रा जायगा……….. ।

फिनः खेरायसालि।

(ङ) बेसर फोग्रा जायगा………… ।

फिनः बेसरथिलि।

4. गाहायाव होनायफोरनि मोनथामनि फंसे सोदोबजों फिननाय हो।

(क) बिमा बिफा थैजानाय गथ’………. ।

फिनः मावरियां।

(ख) खेरायनि मोदायनो बावग्रा हिन्जाव……… ।

फिनः दौदिनि।

(ग) खोथिया फोग्रा दुब्लि…….. ।

फिनः खोथियाथिलि।

(घ) आफानि बिदा………. ।

फिनः आयं।

(ङ) ओंखाम संग्रा न’………… ।

फिनः इसिं।

5. गाहायाव होनायफोरनि मोनथामनि फंसे सोदोबजों फिननाय हो।

(क) फिसाइ थैजानाय हिन्जाव……. ।

फिनः रान्दि।

(ख) हाल एवग्रा मोसौ……. ।

फिनः मोसौ हालुवा। 

(ग) जोलैनो दोननाय माई……….. ।

फिनः मायज्लि।

(घ) हिनजाव गोदान गानग्रा देखना……. ।

फिनः दखना थावसि।

(ङ) अमा दोनग्रा न……….।

फिनः गन्द्रा।

6. गाायाव होनायफोरनि मोनथामनि फंसे सोदोबजों फिननाय होः

(क) फिथाइ थायनो रोङिगय बिफां…… ।

फिनः खांखिनि।

(ख) बिमा बिफा थैजानाय गथ’……. ।

फिनः मावरिया।

(ग) खोथिया फोग्रा हा………. ।

फिनः खोथियाथिलि।

गुबुन गुबुन बिदिन्थिफोरः 

1. हराव मेगन नुयि मानसि – खुख्रि खाना।

2. फिथाइ थायनो रोङिगय बिफां – खांखिनि।

3. बेसर फोग्रा जायगा – बेसरथिलि।

4. ओंख्रि जानो लाबोनाय थालि – फस्ला।

5. सासे हौवानि सानै बिसि/हिन्जाव – बिहारै/बिहारि।

6. अखा हाथारि बोथोर – खरान।

7. मोसौ खाग्रा न’ – गलि।

8. बिबायना जाग्रा मानसि – बिबायारि।

9. हादोरनि थाखाय जिउ बाउग्रा मानसि – मुंख्लं।

10. फिसाइ थैजानाय हिनजाव – रान्दि। 

11. हिन्जाव थैजानाय हौवा – बालन्दा।

12. फोथायनाय लाखिनो हायि मानसि – फोथायखेबस’।

13. एसेयावनो गाबग्रा मानसि – गाबख’।

14. बिमा – बिफा गैजारोङि गथ’ – मावरिया।

15. एसेखौनो गिग्रा मानसि – गिख’।

36. माइ दोनग्रा न – बाख्रि।

17. सान ओंखारग्रा बिथिं/दिग – सानजा।

18. जायखौ सिगां खोनायाखै – खोनाफेरि।

19. अर सुग्रा दावदाब – अरदाब।

20. हासार गोनां हा – हासारि।

21. जायहा दोहोन दं – दोहोनि।

22. लेखा लिरग्रा – लिरगिरि।

23. गुबुन हादोरनि मानसि गुबुनारि।

24. बिजाब दोनग्रा न – बिजाब बाख्रि।

25. जायहा दोहोन गैया – निखावरि, गोरिब।

26. मोनसे समावनो जानाय – समग्रा समब्रि।

27. हाबा मावनो बाग्रा मानसि – अलसिया। 

28. हाबा मावनो हाग्रा – मावथि।

29. सिगां सोमजिनाय – गिबि।

30. उनाव सोमजिनाय – गदाय।

31. जायनि खर’ आव खानाय गैया – खर’ लान्था।

32. फिसा जारोङि अमा बुन्दि – उखुन्दि। 

33. फिसा जानो रोङि हिन्जाव – सांग्रेमा।

34. फिसा जोनोम होनाय गोहो गैयि हौवा – सांग्रेफा। 

35. हाबा जायि बैसो रागनाय हिन्जाव – आदुंगारि।

36. हाबा जायि बैसो गोरलै हिन्जाव – सिख्ला आयथा।

37. हाबा जायि बैसो रागनाय हौवा – दांगुवा।

38. गुदुंद्रायबो नङा, गुसुद्रायबो नङा – दुंब्रुद। 

39. खान्थाल थायजेननाय फिथाइ गोरलै – मुसिनाय। 

40. थाइजौ बिबार बारजेननाय – मावलिनाय।

41. बाराद्राय गोलावबो नङा, गुसुंद्रायबो नङा – लावा सुङा।

42. सना बादि – सनाथि।

43. रुफाबादि – रुफाथि।

44. बोलो गोनां सुबुं जाय – बोलोगोरा। 

45. गिलिरद्रायबो नङा, रेजेंद्रायबो नङा – लिरदोदो।

46. जि दाग्रा जायगा – हिसानसालि।

47. दैमा दैसा बिलोनि दैया ज’ जाहैनाय जायगा – लैथो।

48. जाय नंखाय बुंनानै थगायो – थगायसुला। 

49. जायखौ सिगाङाव माब्लाबाबो नुफेराखै – नुफेरि।

50. जाय मानसिया जोबोद अनसोगारो – अनसुला।

51. लाइजाम रानबायग्रा मानसि – पियन।

52. कलेज/फरायसालिमा एबा बुहुम फरायसालिनि फोरोंगिरि – बिगिरि।

53. कलेज/फरायसालिमा एबा बहुम फरायसालिनि गाहाइ – गोरायुं।

54. सोदोब आरो ओंथिफोरखौ जथायनानै लिरनाय बिजाब – सोदोब बिहुं। 

55. जायजों माइ सौवो – उवाल/दिंखि।

56. ओंखाम संग्रा न’ – इसिं।

57. दाउ दोनग्रा न’ – गग्रा।

58. अमा दोनग्रा न’ – गन्द्रा।

59. फिसाइनि बिदा एबा बिसिनिं बिब’ – बेवाइ। 

60. हाबायाव गानग्रा गोजा गावनि दखना – दखना थावसि।

उलथा सोदोब लिरनाय

1. गाहायाव होनाय जायखि जायामोनथामनि उलथा सोदोब लिर:

बायगर, दुगा, मावथि, देलायमांग्रि, हर, निखावरि 

फिनः बायगर = माहि/सादु।

दुगा = नोरोम।

मावथि = अलसिया।

हर = सान।

निखावरि दोहोनि।

2. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनथामनि उलथा सोदोब लिर: 

दैज्लां, हामख्रं, खोमसि, दुब्लि, रांखिनि

फिनः दैज्लां = मेसें।

हामख्रं = लोदो।

खोमसि = सोरां।

दुब्लि = लामा।

रांखिनि = माहि।

3. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनथामनि उलथा सोदोब लिरः

फुंबिलि, खांग्रां, हायथा, थौले, निखावरि

फिन: फुंबिलि = बेलासि।

खांग्रां = खुख्लुब।

हायथा = गोजौ।

थौले = गोथौ।

निखावरि = दोहोनि।

4. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनथामनि उलथा सोदोब लिर: 

हामख्रें, गोलाव, खेंखा, गोगो, खोमसि

फिनः हामख्रें = गुफुं।

गोलाव = गुसुं।

खेंखा = थोंजों।

गोगो = गुबुंग्ले।

खोमसि = सोरां।

5. गाहायाव होनाय जायखि जाया मोनथामनि उलथा सोदोब लिरः

गोथौ, गोजौ, गोथार, हाजो

फिनः गोथौ = थौले।

गोजौ = गाहाय।

गोथार = मैला।

हाजो = हायेन।

6. गाहायाव होनायफोरनि उलथा सोदोब लिरः

रानथें, हायथु, बायगर

फिनः रानथें – लोदो,

हायथु – गोजौ।

बायगर – नोरोम, माहि।

गुबुन गुबुन बिदिन्थिफोरः

खायदा – बेखायदा।

सा – सिं।

गोजौ – गाहाय।

गाहाइ – लेङाइ।

सानजा – सोनाब।

सोरगो – नोरोख।

एसे – गोबां।

सोरां – खोमसि।

सिगां – उन।

फैनाय – थांनाय।

गाव- गुबुन।

आंगो – मालाय।

आसामि – फरियादि। 

गिलिर – रेजें।

हाग्रानि – न’नि।

दोहोनि – गोरिब।

जमा – खरसा।

गियानि – अगियानि।

बोराइ – खुदिया।

सिख्ला – बुरै।

अलसिया – मावथि।

गोथार – मैला।

फाव – फुइन।

फुं – मोना।

गोबां – एसे, इसे।

हाब – ओंखार। 

सोंनाय – फिननाय।

गुफुर – गोसोम।

गुवार – गुसेब।

फेलें – देरहासार।

राजा – फोरजा।

गिसि – गोरान।

सैथो – असैथो।

आगदा – आगसि।

मिनिनाय – गाबनाय।

ज’ – गसं।

था – थां।

हामख्रें – लोदो।

हावरिया – दोहोनि।

खैफोद – गोजोन।

हर – सान।

सोरां – खोमसि।

अननाय – मुगैनाय।

बोजबनाय – नेवसिनाय।

गिथाव – गोजोनथाव।

अन्थाइ बिखा – अनसुला।

गाबनाय – मिनिनाय।

जाम्बा – सियान।

गेदेर – उन्दै।

दानसोरां – दानखोमसि।

आसाबादि – निरासाबादि।

फैलाव – गुसेब।

सावलुन – साधु।

गोख्रै – लासै।

सिमां – मोगथां।

महरगोसा – महरगैयि। 

समाइना – नायनो गाज्रि।

सेर सेर – गोजान गोजान।

रोमै रोमै – रोखा।

हाजो – हायेन।

गोरोबनाय – गावस्त्रानाय।

मिनिनाय – रागा जोंनाय।

बाथ्रा फाव

1. गराइ नुब्ला सिं बायो (2017) 

फिनः गराइ नुब्ला सिं बायोः

जेब्ला सासे मानसिया माबा मोनसे खामानिनि थाखाय बहाबा थांनो गोनां जानायाव थाबायनानै थांनायनि अनगायै गुबुन जेबो राहा गैया जायोब्ला बियो थाबायनानैब्लाबो थांनो थि खालामखायो। बिदि थासारियावनो जेब्ला थांनो ओंखारनाय समाव सोरनिबा गाखोग्रा जिराद जेरै- सायखेल, मतर बाइक एबा गराइ बायदि जिराद नुयोब्ला थाबायनानै थांनो थाखाय थि खालामखासेयावबो, थाबायनाने थांनो ओंखारखानाय मानसियानो थाबायनो हाया जाफ्लायो। सिं बायनाय बादि दिन्थिफ्लानानै गाव थाबायनोनो हाथारलिया बादि दिन्थिनानै साइकेल एबा बाइक बायदि सालायग्रा जिरादजों थांनो लुबैयो।

बिदिनो आरोबाव सोरबा मानसिया माबेबा मोनसे खामानिखौ गाव हारसिङै मावनो थि खालामखासेयावबो सोरबा लोगो नुना होयोब्ला बिखौ गावजों मावफाजाबहोनो लुबैना गाव मावनो हाया जाफ्लायो, गावनि सिङानो बायनाय बादि दिन्थिफ्लाना गावनि खामानियाव हेफाजाब मागियो। बिदि मानसिनि आखुखौ सोंखारिनो एबा फोरमायनो थाखाय” गराइ नुब्ला सिं बायो” -बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

2. जेराव थुरि नुदों, बेयावहायनो बाथि गारदों

एबा

जेराव थुरि नुयो बेयावनो बाथि बाथि गारो।

फिनः जेराव थुरि नुयो बेयावनो बाथि गारोः

जेराव थुरि हाग्रा थायो बे जायगायावसो मानसिफोरा थुरिखौ हाहैनो थाङो आरो थुरिखौ हाखांनानै बात्रानै लाबोनो बाथिबो लानानै दोनहैखायो। गुबै बाथ्राया जादों जायनो जा मुवाखौ नांगौ जायो बै मुवाखौ जेराव मोनो बैयावनो थांनानै बेखौ लाबोनायनि राहा खालामो।

थिक बिदिनो न ‘आव हाबा होनो गोनां फिसा हौवा थायोब्ला बे सेंग्रानि जुलि खालायनो थाखाय जायनि नवाव हाबानि बैसो जानाय सिख्ला दं, बि सिख्लाखौ संनानै रायथिनायनि राहा खालामो। आरो बै सिख्लानि न ‘खराव हाबानि बाथ्रा सावरायनो थाखाय बिबान लाङोब्ला हाबानि बाथ्राखौ सावरायनो थाखाय जागायनायाव “जेराव थुरि नुयो बेयावहायनो बाथि गारो” बाथ्रा फावखौ बाहायो।

3. सोंनाय सैमाया अरनो रोङा 

अखा खोरोमनाया हानो रोङा

फिनः सोंनाय सैमाया अरनो रोङा 

अखा खोरोमनाया हानो रोङा:

खुगाजों बांद्राय बुंग्रा मानसिया नंगुबै खामानियाव उदाय रोङा बेखौनो बे बाथ्रा फावजों फोरमायनाय जायो। जेरै फौ फौ सोंख्रावनाय सैमाया अरनो रोङा, बिदि सैमाया मानसि गोदान नुब्लानो सोंख्रावलाबायो आरो जानो बादि हां हां खालामो नाथाय अरनो हाया।

बेबादिनो गोबां अखा खोरोमदलाबायनायखौबो बारा हाबांनाय नुवा, माब्लाबा हाथारालासेनो गबुन दाबसेथिं थाङो। मानसिनि बेलायावबो बिदिनो जेखौबो गोरों, खुगाजोंल’ हागौ हागौ होनना बांद्राय बुंग्राया आखाइजों गुबै खामानियाव जेबो उदायरोङा। बिनि बुंनायफोरा दुगानायल’ जायो। बिदि खामानियाव उदायरोङि खुगाजोंल’ दुगाग्रा मानसिफोरनि आखुखौ फोरमायनो थाखाय “सोंनाय सैमाया अरनो रोङा, अखा खोरोमनाया हानो रोङा” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

4. सेसाया थैयो खियाव

मानसिया थैयो खुगायाव

फिनः सेसाया थैयो खियाव, 

मानसिया थैयो खुगायावः

गोरोन्थिया माब्लाबाबो हारसिडैनो फैया। गावनि गोरोन्थि मावनायावसो मानसिया साजा मोननांगौ जायो। माब्लाबा बाथ्रा रायज्लायनायनि गेजेरावनो मानसिया गोबां गोरोन्थि बाथ्रा बुंफ्लांलाङो, बिदियावनो मानसिया जोबोर गिदिर खैफोदावबो गोग्लैनांगौ जानानै फैयो। थामहिनबा मानसिया गावनि खुगाजों गोरोन्थि बाथ्रा बुंसनना लानायावनो थैनो गोनां जायो।

थिक बिदिनो सेसाखौ सिथारनो थाखाय सिथारग्राफोरा बिनि खिखौ संनानै नागिरलाङोब्ला मोनो। थामहिनबा सेसाया गावनि खिजोंनो नागिरना दिदुनजानानै थैनांगौ जायो। बिदियै मानसिया थैनो गोनां जायो गावनि गोरोन्थि बाथ्रा बुंसनना लानायाव आरो सेसाया थैयो गावनि खिनि नेरसोन दोनलांनायाव। बिदि बाथ्राखौ फोरमायनो थाखाय “सेसाया थैयो खियाव, मानसिया थैयो खुगायाव” बुंनाय बाथ्रा फावखौ बाहायनाया जायो।

5. बिफाङाव मोफौ हायाव बाहागो

एबा

गोजौवाव मोफौ हायाव बाहागो 

फिनः गोजौवाव मोफौ हायाव बाहागो:

बिफां सायाव थानाय मोफौखौ मोनगोनखि मोना बेखौ बुंनो गोब्राब। नाथाय जेब्ला बे मोफौखौ हमनायनि आगोलनो गाहायाव थानानै साफायाव बेसेबां गोग्लैगोन बेनि बाहागो खालामनायनि सोमोन्दै सानबायथायोब्ला मोफौवा खारनोबो हागौ।

बेखायनो हायाव थानानै बिफां सानि मोफौखौ हमालासेनो बाहागो खालामनायनि ओंथिया जादों माबेबा मोनसे खामानिखौ मावफुंनायनि आगोलनो बांद्राय आसा फारिनाय। बिदियै जेब्ला गोबां मानसिया जयै मावफुंनो गोनां जायखि जाया खामानिखौ मावफुंनायनि आगोलनो सिमां सुजुयो आरो खामानिनि मुलाम्फाखौ हिसाब खालामगासिनो थायो, बिदि मानसिनि आखुखौ सोंखारिनो थाखाय ‘गोजौवाव मोखौ हायाव बाहागो” -बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

6. सिखा गोदाना सानथाम

हिनजाव गोदाना दानथाम (2013)

फिनः सिखा गोदाना सानथाम

हिनजाव गोदाना दानथामः

जायखि-जाया मानसिनि गुबै आखुखौ बिजिरनायनि बेलायाव बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो। सासे हिनजाव गोदाननि नंगुबै आखुवा मोजांना गाज्रि बेखौ मिथिनि बारा गोबाव सान नाङा। मोजाङानो जा गाज्रियानो जा, खामानि मावग्रा नं दानं हिनजाव गोदाना गोदान समाव इसेब्लाबो मावनानै गावखौ मावथि आरो मोजां आखुनि दिन्थिनो सानो, नाथाय नंगबैयाव बि हिनजाव गोदाना मोजां ना गाज्रि, मावथि नंगौना नङा बेखौ मिथिनो थाखाय दानथामसोल सो सम नांगौ।

बिदिनो बाजारनिफ्राय लाबोनाय सिखा गोदाना गोबौना बुथुवा बेखौ मिथिनो सानथामसोल खामानि मावनायनि गेजेरजों हमनो हायो। हिन्जाव गोदान आरो सिखा गोदानखौ जेरै इसे समनि गेजेरावनो हमनो हायो बिदिनो सासे मानसिनि मोजां गाज्रि नंगबै आखुखौ बिनि मावनाय दांनायनि गेजेरजों मिथिनो थाखाय साननैसोल’ सम लायो। बेबादियै मानसिनि नंगुबै आखुखौ बिजिरनो थाखाय “सिखा गोदाना सानथाम, हिनजाव गोदाना दानथाम” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

7. ना सानदाया बिगुर गैया

गैजारोङिनि फिसाया आखल गैया (2013)

फिनः “ना सानदाया बिगर गैया 

गैजारोङिनि फिसाया आखल गैया”

ना सानदाया जेरै बिगुर गैया बिदिनो गैजारोङि सुबुंआ आखल गैयि जायोब्ला बिदि निखावरि सुबुंनि आखलखौ फोरमायनो बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो। आंखाला मानसिनि आखुखौ गाज्रि खालामो। जेरै सासे जानो गैथारि मानसिया उखैनायनि जारलायाव जेबो राहा नागिरनानै मोनथाराब्ला माब्लाबा सिखाव खावनाय लामाखौबो जिउनि राहा लामा महरै सायखनो गोनां जायो। अब्लानो बियो आखल गैयि महरै सिनायथिजायो।

जानो गैयि सुबुंनि थाखाय उदैनि उखैनायानो गुबै आंखाल’। लेखा- फरा फरायनायनै गोबां गियान आर्जिनाय एबा गेदेर गोलाव सिमां नुनायनि बाथ्राखौ बिसोर एसेबां सानस ‘नो हाया। बेखायनो सोरबा निखाउरि सुबुंनि साननाय हनायफोरा गुसेब सिमानि बेन्दोंआव बेंथेजायोब्ला, इसे बाथ्रायावनो गाज्रि मोनलायनाय, एना एनि जालायनाय बायदियाव नांथाबबाय थायोब्ला, फिसा फिसा बाथ्राफोरखौ लानानै गुबुनजों नांज्लाय खमज्लाय खालामोब्ला बिदि सुबुंनि आखलखौ फोरमायनो थाखाय “ना सानदाया बिगुर गैया, गैजारोङिनि फिसाया आखल गया” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

8. आदाया आगान नुयो,

‘बाजैया दुरलाय दुरलाय खिन्थायों (2012)

फिनः आदाया आगान नुयो,

दुरलाय दुरलाय खिन्थायोः 

सोरबा माबा मोनसे जाथाय नुनानै फैनाय बाथ्राखौ गुबुननो खिन्थाफैयोब्ला, जायनो खिन्थादोंमोन बिसो गाव जाथायखौ नुनानै फैनाय बादि गुबुननो हागौ हागौ खिन्थायोब्ला बिदि मानसिनि बाथ्राखौ फोरमायनो बे बाथ्रा फावखौ बाहायो।

सरासनस्त्रायै हौवा मानसिया हाग्रानि मानसि। बेखायनो आदाया जेब्ला बबेबा खामानिनि थाखाय बायजोआव ओंखारलांब्ला बायजोनि बाथ्राखौ इसेयैब्लाबो मिथिबोयो। गाव मिथिनाय बाथ्राखौ न ‘खराव बिसिजों रायज्लायफैयो। होमब्लानो बिसिया फिसायनिफ्राय मिथिनाय बाथ्राखौ गावसो नुग्रोनाय मिथिग्रोनाय बादि जायनोबो खिन्थाथिंलाबायो। फिसायनिफ्राय मिथिग्रोनमोना गामि गामि गामि दुलाय दुलाय गिदिंथिंनानै खिन्थांथिंलाबायो। बिदि मानसिनि आखलखौ फोरमायनो थाखाय “आदाया आगान नुयो, बाजैया दुरलाय दुरलाय खिन्थायो” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

गुबुन गुबुन बिदिन्थिफोरः 

1. अखा नागारनानै खफ्रि हमो:

अखा हाब्ला अखादैजों मोदोम सियो। बेनिखायनो बेखौ होबथानो मानसिया गाव खफ्रि हमो। अखा हाबाय थानाय समावसो खफ्रि हमनांगौ। नाथाय अखा हाखांना स्त्रां जानायनि उनाव खफ्रि हमनानै जेबो खामानियाव उदाया।

बेखौनो रुजुनानै बर’ रावनि बाथ्रा फावाव बुंदों- सिखाव थांखांनायनि उनाव सोलो, अखा थांखांनायनि उनाव खफ्रि। सिखावा इन्जुर हानानै ननि माल माथा लांखांनायनि उनाव सोरबा सिखाव हमनायनि सोलो एबा दिथा होफैयोब्ला बेयो जेबो खामानि होआ। बेखायनो जायखिजाया खामानियाव जाखांनायनि उनाव मोजां सोलो सानखांना दिथा होनायनि जेबो मुलाम्फा गैया। मोजां दिथा एबा सोलोखौ खामानिखौ मावनायनि आगोलनो सानखांनांगौ। बिदि ओंथिखौ फोरमायनो थाखाय “अखा थांखांनायनि उनाव खफ्रि हमो” बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

2. गथ’ आ दै गारो, बोराया गादलिनोः 

गथ’ मानसिहा गोबां गियान गैया। आथिं आखायाबो थिक थाया। बेनिखायनो बाहायनो लानाय दैखौ जेरैनो-मेरैनो जेरावबो गारदलाबायो। दै गारनाय जायगायावदि सोरबा मानसिया फिस्लायना गोलैनो हागौ बेफोर बाथ्राखौ सानखांहाया। बेनिखायनो माब्लाबा आजोला गथ’नि दै गारनायाव गिदिर एबा बोरायफोराबो गादलिनना गोलैनो गोनां जायो आरो दुखुबो मोननाङो।

बे बाथ्रा फावजों बेखौनो बुजायनाय जादों दि उन्दै बैसोनि गथ ‘फोरा माब्लाबा जयै गेलेनाय समाव गावसोरनि सानगोथे गियाननि थाखायनो नाडा-फाडा बुज्लाय सौज्लाय जायो आरो बिसोरनि थाखायनो गिदिरफोराबो एबा बिमा बिफाफोरा उनाव नांज्लाय खमज्लाय जानाङो। नाथाय बिदिया मोजां बाथ्रा नङा। खम बैसोनि गियान गैयि गथ फोरा बुज्लाय सुज्लाय जानायाव बैसो गोरा गियान गोनां सुबुंफोरा नंखाय जाहोनखौ लानानै नांज्लाय खमज्लाय जानाङा। नाथाय गथ ‘फोरनि बदलायनायाव खायसे खम सात्रो गोरों बैसोगोरा सुबुंफोराबो बाहागो लाफायोब्ला बिदि सुबुंफोरनि बाथ्राखौ फोरमायनो “गथ’आ दै गारो, बोराया गादलिनो” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

3. गोजौद्रायब्ला बारहुंखा नाडो, गाहायद्रायब्ला जोख्लायजायो। 

दंफां, हाजो जायखि जाया गोजौ जायगायाव बारहुंखाया बांसिन नाङो आरो माब्लाबा गोबां खहा खालामो। बेनि उल्थायै गाहायफोरनि साजों बयबो गोरलैयै बारलाङो आरो माब्लाबा आथिंजों गानानै जोख्लायलाङो। नाथाय गेजेर खलबनि जायोब्ला गेजेरावनो थालाङो, बारहुंखायाबो मोना आरो रावबो बारसनोबो हाया। गेजेरनिफोस बारा मेगनावबो गोगलैया।

बिदिनि मानसिनि बेलायावबो जोबोद गोहोम गोनां सुबुंखौबो बयबो हिंसा खालामो आरो गावखौनो नेहाद उन्दै सानग्रा सुबुंफोरनि बाथ्राफोरखौबो रावबो गनाया। बेखायनो बे बाथ्रा फावजों बेखौनो फोरमायदोंदि मानसिया बांद्राय दुगानोबो नाङा आरो रावनिबो सिङावबो थानानै गावखौ नेहाद सात्रो नाङा बयजोंबो समानै गोरोबनानै समान थानो नाजानायासो साबसिन।

4. मोदोमनाय बिबारखौ होखोमानो हाया। 

मोजां बिबारा जेरावबो मोदोमनाय सारफावखायो। मोजां बिबारा जेरावखि बारखोमाना थाया मानो बिनि मोदोमनाया जेरावबो गोसारलांखायो। मेगननि आन्दोनि हाग्रा गुदुवाव बारना थाब्लाबो बेनि मोदोमनायखौ संनानै मानसिया नायगिरनानै मोनो।

बिदिनो मोजां मानसिनि गुन एबा खामानिया समाजनि सोरगिदिं गोसारदलांखायो, गावनि मोजां गुनखौ बियो गावनो फोसावनांगौ जालाया। बिबारनि मोजां मोदोमनायबादि बिनि गुना बयजोंबो गनाय जायो। नाथाय उल्थायै गाज्रि मावब्ला गाज्रियै गोसारदलाङो। बेबादि ओंथि फोरमायनो “मोदोमनाय बिबारखौ होखोमानो हाया” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो। 

5. सिखावनि सालाया खान्दा।

मानसिनि रायज्लायनायाव सालाया खुगा सिंनि गुबुन गुबुन जायगायाव नांनानै बायदि रिंसार दिहुनो आरो सोदोबफोराबो बेबादिनो थि थि जाखारो। सालायाबो बिदि रिंसार अंगफोरनि मादाव बिफाव लाग्रा मोनसे अंग। बेनिखायनो सालाय खान्दा एबा सालाय गुसुं मानसिया रायज्लायब्ला बाथ्राफोरखौ मोजाङै जाखार होनो हाया।

वे बाथ्रा फावजों बेखौनो फोरमायनो थांदोंदि, सोरबा मानसिया सिखाव खावनायनि उनाव हमजाहां जायोब्ला गावनो मा बुंगोन मा बुङा, थार बाथ्राखौ सिखमानो साननानै सालाय हमथा हमथि रायज्लायो। बिदि रायज्लायनानै उनावहाय नंगुबै बाथ्राखौसो बुंसननानै लाहैयो आरो सिखावा हमजायो। बिदिनो थगायनायनि बेलायावबो माबा मोनसे सैथो बाथ्राखौ फोलानो गुबुन सल’ साजायफ्लानाय मानसिया मा बुंगोन मा बुङा नंगुबै बाथ्राखौसो बुंसनना लायो। बिदि सिखाव खावग्रा आरो थगायग्रा मानसिनि बाथ्राखौ फोरमायनो थाखाय “सिखावनि सालाया खान्दा” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो। 

6. आल जाल माथा हालांनि जोनजाल।

सल’ आव मोननाय बादि माथा हालांनि रायजो जानाया जोबोद गोब्राबमोन। बिनि बिसि-फिसा, मोसौ-बोरमा, दाउ-अमाजों संसार सालायनाया जोबोद जालाय- जाखायमोन। मानोना बियो संसारनि हालसालनि फारसे जेबो थाल लानो रोङि आल-जाल मानसिमोन। नखराव बेबादिनो अराय सम दावराव दावसि नांज्लाय खमज्लाय जानानै रायजो जानाया जोबोद फैमाल एबा जोनजालनि बाथ्रा जानानै फैदोंमोन।

बिदिनो रायजो जानाय आरो नखर सामलायनायाव दानि जुगनि सोरबा मानसिया बिसि-फिसाफोरजों दावराव-दावसि, नांज्लाय खमंज्लायै रायजो जायोब्ला बिदि मानसिनि बाथ्राखौ फोरमायनो “आल-जाल माथा हालांनि जोनजाल” बे बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो। 

7. अनला खारियाव आगान थायै।

सा-साज्राबाथ्रा एबा जाय बाथ्राया थार नङा आरो बेसेन गैया बिदि बाथ्राखौ बुंनानै जेबो मुलाम्फा जाया। अनदला खारिया लाव-लाव खायनो बेयावहाय आगान’ थाया। बेयावहाय आगान खोख्लैब्लाबो आगान दोननो हाया।

बिदियै अनला खारैबादि सा-साज्रा, जाथारि, ओंथि गैयि बाथ्राखौ बुंनानै फसंथानो नागिरोब्लाबो बिदि बाथ्राखौ रावबो बेसेन होआ। बेसेन गैयि बाथ्रा बुंब्ला रावजोंबो गनायजाखाया, बरं “अनला खारियाव आगान थायि बाथ्राखौ दाबुं” होननानै उलथायैसो सोंखारिजायो। बेबादियै बेसेन गैयि बाथ्रा बुंनायखौ फोरमायनायनि बेलायाव बे “अनला खारियाव आमान थायि “बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो। 

8. ओंखारनाय खानस्त्रिया हाबनो रोङा।

जाय खानस्त्रिया गुदुंनिफ्राय ओंखारो बे खानस्त्रिया गुदुङाव हाबफिननो रोङा बिदिनोजाखांलांनाय खामानिखौ जों खोमानो हाया।

माबेबा मोनसे खामानिखौ मानसिया मावखांनायनि उनाव एबा माबेबा मोनसे बाथ्राखौ बुंखांनायनि उनाव बेखौ मावि एबा बुङिखालामफिननो माब्लाबाबो हाया। नोंनि बुंनाय बाथ्रा एबा खामानिया गोमानानै थांफिना बेखायनो जायखि-जाया जाब्रबथाया जानानै थांबोला बेखौ लानानै दुखु खालामबाय थाना जेबो मुलाम्फा

गैया, मानोना जाखांलांनायखौ मानसिया फोसाबनो हाया। जाखांलांनाय जाथायनि रोंमोनदांथिजों नाथाय मानसिया मोजांसिन इयुननि थाखाय मोजाङै थियारि जानो हायो। बेखायनो जाखांलांनाय जाथायखौ साननानै जेबो मुलाम्फा जाया बे बाथ्राखौ फोरमायनोनो गोजौनि बाथ्रा फावखौ बाहायनाय जायो।

Class 9 Bodo Mil Question Answer

Chapter No.CONTENTS
Chapter 1गोरबोनि असमफुरि
Chapter – 2सरखार हिनजाव
Chapter – 3दानसोरां हराव
Chapter – 4आय’ दाउ-ख्लिं
Chapter – 5दैमा
Chapter – 6जोब्लाउरि खुन्थिया
Chapter – 7मिजिंक
Chapter – 8नों अख्रां बेसे हावार
Chapter – 9जावलिया देवान
Chapter – 10बिमा राव
Chapter – 11आखल दानाय
Chapter – 12बर’नि हारिमु
Chapter – 13सोरांनि लामाजों दावगानाय गामि
Chapter – 14गोजोननाय
Chapter – 15दावहा
Chapter – 16खोमसि फोथायथि, गाज्रि आसारखान्थि मोनसे गामियारि जेंना
Chapter – 17उदै
Chapter – 18हांखो सिनायथि, रिंसार, सोदोबमा, थाइजा, बिदिन्था, सानराइ
Chapter – 19रनसाइ बाहागो

Notes of Class 9 Bodo MIL in Bodo Medium | Bodomedium Class 9 Bodo MIL notes इस पोस्ट में हम आपको ये समझा ने कि कोशिश की है की Bodo Medium Class 9 Bodo Mil Question answer | Class 9 Bodo MIL Question Answer In Bodo Chapter 18 अगर आप एक bodo सात्र या शिक्षाक हो तो आपके लिए लावदयक हो सकता है।

Note- यदि आपको इस Chapter मे कुछ भी गलतीया मिले तो हामे बताये या खुद सुधार कर पढे धन्यवाद

Leave a Reply

error: Content is protected !!
Scroll to Top