Bodo Medium Class 10 Social Science Chapter 14 Question Answer जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान

Bodo Medium Class 10 Social Science Chapter 14 Question Answer जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान Class 10 Social Science Question Answer in Bodo to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, SEBA सामाज बिगियान Bodo Medium Class 10 Social Science Chapter 14 Question Answer दिए गए हैं ताकि आप आसानी से विभिन्न अध्यायों के माध्यम से खोज कर सकें और जरूरतों का चयन कर सकें Class 10 Social Science Chapter 14 Question Answer. Class 10 Bodo Medium Social Science Chapter 14 Questions Answer. SEBA Bodo Medium Class 10 Social Science Chapter 14 जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान Notes covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.

Join us Now

Class 10 Social Science Chapter 14 जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान

Bodo Medium Class 10 Social Science Chapter 14 बोडो मीडियम कक्षा 10 सामाज बिगियान खोन्दो 14 जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान Question Answer | Jongni Monthai Jongni Biban | इस पोस्ट में हम आपको ये समझा ने कि कोशिश की है की कक्षा 10 बोडो मीडियम सामाज बिगियान खोन्दो 14 जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान Question Answer. अगर आप एक सात्र या शिक्षाक हो बोडो मीडियम की, तो आपके लिए ये बोडो मीडियम कक्षा 10 सामाज बिगियान खोन्दो 14 Question Answer बोहत लाभदायक हो सकता है। कक्षा 10 सामाज बिगियान खोन्दो 14 मे आप अपना ध्यान लगाके पढ़ कर इस कक्षा 10 सामाज बिगियान में अछि Mark ला सकते हो अपनी आनेवाली परीक्षा में।

खोन्दो 14 जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान
Chapter 14 Jongni Monthai Jongni Biban

थामथि खोन्दो

सों 1. संबिजिर होनोब्ला मा बुजियो? जोंनि हादरनि संबिजिरनि सोमोन्दै गुवारै बुजायना हो।

फिन : संबिजिरा जाबाय गंसे हादोरनि आइन खान्थि थानाय गांसे बिजाब। नेम-खान्थिफोरा मा बायदि जानो हागौ बेनि लिरनाय आइन। बुहुमनि गासै हादोरहानो गावबा गावनि संबिजिर दं। बे संबिजिरा लिरनाय एबा लिरनाय नङैबो जानोहागौ। जेरै– भारतनि संबिजिरा लिरनाय संबिजिर, नाथाइ इंलेण्डनि संबिजिरा लिरनाय गैयै संबिजिर।

जोंनि हादराव थानाय संबिजिरनि आयदाफोरा गाहायाव होनाय बायदि-

रायफोरनाय : भारतनि संबिजिरनि आदर्श आरो थांखिफोरनि सोमोन्दै मिथिनोब्ला संबिजिरनि रायफोरनायनि सोमोन्दै मिथिग्रोथारनांगोन। रायफोरनायानो जाबाय जुरिजेननाय। रायफोरनायखौ संबिजिरनि जिउमा, गोसोथि, दरखं मोखां आरो साबि होनना बुंजायो। भारत संबिजिरनि रायफोरनाया एरै बायदि–

जों भारतनि सरासनस्त्रा सुबुङा भारतखौ गंसे उदां, समाजखान्थियारि, दोहोरोम बासियि, सुबुं खुंथायारि, सुबुं राज्यो महरै गायसनगोन होनना गोख्रों सदबांसा लानानै आरो भारतनि गासिबो सुबुंनो समाजारि, रांखान्थियारि आरो राजखान्थियारि न्याय, साननाय, फोरमायनाय, फोथायनाय दोहोरोम आरो सिबिनायनि उदांस्त्रि, समान मान आरो खाबु होगोन होननानै आरो बिसोरनि गेजेराव गावारि मान, हारिमायारि खौसेथि आरो गोरोबलायनाय थि खालामग्रा बिदा- फंबाय सानलायनाय बांहोनो-दिनै 1949 मायथाइनि 26 नबेम्बरखालि जोंनि संबिजिर आफादा गनायनाय लिरथुमनाय बे संबिजिरखौ जों गावनो गथायबाय। “

1950 मायथाइनि 26 जानुवारि खालारनिफ्राय भारत संबिजिरखौ बाहायजेननाय जादोंमोन। मुंख ‘नो गोनांदि बाहायजेननाय समाव रायफोरनायाव समाजखान्थियारि, दोहोरोम उदां आरो खैसेथि सोदोबफोरा गैयामोन। 1976 मायथाइनि 18 दिसेम्बरखालि जानाय संबिजिरनि 42 थि संबिजिर फोसावथाइनि गेजेरजोंसो बे सोदोब मोनथामखौ रायफोरनायाव सरजाबफानाय जायो।

उदां जारगोरा (Sovereign) : भारता गंसे उदां हादर। उदांस्त्रियानो जादों भारतनि देरसिन गोहो। अदेबानि बायजोआरियै भारता गुबुन हादरनि गोहोनि सिं नङा आरो इसिंयारियैबो भारत हादरआ गुबुन जेबो जर ‘खा गोहोजों सामलायजानाय नङा।

दोहोरोम उदां (Secular) : भारता गंसे दोहोरोम उदां हादर। बेयाव सरकारि दोहोरोम होननाय जेबो थाया। सरकारनि नोजोराव गासैबो दोहोरोमानो समान आरो दोहोरोमफोरखौ लानानै जेबो फाराग थानाय नङा।

समाजखान्थियारि (Socialist) : भारता गंसे समाजखान्थियारि हादर। संबिजिरनि 42 थि सोदांनाय आयेननि गेजेरजों 1976 मायथाइयाव बे सोदोबखौ रायफोरनायाव सरजाबफानाय जादों। भारताव मानसिफोरनि गेजेराव आय, मर्यदा आरो जिउखांनायनि मानदान्दानि बेलायाव फारागथि, एबा गोरोबलायि थानाय नङा। दिहुननायनि आगजुफोरखौ हारिमायारि खालामनाय जागोन। हारिमायारि आयखौ समान राननायनि गेजेरजों गलाय-गथाय रांखान्थिनि गेजेरजों समाजखान्थि गायसननाय जागोन।

सुबुं खुंथायारि (Democratic) : भारता गंसे सुबुं खुंथाइनि हादर। हादरनि खुंनाय खान्थिया सरासनस्रा सुबुंफोरनि थान्दैफोरजों सामलायजागोन। सरासनस्रा सुबुङा हादरनि खुंनायखौ गावनि थाखाय गावनो खुंगोन आरो खुंगिरिफोरा सरासनस्रा सुबुंफोरनि थाखाय हाबा मावथारनांगोन।

सुबुं रायजो (Republic) : भारता गंसे सुबुं रायजो हादर। हादरगाहाया सुबुंजों सायख’जानाय जागोन। हादर गाहाइनि मानसिया फोलेरफारियै थिसनजानाय नङा एबा सोरजोंबा सायख’जानाय जाया।

बिथोनारि खान्थि : संबिजिरनि बिथोनारि खान्थिनि गेजेरजों हादोरनि जौगानाय, दावगानाय आरो सुबुं हामजाथिनि आइन रनसायनो संसदहा मोनथाइ दं। अदेबानि बेफोर मोनथाइफोरा बिजिरसालिनि बिजिरनायनि आयदा नङा। बेफोरबायदि गोबां आइन जोंनि संसदा रनसायनानै सुबुं हामजाथिनि खामानिफोरखौ एबा सार्थफोरखौ मावलांबाय थादों।

सों 2. गथ ‘नि मोनथायनि सोमोन्दै बुहुमनां खान्थि जागायनायखौ सावराय। 

फिन : गथ ‘नि मोनथाइ सोमोन्दै आथिखालाव दुलाराय बुहुमावनो जावरिखांदोंसै। दावहानि फोजोबस्रांनाय आरो गथ’आ भुगिनाय दुखुनांथाव थासारिनि मोनदांथिखौ बुजिनानै हारिमा आफादा (League of Nations) बेनि गोनां आफाद सुबुं मोनथाइ मिरु (Centre of Human Right to) आ गासै हादोरनि खुंगिरिफोरखौ गथ ‘नि मोनथाइखौ गायसननायनि बिथोन होयो। बे बिथोना एरैबायदि गोरामोनदि जाय हादोराव गथ’ मावदांसाखौ थिसननानै दिहुननाइखौ गुबुन हादराव हरदों, बेफोरबायदि हरनाय मुवाफोरखौ बायनायखौ बन्द’ खालामनाय जादोंमोन। गथ ‘नि सोलोंथाइ, खांनाय-बानाय, रैखाथिखौ गासै हादोरानो सिफायाबालानो मावफुंनो थाखाय सुबुं मोनथाइ आयगा अरायबो नोजोर होबोदों।

गथ ‘नि मोनथाइ नोजोर होनाया मानो गोनां होनबा? बुहुमनि गोबां हादरानो गथ’फोरखौ बाहायनानै बायदि रोखोमै सुसिनायनि बिदिन्थि दं। नाथाय दिनैनि गथ’आ गाबोननि नोगोरारि। सासे गोगो नोगोरारिनि बिबान मावफुंनो थाखाय गथ’नो थि रोखोमनि सोलोंथाइ आरो रैखाथिनि गोनांथि जायो। दावहा एबा हादोरनि जायखिजाया अलखद समाव गिबियावनो गथ ‘फोरा बोलि जायो। 

जोनोम निफ्राय गथ ‘सा समसिम गथ ‘फोरा थगायजायो। बैसोगोरा फोरनिबिथोन, सुसिनाय बायदिनि थाखायसो गथ’फोरा जेनोबा जोनोमजादोंसो। बबेखानि जोनोमनि सिगाङावनो, हिन्जावसाब्ला, बिब्दि गथ’आ लुबैजायै होनना साननाया जोंनि समाजाव दिनैबो दं। न’खरावनो गथ’फोरखौ जिनाहारि खालामनाय बिदिन्थिबो दं। न’खर सामलायनायनि थाखाय खुदियाखौ खामानियाव थिसननाय खामानि बेरेखा आइन होनना आथिंखालाव गनायनाय जाबाय।

खायसे जाथायफारिफोरखौ गोसोखां :

1. 1959 मायथाइयाव हारिमा आफाद (League of Nations) आ गथ ‘नि मोनथाइ बिथांखि नाजावदों।

2. जोंनि हादोरा 1974 मायथाइयाव गथ ‘नि हादोरारि खान्थि फोसावो। 

3. बेनि अनगायैबो 1992 मायथाइयाव जोंनि हादोरा “गथ नि मोनथाइ आइन’ नाजावदों।

मिथिनोगोनांदि, जोंनि हादोराबो गथ ‘नि मोनथाइखौ थार खालामनो थाखाय जुनियायै जेबो राहा 1974 मायथाइसिम लायाखैमोन। गुबुन गुबुन आइनफोराव गथ’नि बैसोआ गोरोबामोन। माबेबा आइननि दफाबायदियै गथ’नि गोजौसिमाया 14 बोसोर, माबेबा आइन बायदियै 18 बोसोर एबा माबेबा आइन बायदियै 21 बोसोर होनाय दंमोन। 

आथिखालाव जुलिनि बिथिङाव हौवासानि बैसोआ 21 बोसोर आरो हिन्जावसानि बिथिङाव 18 बोसोरनि गोजौ सिमा थि खालामनाय जादों। थारै गथ ‘नि गोसोआरि सोलेरारि आरो सोलोआरि जौगानायनि सायावनो गंसे हादरनि सुबुंबिथायारि खामानि दामानिफोरखौ रुजुनो हायो। जायफोर हादोरा बेबादि आयदाफोरखौ खुंथायारि बिथिङाव सरजाबना लानो हायाखै, बैफोर हादरा सुबुंमोनथाइ आयगनि सेराव फिननाय होनो गोनां जादों।

जारिमिनारि बायदियै 1928 मायथाइयाव बुलगे ‘रियायाव “गथ’सा सान” फालिनाय जादोंमोन। अदेबानि 1923 मायथाइनिफ्राय League of Nation (हारिमा आफाद) आव गथ’नि मोनथाइनि सोमोन्दै सावरायनाय जादोंमोन। आरो बे आफादा 1924 मायथाइयाव मोनसे फोसावलाइनि गेजेरजों गथ’नि मोनथाइफोरखौ थि खालामनाय जादोंमोन।

1. गथ’नि गासै बिथिङारि दावगानायाव हेंथा थानो हानाय नङा। 

2. आंखाल, बेराम-आजार, गासैबोनि लोगोसे समान खाबु मोनै बायदि जोंनाफोरखौ होखारनाय।

3. अलखद समाव गिबियावनो गथ’फोरखौ रैखाथि होनांगोन। 

4. जीव आरो थांना थानायनि थाखाय गथ ‘खौ थियारि खालामनाय आरो गथ’ ‘फोरखौ अनागारि खालाम जानायनिफ्राय उदां खालामनाय। 

5. गथ’खौ गावारि जौगानाय आरो मेलेमारि जैगानायाव फुरायै खाबु होनाय। मख’नांगोन दि, फ्रान्सआ जाबाय बुहुमनि सेथि हादोर, जाय हादोरा गुदि फरायसालिनि हाबलांग्रा दरखंआव गोजौनि मोनथाइ सोमोन्दै लिरनानै सिलार आलायना दोनदोंमोन।

नैथि मुलुग दावहानि सिगां सिगां हारिमा आफादा जोबना थाङो आरो 1945 मायथाइयाव नैथि मुलुग दावहानि उनाव हादोरारि आफाद (United Nations) दाजायो। 1959 मायथाइनि 20 नबेम्बराव हादोरारि आफादा सिगांनि फोसावथाइखौनो गुवार महरै फोसाबफिननायसै। दिनैबो 20 नबेम्बरनि सानखौ मुलुगनां गथ’ मोनथाइ सान हिसाबै दुलाराय बुहुमावनो फालिनाय जायो। जोंनि हादोरनि गिबि गाहाइ मन्थ्रि जवाहरलाल नेहरुनि जोनोम सानाव 14 नबेम्बर सानखौ “गथ’सा सान” महरै फालिनाय जाबोदों। 

सों 3. जोंनि हादोरनि गथ ‘सा मोनथाइनि बायदि बिथिंफोरखौ सावराय।

फिन : गोसो होनोगोनांदि जोंनि हादोरावबो खुदियानि मोनथाइ सोमोन्दै जेबो आइन रनसायनाय जायाखैमोन। हादरारि आफादनि सावरायनाय आरो दुलाराय मुलुगावनो जानाय गोख्रों सुबुं बिबुंथिनि फारसे गोसो होनानै जोंनि हादरनि आइन रनसाइगिरिफोरा खुदिया मोनथाइ आइन दानो बाध्य जादोंमोन। 1974 मायथाइयाव “गथ ‘नि थाखाय हादरारि खान्थि” फोसावजादोंमोनब्लाबो 1988 मायथाइयाव गथ’ मावदांसा (Child Labour) आइननि गेजेरजों गथ’नि खामानियाव थिसननाय एबा मावनायखौ बन्द खालामनाय जादोंमोन 1992 मायथाइनि 11 डिसेम्बराव “ग ‘थनि मावदांसा आइन” नाजावनाय जायो। 

2002 मायथाइयाव संबिजिराव गुदि मोनथाइयाव 20 (क), दाजाबदेरनानै 6 बोसोर निफ्राय 14 बोसोरहालागै गासैबो गथ’नो सोलोंथाइ मोनथाइ होनाय जायो। 1976 मायथाइयाव गथ’नि उदांस्त्रि आरो मानखौ संबिजिनि 39 (च) फारिलाइयाव होनाय जादों। बेनि सिगाङावनो, बिथोनारि खान्थिजों 3 (ङ) आव गथ’नि मावदांसा थिसननायाव हेंथा खान्थिखौ मुंख ‘नाय जादोंमोन। 2002 मायथाइयाव संबिजिरनि 45 फारिलाइयाव गथ ‘नि 6 बोसोर सिम सरकारा रैखाथि होनायनि खान्थि नाजावदोंमोन। 2000 मायथाइयाव गथ ‘फोरनि साजानि बेलायाव लानोगोनां राहानि सोमोन्दै मोनसे आइन रनसायनाय जायो (गथ’ नियाय आइन 2000)

अदेबानि जोंनि हादरनि गुदि मोनथाइयाव रावबो गथ’आनो धोरोम, बिमा-बिफानि आरजिनायनि सायाव बिथा खालामनानै एबा जाथि हारि सायख’नानै सिगांग्रो खाबु मोननाय नङा होननानै आरो गासैनिबो समान मोनथाइ गायसनजागोन होननानै बुंनाय जादों।

हादोरारि आफादा गथ’नि मोनथाइ सोमोन्दै लानाय राहाफोरा गासैबो हादोरावनो बाहाय जायो। जायफोरा एरैबायदि– 

(क) थांना थानायनि मोनथाइ : बे मोनथाइया जोनोमनिफ्राय 14 बोसोरसिम थाद’नाय गैयै सरकारनि नोजोर। हिन्जावसा गथ ‘जागोन होनना गोरबो सिथारनाया दानिया आइनआरि दायगोनां जाबाय। गथ’नि जोनोमनि मोनथाया थार। बे समाव सरासनस्त्रायै थांनाथानो गथ ‘नो गोनां जानाय आदार जगायनाय, थि मर्जदा, न’खरजों थानाय मोनथाइ बायदि होनाय जादों।

(ख) साफ्रोमबो खुदियानो समाजनि जानोहाथाव खैफोदफोरनिफ्राय रेखाथिहोनायनि बिबान दं। बबेखानि न ‘खरनि गेजेरावनो जानो हानाय बायदि रोखोमनि असमाजारि खामानियाव थिसननाय एबा नारसिननानै बिब्दि खामानिखौ मावहोनायखौ आइन हेंथा खालामनाय जादों।

(ग) साफ्रोम गथ ‘नि राइजोआरि आफाद एबा खुंथाइफोराव उदाङै बाहागोलानायनि मोनथाइखौ रैखाथि होनाय जादों। न ‘खरनि मानसिफोरा रावबो गथ ‘खौनो उदाङै बाहागो लानायाव हेंथा होनाया मोजां जानाय नङा।

(घ) साफ्रोम गथ’नि जौगानायनि थाखाय गोनां बायदियै राहा लानाय। गथ’लानानै गथ’ खायसे गथ ‘फोरनि मेलेमनि गोहोआ गुबुन गथ ‘फोरनिख्रुइ जोबोद गोबां। बेबादि गथ ‘फोरनि जौगानायनि खाबुखौ होनांगौ।

(ङ) बयनिख्रुइबो गोनांसिना जाबाय साफ्रोमबो खुदियानि सोलोंथाया जोबोद गोनांथार। जोंनि हादोराव 6-14 बोसोरनि सोलोंथाइखौ बेसेन होनाङै आरो गोनांथार खालामदों। न ‘खरनि मोनसिया गथ ‘खौ फरायसालिसिम दैथायहरैया आथिखालाव दायनिगिरि।

एसेबांमानि आइन रनसायनाय जादोंब्लाबो जों नुदों लामा-दथाफोराव सानस ‘हायै गथ ‘फोरा मानगयै, निखावरिथि आरो न ‘खरनि रैखा बेंखनथिनिफ्राय सिखोमाजानानै आलाइ-सिलाइ जिउ खांदों। न’खरनि रांखान्थियारि गाज्रि हाल-साल एबा न’खरनि सोरबा मानसिनि गाज्रि हुदानि थाखाय गथ’आ जानांदों मोनसे मुवाबायदि। खम बैसोआव हाबा जानायनि जाउनाव खायसे बिन्जावसा गथ’ देहायारि फुंखाङैयाव भुगियो, न ‘खरनि गोनांथियाव गोब्राब खामानि मावनाया बिब्दि देहायारि फुंखाङैनि जाहोन जाना फैयो। 

बहुमाव, गथ’नि मोनथाइ सोमोन्दै गिबियावनो सानग्रोनाय सुबुंङा जादोंमोन इगलेन्टिन जेब’ (Eglantyne Gebb)। जोंनि हादरनि नबेल बान्था मोनगिरि कैलास सत्यार्थीनि सोमोन्दै नोंसोर मिथिना ला। पाकिस्ताननि नबेल बान्था मोनगिरि आइजो मालाला युछुफजाइनि बाथ्राखौबो फराय। बिथाङा आयजो गथ’ मोनथाइनि सायाव नोजरबोनानै दुलाराय बुहुमावनो बाखनायनाय बुथुमनो हादों।

सों 4. बहुमनि गंनैसो हादोराव गथ ‘नि मोनथाया माबोरै गैयै खालामनाय जादों साथाम-साब्रैजों लोगोनांनानै मोनसे मावथांखि बानाय। 

फिन : (a) इछलामिक स्टेटनि (isis) नि मुङाव दुलाराय बहुमनि मुसलमान गोबां थानाय हादरफोराव थिउरियाबादी खामानि-दामानिफोराव गथ ‘फोरखौ लोबबा खालामफादों।

पाकिस्तान आरो कास्मीराबो बे बिथिङाव उन जाना थायाखै। दुखुनांथाव बाथ्राया जाबाय हिन्जावसा गथ ‘फोरनि हाल-साला जोबोद दुखुनांथाव जादों। बिसोरखौ फुथलाफोरबायदि बाहायदों थिउरियाबादिफोरा। मालाला सुछुफजाया बे बादि जाथाइफोरखौ बुहुमनि सिगाङाव बोदलाना होदों। खायसे जाहोनाव जेरै रानस्राव, आंखाल, सान्थ्रियारि गाग्लोबनाय बायदिनि गोहोमा हादोरनि सरासनस्त्रा नोगोरारिफोरनि जिउ खांनाय राहाखौ हेंथा होयो। 

बिब्दि जाहोनाव सान्तिनि थाखाय गावनि जोनोम जायगाखौ एंगारनानै गुबुन जायगासिम थाथाइ एबा नबथि नागिरनानै थाङो। तुरस्क बायदि हादोरनिफ्राय इउरपसिम थांनाय प्राय गोबां बोसोर थाद ‘नाय गैयै बायदि सुंबुं बोहैथि बोहैनो हमदों। लेटिन अमेरिका हादोरफोरनिफ्राय आमेरिकासिमबो बिब्दि सुबुं बोहैथिया सोलिगासिनो दं। फिसा-फिसा नाव लानानै लैथोमानि बिखायाव जिउखौ हेव गियान खालामनानै बे सुबुं दावबायखारग्राफोरा सान्ति नागिरनानै थांदों इउरप आरो आमेरिकायाव। गुबुन फारसेथिं, म्यानमारनिफ्राय खम सुबुंनि र ‘हिङियाफोरखौ अनागारि खालामनाय जादों। र ‘हिङीयाफोरबो जायगायारि थागिरि सानैसोखौ अनागारि खालामनानै बुथारनाय बिदिन्थिबो होदों खोमथाइगिरिया।

(b) नाइजेरिया : बे हादोराव वक’ हाराम मुंनि मोनसे थिउरियाबोदी आफादा गथ’फोरखौ ज’र- जुलुमै थिउरियाबादि आफादाव हाबहोदों। गुबुन फारसेथिं बे हादोरनि निखाउरिथिया हादोरनि गथ ‘नि इयुनखौ बेंगुरा खालामदों। आखाइयाव गिलु-बालु हाथियार लानानै सान्थ्रिफोरनि हेंथायै दावहा होदोंसै गथ ‘फोरा।

(c) इकुवेडर : सान्थियारि हान्जानि हॅथायै उदांस्त्रिनि थाखाय जुजिनाय इकुवेडरनि· सोलोंथाइ फसंथानफोराव आथिखालाव आथोनारि दायगोनां खामानिफोरा बांबोनो हमदों। बे हादोरनि समाजारि दाथायाबो बायलांनो हमदों। मोनफ्रोम आफादानो हाथियार लानानै गथ ‘फोरखौ बाहायदों। हिन्जावसा गथ’फोरनि हाल-साला जोबोरैनो दुखुगोनां जादों।

(d) भारत : जोंनि संबिजिरा एबा गुबुन गुबुन आइनफोरा जेसेनो रैखाथि होआमानो आथिखालाव भारतनि लामा-द’  थाफोराव गारनाय जाबोर दामोलफोरनि उन उन हान्जायै हान्जा गथ ‘फोरा नागिरथिंनायखौ जों नुनो मोनो। गथ’ दांसा बाहायनायखौ दिनैसिमबो बन्द’ खालामनो हायाखै। गथ’ सोलोंथाइ (6-14) ख़ाँ गोनांथार खालामसेयावबो बेफोरनिफ्राय गंथ ‘नि मोनथाइया थार जायाखै। सोलोंथाइनिखुइ आरजिनायखौ बांसिन गोनांथि होनानै न ‘खरनि गाहाइया खामानियाव गथ ‘फोरखौ बाहायगासिनो दं।

सों 5. बोसोरफ्रोमबो जों खायसे सानफोरखौ जर ‘खायै फालिबोगासिनो दं। बेफोरबायदि खायसे सान गाहायाव सुंख ‘नाय जाबाय। मोनफ्रोमबो सानखौ नोंसोरनि खाथि-खालायाव माबोरै फालिनाय जादों रादाब बिलाइ आरो सावगारिजों मावथांखि थियारि खालाम।

फिन : (क) 26 जानुवारि, सुबुं सान।

(ख) 1 मे, मुलुग दांसा सान।

(ग) 5 जुन बुहुम आबहावा सान।

(घ) 21 जुन, मुलुग य ‘गा सान। 

(ङ) बिमा सान रबिबार मे दाननि नैथि।

(च) गथ ‘सा सान 14 नबेम्बर।

(छ) 8 मार्च मुलुगनां आइजो सान।

(ज) मुलुगनां थाखु हेंथा सान- मे 3

(झ) मुलुगनां सुबुं मोनथाइ सान 25 डिसेम्बर।

(ञ) 20 नवेम्बर, मुलुगनां गथ’ रैखाथि सान।’ (गासै फालिथाइजों सोमोन्दो लाखिनानै पष्टार, फेष्टन बानायनानै गाहाइ फोरोंगिरिनि होमोनथाइ बायदियै फरायसालिनि हाबलांग्रा लामानि खाथि-खाला दिन्थिफुङ़ब्ला मेगनाव नांथाव खालामनो हायो।)

सों 6. गेब्रेंनाय (गुबुंले जानाय) होनब्ला मा बुजियो? बुहुमनि जिउ माहारिया मा मा गेब्रेंनायाव भुगिनो हमदों? 

फिन : जोंनि सोरगिदिं थानाय बारमण्डलखौ आम्रय लानानैनो गासैबो जीबा थांना दं। जिबनि थाखाय गोनां अक्सिजेन आरो बिफां-लाइफांनि थाखाय गोनां कार्बन-डाइ-अक्साइड। थामहिनबा जिबा अक्सिजेन लायो, बिफां लाइफांआ बेखौ एंगारो। थिकबेबादिनो जिबा एंगारनाय कार्बन डाइ अक्साइडखौ बिफां-लाइफांआ लायो। 

नाथाय बहुमनि सोरगिदिं गेब्रेंनाया एरैबायदि बांदोंदि जीब फोलेरा जोबस्त्रांनो थांगासिनो दं। जीब आरो बिफां लाइफांफोरनि गेजेराव थानाय सोमोन्दोआ बायलांनो हमदों। बरमण्डलाव अक्सिजेन खमायलादों, गुबुन फारसेथिं कार्बन मन’ अक्साइद बायदि बिसगोनां गेसा बारायनो हमदोंसै। बे मुलुगनि आबहायाव जिब फोलेरनि थांना थानायखौ जाथाव-खालामना लाखिनो हानायानो जादों आथिखाल सुबुं समाजनि गिलिर बिबान।

जोंनि सरगिदिं जेराव मेरावनो जाबोर-जोथोर गारनानै दोननाया गोनांनङ एम्फौ-एनलानि जोनोम होनायाव हेफाजाब होदों। एन ‘फिलिछ, डेंगु बायदि थामफैनि गिलुबालुजों मानसिफोरा गोबाव सान दावहा होनोगोनां जादों। जोंनि जाबोर जोथोरा बुहुमनि लैथो बाहागोआव 13 निजुत टन प्लास्टिक जमा खालामनो हमदों। गारनाय जाबोर-जोथोर प्लास्टिकफोरा नाला जामफैफोरखौ बन्द’ खालामनानै दैबाना सोमजिहोदों।

गारी-मथरफोरा खाममोन थावनि हेफाजाबाव सालायो, नाथाय बे खाममोन थावा खामोबोला बारमण्डला गेब्रेङो। आथिखालाव आबादनिफ्राय दिहुनजानाय गारजामुवा जिगाब बायदि सावनायाबो बारखौ ग्रेब्रोंहोनायाव मदद होयो होनना साननाय जादों। बार गेब्रेंहोनायनि गाहाइ बिफावखौ लादों बांसिनै जिबफोरनि गेजेराव देरसिन रोंसिन मानसिफोरानो।

गुबुन फारसेथिं मुखुब सोहोरफोराव जानाय सोदोब गेब्रेंनाया सानसे मानसिखौ खैफोदाव खोख्लैगोन होनना बुंनाय जादों। दारिमिनसालिफोरनि गाज्रि मुवाफोरा नाला-जामफैफोराव दैमा-दैसाफोराव गोग्लैफैनानै आबहावाखौ गाज्रि खालामनो हाया बेनि फारसे राहा लानांगोन। गोथां आरो गोरजा दास्टबिननि बाहायनायखौ थार खालामनांगोन। आथिखालाव सरखाराबो- “स्वच्छ भारत अभियान” सरकारि हाबाफारिनि गेजेरजों आबहावा गेब्रेंनाय आरो साखोन-सिखोननि खामानि-दामानि मावनो लानाय नुनो मोन्दों।

बुहुमनां आबहावा सानजों लोगोसे सोमोन्दो लाखिनानै फरायसालिनि बायजोआव एबा फरायसालियाव साफ्रोम फरायसा-फरायसुलिफोरखौ दंफां गायनो होनांगौ।

मोननैसो स्ल’गान होनाय जाबाय–

(क) बिफां-लाइफां थाब्लासो मानसि थागोन। 

(ख) फांसे दंफां दानब्ला फां जि दंफां गाय।

(ग) दंफां गायनानै बुहुमखौ सोमखोर खालाम, गोगो बारजों देहाखौ थाजिम खालाम।

सों 7. लामा जाब्र ‘थायनि जाहोन आरो बेनि लानोगोनां राहाफोरखौ सावराय। 

फिन : जों सान हर लामा जाब्र ‘थाइ सोमोन्दै दुखुनांथाव जाथाइफोरखौ नुयो आरो खोनायो। मानो बिब्दि जाब्र ‘थाया हाजार हाजार मानसिनि जिउ लायो, थारैनो सोरबा सासेया दायनिगिरि, रैखाथिनि बिथिङाव गोसो होयै। बेनिखायनो हादोरारि आफादाबो लामा जाब्र ‘थाइखौ होबथानायनि थाखाय “लामा रैखाथि ” सान फालिनो हांख्रायदों। जोंनि हादोरा बोसोरनि गिबि हाबथायावनो बेबदि हाबथाखौ फालिदोंमोनब्लाबो खायसे जायगायाव जोबोद गुसुनि थाखाय लामा थांलाय-फैलाय खालामनायखौनो बन्द’ खालामनो गोनां जायो आरो बिब्दि जायगाफोरा सुबुंमोखां फोसाव दिंनायनिफ्राय सिखोमा जायो।

गिबियावनो गोसो होनांगोनदि, लामा सामायाव खालि मथर -गारिल’ सालाया। रिक्सा, थेलागारि, साइकेल आरो आथिं हान्थिग्राफोराबो लामाखौ बाहायो। रावबो मटर-गारिखौनो नेमनि गोबांद्राय खारथायाव सालायनो होनो नाङा। आथिखालाव गोदान गारिफोरनि खारथाया जोबोद बांद्राय, बेनि रुजुनायाव लामाया नाथाय गुसेब। माबेबा माबेबा लामायाव गुवारै गंसेनि बारा गारि जायगा गैया। बे बायदियाव गोबां खारथायाव फैनाय जायखि जाया गारिया जाब्र ‘थाइखौ एंगारना सोलिनो हाया। आगसिजों थाबायनाय, गेदेर महरनि गारिफोरा फिसा फिसा गारिफोरनो लामा हगारना होनाय, गुबुन गारि बारलांनायाव जेब्लाबो आगदाजों थांनाया (overtake) जोबोरैनो गोनांथार।

फारसेथिं साखाथोंनै गारि सालाइनायाव हेलमेट गाननाया गोनांथार (mandatory)। गंनै साकागोनां गारिया लांदांनि थाखाय लानो गोनां सांग्रांथिनि सायाव गोबां गोसो होनाय जादों। उदांनि थाखाय सोर आइना बायदियाव जीब सोलेरा नाङोब्ला लोगो लोगोनो जाब्र ‘थाया गिलु-बालु जानायखौ नुनो मोनो। बेनिखायनो खारथाइखौ लासै एबा नेमनि खालामनायाव सालायग्राफोरा सांग्रां जानांगौ।

आथिखालाव साखा गंब्रै थानाय गारिफोराव सालायग्रा एबा जग्रा मासि (seat) जों बेल गाननो हानाय (seat belt) नि राहा दं। बेबादि बेलखौ खानाया जोबोद गोनांथार। गारिनि दरजाया बन्द’ जादोंना जायाखै सिगाङाव ‘मनिटर ‘खौ नायना लानो हागौ। बिब्दि बिरोंदामिना (technology) सिगाङाव आंखालमोन। थारै, जों सांग्रांजायोब्ला जाब्र ‘थायखौ खामायनो हायो। जाब्र ‘थायखौ आइनारि महरै “गसाइनि लुबैनाय” (vis major) होननानै बुंनाय जायोब्लाबो, सांग्रांथिया जाब्र ‘थायखौ गोबां बिबाङै खम खालामो।

लामा बारनायाव जेब्लाबो जेब्राक्रसिं बाहाय नांगौ। जेब्राक्रसिंआ लामा बारलांनायनि सिन। बे सिननि गेजेराव जाब्र’थाय जायोब्ला सरकारा गासैबो खरसाखौ होनायनि नेम दं।

सों 8. थांखु होबथा सानखौ माब्ला फालिनाय जायो? थांखुनिफ्राय जानो हानाय बेरामफोरनि मुं लिर। थांखु सोबनायखौ बन्द’ खालामनो नों मा मा राहालानो बोसोन होगोन?

फिन : मे दाननि 31 खालाराव थांखु हेंथा सान महरै गासै मुलुगावनो फालिबोनाय जादों। थांखु सोबनाया एबा जानाया बुहुमनि गंफ्रोम हादोरनि सुबुंनि थैनायनि हारखौ बांहोदों। सफ्ल’, बिखा-बिख्लो, गारामा, खुगा दन्दर बायदि जायगाफोराव थांखु सोबग्राफोरा गानोरोङै बेरामाव गोग्लैयो। बुहुमनां सावस्त्रि आफादा (WHO) थांखुनिफ्राय जानो हानाय बेरामफोरनि फारिलाइखौ मुंख ‘दों।

थांखुआ जाबाय रोखोमसे लाइफां। जिब-जुनारफोरनि गेजेराव बे रोखोमनि मुवाखौ मानसियाल ‘सो सोबो एबा जायो। बेयो रोखोमसे निसागोनां (फेग्रा) लाइफां। बेखौ बायदि रोखोमै मानसिया लायो। गुर मिथाइजों थांखुनि गुन्दैखौ नाना होयोब्ला निसानि बिबांआ बांनायनि थाखाय बेफोरबायदि न ‘आवनो बानायनाय मुवा जेरै सिलिम, हंखा बायदि बाहायनाय नुनो मोनो। सुनैनि लोगोआव मिलायनानै लायोब्लाबो थांखुनि निसाया गोख्रों जायोखायनो सादा महरै बाहायनाय जायो। गुबुन फारसेथिं मानसिफोरनि मोजां मोनजानाय हुदाया जाबाय सिगारेट आरो बिरि सोबनाय। 

थांखुआव थायो, जोबोद गिलु बालु जिबदेहानि खहा खालामग्रा निक ‘नि, तार। फर्मेलडि हाइद, एमनिया, हाइद्र ‘जेन चायेनाइद बायदि बिसगोनां मुवा।

दुथां सोलोनि मानसिफोरा बैसोरायै गथ’ एबा सेंग्रासा सिख्लासाफोरखौ बेफोरबायदि मुवा बाहायनो बायदि रोखोमनि गाज्रि थुलुंगा होयो। थांखिया मोनसेयानो बिसोरखौ गाज्रि हुदा खालामहोनानै जोबस्रांनायनि लामाथिं लांनाय। बेफोरबायदि दुथांसोलोनि मानसिंफोरनिफ्राय फरायसा फरायसुलीफोरा सांग्रां जाना थानांगौ। बेफोरबायदि सुबुंनि गाज्रि सोलोफोरखौ राइजोनो मिथिहोनाया मोजां।

आं सानो थांखु सोबनायनि हेंथायै फरायसालियाव जों बेनि गाज्रि गोहोमखौ होबथानो थाखाय मोनसे हान्जा दाना लानाया मोजां जागोन।

सों 9. जोंनि हादोरनि बिसायखथिया माबोरै जायो, नोंनि रोंगौथिनिफ्राय लिर।

फिन : 1947 मायथाइनि 15 आगष्टआव भारता गंसे उदांस्रि हादोर जादोंमोन। दा बेयो गंसे सुबुंखान्थि (democratic) हादर जाबाय। सुबुंखान्थिनि गुबै बिथाया जाबाय सुबुङा सायख’नाय थान्दैफोरा हादोरनि खुंथाइखौ सामलायो। बिथांमोनखौ आइनदागिरि बुंनाय जायो। नेम रनसायनायनि अनगायैबो आरो मोननै बिफाना पालिका (judiciary) आरो मावफुंगिरि (executive) आ आलादा आलादायै बाहागो लायो। सुबुंखान्थिनि हेंथागैयै उदांस्त्रिनि रोंगौथिया बुहुमाव बांसिन हादोरनो बे राहाखौ गनायना लाहोदों। गुबुन मोनसे राहाया जाबाय समाजबाद।

जोंनि हादरनि बिसायखथि राहाया जोंनि फरायसालिनि फरायसाफोरनि गेजेराव गुबुन गुबुन मासिनि थाखाय जानाय बिसायख’थिजों एखे। अदेबानि जोंनि फरायसालियाव गोथों (थोंजों) मासिनि थाखाय बिसायख’थि जायो। गिबि मन्थ्रि, सावस्त्रि मन्थ्रि मासिनि थाखाय बिसायख’थियाव बाहागो लायो, बांसिन अनजिमा थानाय दोलोआ बे दोलोनि सरकार दानानै मन्थ्रि आफादखौ सायख’ना लायो। 

संबिजिरनि 15 थि आयदानि फारियाव 324-329 आव हादरनि बिसायख’थिनि राहा खान्थिफोरखौ बेखेवनाय दं। खान्थि बायदियै हादोराव बिसायख’थि जायो मोनथाम रोखोमैं (क) हायुंगिरि, लेङाइ हायुंगिरि एबा रायजो आफादनि संसद। (ख) सुबुं आफादनि थान्दै आरो (ग) आइन आफादनि थान्दै। हायुंगिरि, लेङाइ हायुंगिरि आरो राइजो आफादनि थान्दैखौ सरासनस्त्रा सुबुंआ सायख’आ, थान्दैफोरासो सायख’यो। सुबुं आफाद (Laka Sabha) आरो आइन आफाद (Legislative Assembly) नि बिसायख’थियाव 18 बोसोरनि सायाव साफ्रोम नोगोरारियानो थोंजोङै बाहागो लायो। जोंनि हादोरनि संसदारि नेम बायदियै साफ्रोम मन्थ्रियानो संसदनि सोद्रोमा जानाया गोनां।

जोंनि फरायसालियाव अदेबानि साफ्रोमबो थोंजोङै मन्थ्रि महरै बिसायख’थियाव बाहागो लायो। उदायगोरोंखौ जों बिसायख’यो गुबुन फारसेथिं फरायसालिनि बिसायख’थियाव इ.भि.एम बाहायनाय जाया। माब्लाबा माब्लाबा जों मन्थ्रि बिसायख’नायाव फरायसालियाव सादारन आफाद खुंनानै बिथांखौ थांखिनानै आरो मदद होनानै मन्थ्रि सायख’यो। सुबुंखान्थियारि राहाजों बेखौ बिसायख’नाय जायो।

सों 10. जोंनि हादोरनि गांसे मानसावगारिनि हेफाजाबाव रायजो, राजथावनि, आइन आफादनि मासि, सुबुं आफाद (Loka Sabha) आरो राइजो आफाद (Rajya Sabha) नि संसदनि सोद्रोमाफोरनि फारिलाइ थियारि खालाम।

फिन : 

ल’कसभानि सोद्रोमा : (530 + 13) = 543 

रायजोसभानि सोद्रोमा : (229 + 4) = 233

रायजो सभासिम साख ‘जानाय सोद्रोमानि अनजिमा = 12 सा

सों 11. सावस्त्रि रैखानि नेमखान्थिफोरनि गांसे फारिलाइ थियारि खालाम। 

फिन : सावस्त्रि रैखाथि थाखाय जों बयबो जेब्लाबो सांग्रां जानाया मोजां। बेबादि सांग्रांथिनि थाखाय गाहाइयाव होनाय फारिलाइनि आयदाफोरखौ मानिना लानाया मोजां–

(क) लोंनाय दैया जेब्लाबो गोगो जानाया मोजां हाखरनि एबा दैमानि दैखौ गोगो खालामाजासे लोंनो नाङा। अन्थाइ, बाला आरो हांगारनि गलायमोन्देरा दै गोगो खालामो। बिब्दि दैखौबो नाथाय फुदुंनानैसो लोंनांगौ।

(ख) उदां जायगायाव खियोब्ला समाजनि गाज्रि जायो। बेरामीफोरनि खि-हासुदैया खिखरसालिनि गुबुन गुबुन बिजोंनि गेजेरजों गुबुन मानसिनि देहायाव हाबो। 

(ग) गासै फरायसाफोरा सम बायदियै सिथा लादोंना लायाखै आनजाद नायनांगौ।

(घ) फरायसा-फरायसुलिफोरा फेग्रा मुवा बाहायनायखौ फुरायै बन्द’ खालामनांगौ।

(ङ) सम बायदियै खानाइ, आसुगुर हानाय, साखोन सिखोन थानाया मोजां। 

सों 12. गथ ‘नि मोनथाइफोरा मा मा? बे मोनथाइफोरखौ मानो रैखा होनांगौ?

फिन : हादोरारि आफादनि फोसावलाइनि गेजेरजों गाहायाव मुंख’नाय मोनथाइफोरा गथ ‘नि थाखाय गोनां होनना बुंनाय जादों। बे मोनथाइखौ जिनैथि उदांस्त्रि होननानैबो मिथिनाय जायो।

(i) गोगो अननाय गोनां आरो रैखाथि आबहावानि उदांस्त्रि। 

(ii) सावस्त्रि आरो पुस्टिगोनां आदारनि उदांस्त्रि। 

(iii) गोगो लोंनाय दै, रैखाथि आबहावानि उदांस्त्रि। 

(iv) गुन गोनां सोलोंथाइनि उदांस्त्रि।

(v) गासैबोनि थाखाय समान मोनथाइ। 

(vi) गासै गथ ‘नि थाखाय खमैनो सासे बैसोगोरा जोथोनलानायनि उदांस्त्रि।

(vii) न ‘खरजों लोगोसे थानायनि उदांस्त्रि।

(viii) उनाव सासे नोगोरारि जानायनि उदांस्त्रि।

(ix) जायफोर बिथिंआव गथ’आ भुगिनो हागौ, बेफोर बिथिङाव गथ ‘नि अजदखौ खोनासंनाय आरो बेफोर बिथिङाव बाहागोलानायनि उदांस्त्रि। 

(x) गिख्रांनाय आरो अलसियानिफ्राय रैखा खालामनो थानाय आइननि उदांस्त्रि। 

(xi) उदांस्त्रियै आरो मानगोनाङै जिउखुंनायनि मोनथाइ।

(xii) गथ ‘नि गोसोसिङाव थानाय गियाननि गेवलांसारनाय आरो जौगानायनि उदांस्त्रि। 

सों 13. गथ’ मावदांसा होबथानायनि थाखाय मा मा आयेन दं लिर।

फिन : गथ’ मावदांसा होबथा आयेन 1986 बादियै 14 बोसोरनि सिंनि रावबो गथ’खौ दारिमिन, खारखाना एबा जेबो रोखोमनि खैफोद आफोद गोनां खामानियाव थिसननो मोननाय नङा। 1986 मायथाइनि गथ’ मावदांसा होबथा आयेन बादियै भारत सरकारनि मावदांसा बिफाना 2006 मायथाइनि 10 जुलाइ खालारखालि मोनसे आयेन फोसावनानै गथ ‘फोरखौ न ‘खरारि खामानियाव थिसननाय, ह’टेल, रेष्टुरा, साहा गला, धाबा आरियाव खामानि मावनाय हाबाखौ खैफोदगोनां खामानि होनना मानिना लादों आरो गथ ‘सा थिसननायखौ हेंथा होबोदों। 

2006 मायथाइनि 10 अक्ट’ बरनिफ्राय मावफुंजानाय बे हेंथा होनायखौ मानियि मानसिनि सायाव नैजि रोजा जरिमाना एबा बोसोरसे साजा नङाब्ला मोननैबो साजायानो बाहायजागोन।

गुबुन फारसेथिं भारतारी साजा आइन (Indian Penal Code) 363 (क) बायदियै बिनाय एबा मागिनायनि थाखाय गथ ‘खौ खावनाय एबा पंगु खालामनाय दायनिगिरिखौ साजाहोनायनि आइन दं। 

सों 14. एइदस आरो एइस. आइ. भिनि फुरा मुङा मा? मा मा जाहोनाव एइस आइ भिआ सासे मानसिनिफ्राय गुबुन मानसिनिसिम बारस्लायनो हागौ?

फिन : AIDS नि ओंथिया Acquired Immunodeficiency आरो HIV नि ओंथिया Human Immunodeficiency Virus.

HIV आ जेब्लाबो थै आरो आथोनारि सोमोन्दोजोंसो बारदेरो। HIV गोनां सासे मानसिनि थैखौ गुबुन सासे मानसिनि देहायाव सोयोब्ला AIDS बेराम जानो हागौ। बेजी सिथा बायदि लानायाव एबा होनायाव जेब्लाबो फोसाबनाय आइजें बाहायनांगौ। गुबुनफारसेथिं मिथियै मानसिजों आथोन सोमोन्दो खालामनायखौ एंगारनांगौ। हौवानि बिरजो आरो हिन्जावनि फिसाख’ आव बे बेरामनि जिवसाया जमा जाना थायो। बिब्दियै जोनोम मोननाय गथ’आबो AIDS बेरामजों नाख्रेबजायो होनना फाहामथाइ बिगियाना बुंदों। 

सों 15. गथ ‘सा साननि गोनांथिखौ बेखेवना हो।

फिन : बुहुमनि गंनै गेदेर दावहाया बुहुमनि सुबुंफोरखौ गोसोखांहोदोंमोन खुदियाफोरनि मोनथाइखौ थार खालामनाय। मानोना दावहानि समाव बांसिनै गथ’ एबा खुदियाफोरानो दुखु जानांगौ जायो। बाराद्रायखौ मा बुंनो, खुदियाफोरनि आखाइयाव हाथियार दैखांना होनायनिबो बिदिन्थि दं। 1925 मायथाइनिफ्रायनो खुदियाफोरनि थाखाय जर ‘खा सान हिसाबै सानलायनाय जादोंमोनब्लाबो एबा खायसे हादोरा फालिदोंमोनबो, अब्लाबो 1954 मायथाइयाव हादरारि आपादनि (United Nations) जफोसाबथाया 20 मबेम्बरनि सानखौ गथ’सा साननि महर होबाय।

जोंनि हादराबो गाहाय मन्थ्रि जवाहरलाल नेहरुनि जोनोम सानाव 14 नबेम्बर सानाव गथ’सा सान हिसाबै फालिबोनाय जादों। बे राजखान्थिगिरिनि थैनायनि उनाव बिथांनि जोनोम सानखौ खुदिया सान हिसाबै फालिबोदों। मुंख’नोगोनांदि बे सानखौ बन्द महरै फालियाबालानो खुदियानि मान, गोहो, बायदिखौ गोजों खालामनो खाबु होनाय जायो। नेहरुवा जादोंमोन खुदियाफोरनि आंगो, जाय मादै नेहरु मुङै खुदियाफोरनि गेजेराव आंगो जानो हादोंमोन।

SL No.CONTENTS
Unit – 1जारिमिन
Chapter – 1बंग सोखावनाय (1905-1911) आरो गावहादरारि सोमावसारनाय
Chapter 2महात्मा गान्धी आरो भारतनि उदांस्रि सोमावसारनाय
Chapter – 3आसामाव ब्रिटिस बेरेखा जांख्रिखांनाय आरो आबादारि बिग्रायनाय
Chapter – 4उदांस्रि सोमावसारनाय आरो आसामाव हारिमायारि जांख्रिखांनाय
Chapter 5भारत आरो सा-सानजा ओनसोलनि हारिमुवारि गोदोमिन
Unit – 2भुमखौरां
Chapter – 1रांखान्थियारि भुमखौरां : आयदाफारि आरो सम्फद
Chapter – 2आबहावा आरो आबहावानि जेंना
Chapter – 3बहुमनि भुमखौरां
Chapter – 4आसामनि भुमखौरां
Unit – 3राजखान्थियारि बिगियान
Chapter – 1भारतारि फोरजाखान्थि
Chapter – 2मुलुगनां फसंथान हायुंआफाद आरो गुबुन गुबुन
Unit – 4रांखान्थि बिगियान
Chapter – 1खावरि आरो बेंक बेबस्था
Chapter – 2रांखान्थियारि जौगानाय
Chapter 3जोंनि मोनथाइ जोंनि बिबान

Note- यदि आपको इस Chapter मे कुछ भी गलतीया मिले तो हामे बताये या खुद सुधार कर पढे धन्यवाद

Leave a Reply

error: Content is protected !!
Scroll to Top