Bodo Medium Class 10 Science Chapter 16 Question Answer मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय Management of Natural Resources. Class 10 Science Question Answer in Bodo to each Chapter is provided in the list of SCERT, NCERT, SEBA बिगियान Class 10 Question Answer दिए गए हैं ताकि आप आसानी से विभिन्न अध्यायों के माध्यम से खोज कर सकें और जरूरतों का चयन कर सकें. Class 10 Science Chapter 16 Management of Natural Resources Question Answer Class 10 Bodo Medium Science Chapter 16 Questions Answer. SEBA Bodo Medium Class 10 General Science Chapter 16 मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय Notes covers all the exercise questions in NCERT, SCERT.
Class 10 Science Chapter 16 मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय
बोडो मीडियम कक्षा 10 बिगियान खोन्दो 16 मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय Question Answer | Management of Natural Resources Question Answer | इस पोस्ट में हम आपको ये समझा ने कि कोशिश की है की कक्षा 10 बोडो मीडियम बिगियान खोन्दो 16 मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय Question Answer. अगर आप एक सात्र या शिक्षाक हो बोडो मीडियम की, तो आपके लिए ये बोडो मीडियम कक्षा 10 बिगियान खोन्दो 16 Question Answer बोहत लाभदायक हो सकता है। कक्षा 10 बिगियान खोन्दो 16 मे आप अपना ध्यान लगाके पढ़ कर इस कक्षा 10 बिगियान में अछि Mark ला सकते हो अपनी आनेवाली परीक्षा में।
खोन्दो 16 मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय
Chapter 16 Management of Natural Resources
सों 1. गंगा दांथाय बिखान्थि (Ganga action plan) आ मा?
फिन : गंगा दैमाया माखासे मैला, दारिमिनारि गारजा मुवा बायदिनि थाखै गेब्रेंनाय जादों। सुबुंफोरा माखासे गारजा मुवा खि हासुदै, रासायनारि मुवा फोरखौ थोंजोङै दैमायाव गारनाय, सुस्रानायनि थाखै रोब्रेंनाया बांदों। गंगा दांथाय बिखान्थिखौ दानाय जादोंमोन 1995 मायथाइयाव। बियो गंगा दैमाखौ साफा खालामनायनि मोनसे मावथांखि। बिनि थांखिया मैला फोसाबनाय बिखान्थि फसंनाय जाहाते दैमायाव गोग्लैनाय सिगां मैलाफोरखौ फोसाबनो हायो।
सों 2. दै गेब्रेंनायखौ माबोरै सुनाय जायो?
फिन : दै गेब्रेंनायखौ दैनि pH मानखौ साग्लोबसार दिन्थिसारग्रा बाहायनानै सुनाय जायो।
सों 3. गंगा दैमायाव मोननाय गोबां कलिफर्मआ मा दिन्थियो?
फिन : बेयो दिन्थियोदि दैआ बेराम जाहोग्रा जिबसाजों गेब्रेंनाय।
सों 4. कलिफर्मआ मा?
फिन : कलिफर्मआ रोखोमसे बेक्टेरियानि हानजा, बेखौ मानसिनि बिबुसायाव मोननाय जायो।
सों 5. ‘गंगा दांथाय बिखान्थि’ जागायनायनि मोननै जाहोन लिर। माबे बेक्टेरियाखौ दै गेब्रेंहोग्रा हिसाबै मोननाय जादोंमोन?
फिन : जाहोन–
(i) गंगानि दैनि गुनआ जोबोद लोरबां जादोंमोन।
(ii) गंगाया दैआव थानाय बेराम सोमजिहोग्रा जिबसाफोरजों गेब्रें जानाय। कलिफर्म बेक्टेरियाखौ दै गेब्रेंहोग्रा हिसाबै मोननाय जादोंमोन।
सों 6. जोंनि गोथार दैमा गंगाया माबोरै गेब्रेंनाय जादों? बेनि गाज्रि बिजाथाइया मा? बेखौ गेब्रेंनायनिफ्राय माबोरै होबथानो हायो?
फिन : गंगाया सानफ्रोमबो एंगारजानाय मैलाफोरनि थाखै गेब्रेंनाय जादों। दुगैनाय, सुनाय फोराबो गेब्रेंनायनि जाहोन। माखासे दारिमिनफोरा दारिमिनारि गारजा मुवाफोरखौ दैमायाव खोख्लै हरो बेफोरनि जाहोनावबो गेब्रेंनाया जायो।
गाज्रि बिजाथाइ : गेब्रेंथाइया दैखौ बिस गोनां खालामो जाय सोलेरनि जोबोत खहा खालामो।
गेब्रेंनायखौ होबथानो थाखाय 1985 मायथाइयावनो गंगा दांथाइ बिखान्थि जागायदोंमोन। बे बिखान्थि बादियै थियै मावलाङोब्ला गेब्रेंनाया गोबाङैनो होबथाजागोन।
सों 7. आबहावाखौ रैखा खालामनो मोनथाम ‘R’ आ मा मा? बेफोर मा फोरमायो?
फिन : मोनथाम ‘R’ फोरा जाबाय Reduce (खमायनाय), Recycle (फिन गिदिंखननाय) आरो Reuse (फिन बाहायनाय)
Reduce (खमायनाय) : नाङा फाङा फोजोंनाय, नाङा फाङा फेन लगायनाय, नाङा फाङा दै थांगार होनाय, जामुं आद्रि खालामनाय बायदि फोरखौ जों नागारनानै इसेल’ बाहायनो हायो। बेनो खमायनाय।
Recycle (फिनगिदिंखननाय) : बेयो फोरमायोदि प्लासटिक, खाखोर, ग्लास एबा धातु बिजिरख ‘नाय एबा जिरख ‘नायनि सोलाय गोनां जानाय जिरादफोर बानायनो फिन गिदिंखन होजायो। फिनगिदिंखन होनो थाखाय गिबियाव आद्रिफोरखौ बोखायनांगौ जाहाते जों फिन गिदिंखन होनांगौ बेसादफोरा गुबुन आद्रिफोरजों दामोलाव थाफाया।
Reuse (फिनबाहायनाय) : बेयो फिनगिदिंखननाय हाबानिख्रुइ साबसिन मानोना फिनगिदिंखन बिखान्थिया माखासे शक्टि बाहायो। फिन बाहायनाय मावखान्थियाव गोरलैयै खनले खनले बेसादफोरखौ बाहायो। जामुं मुवाफोर बायनाय बिखबफोर जेरै-आसार, हरलिक्स बाइदिनि बिखबफोरखौ ओंखाम संग्रा नआव जिरादफोर दोनथुमनायाव बाहायनो हायो।
सों 8. बिदिन्धि होनानै दिन्थिदि फिन बाहायनाया गिदिंखननाय हाबानिख्रुइ साबसिन।
फिन : (i) गिदिंखननायाव शक्टिनि गोनां जायो, फिन बाहायनायाव इसेल ‘बिबांनि शक्टि माब्लाबा नांगौ जायो।
(ii) आद्रि बोखायजानाय फोराल’ फिन गिदिंखन होजायो।
(iii) फिन गिदिंखननायाव गेब्रेंनाय जायो।
बिदिन्थि हिसाबै- गोजाम प्लासटिक, बथल बायदिखौ फिनगिदिंखन होना रासायनारि मुवा बाहायनाय, दै आरो बारफोर गेब्रेंहोनायनिख्रुइ फिन बाहायनायानो साबसिन।
16.1 जोंनि सम्पदफोरखौ मानो सामलायनांगौ? Why do we need to manage our Resources?
सों 1. जोंनि सम्पदफोरखौ सामलायनायनि गोनांथिया मा?
फिन : मिथिंगायारि सम्पदफोरा सिमां गोनां, बिफोरो जोबलांग्रा। सुबुं अनजिमा बांनाय लोगो लोगो बिफोरनि बाहायथिआ बांलांदों, गोनांथिया बांलांदों। बेखायनो बै सम्पदफोरा जोबस्रांलांगासिनो दं। बेफोर सम्पदखौ मोनफिननो जोबोत गोबाव सम नांगौ जायो। जों मोजाङै सामलायोब्ला उननि जोलैफोरा उननि समाव बाहायनो हागोन। बेबादिनो जोंनि समलायथिया सम्पदफोरनि समान रानसारथिखौ बयनिबो थाखाय स्रा खालामनांगोन जाहाते मोजोमसे धोनि आरो गोहो गोरा सुबुंआल’ बे सम्पद जौगाथाइनिफ्राय मुलाम्फा जाया।
सोंनाय फरा बिजाबनि (Page No – 269)
सों 1. गोबांसिन आबहावा-बिसुखे जानो नोंसोरनि हुदाफोराव मा मा सोलायनाय लाबोनो हायो?
फिन : गारजा मुवाफोरखौ फिन गिदिंखन जाग्रा आरो फिन गिर्दिखनजायै हिसाबै फाराग खालाम। गोनांथि न समाव फेन एवा बाल्बनि सुइजखौ अफ खालाम। बार गुसु खालामग्रा, दै फुदुंग्रा बाइदिफोरखौ नांगौ समावल’ बाहाय। खाथि जायगाफोराव गारिनि सोलाय थांबायना थांनांगी। बाहायफिनजानाय प्लासटिक, बथल, लेखा बिलाय बायदिखौ बाहाय। सि जोम सुनो सुग्रा साबोन एवा पाउदार खमै बाहायनांगौ जाहाते खम दै नांगौ जायो।
2. गुसु-समारि थांखिजों सम्पदफोरखौ सुसिनायनि मा मा खाबुफोर थानो हागौ?
फिन : गुसुं समारि थांखिजों सम्पदफोरखौ बाहायोब्ला सोलिनाय समनि गुदि गोनांथिखौ सुफुंनो हायो।
सों 3. बेफोर खाबुफोरा जोंनि सम्पदफोरनि सामलायनायाव मोनसे गोलाउ समारि महर होफुंनायनि खाबुफोरनिफ्राय माबोरै फाराग जाबोयो?
फिन : मिथिंगायारि सम्पदफोरनि सामलायनायाव गोलाव समआरि महर होफुंब्ला उन जोलैसिम जोरनानै थायो आरो गुसुं समारि मुलाम्फानि थाखाय सुसिनाय जाया। बे सामलायथिया सम्पदफोरनि समान रानसारथिखौ बयनिबो थाखाय स्रा खालामो। बेखायनो गोलाव समारि महर होफुंनाया गुसुं-समारि महर होफुंनायनि सायाव खाबु गोनांसिन।
सों 4. नोंसोर मानो सानो बेयाव सम्पदफोरनि गनायथाव राननाय जाथारनांगौ? जोंनि सम्पदफोरनि गनायथाव राननायनि बेरेखायै मा मा बोलोआ जाथाइ खालामो?
फिन : आथिखालाव मोजोमसे धोनि आरो गोहो गोरा सुबुंआल’ सम्पदफोरनि बांसिन मुलाम्फा आरो बाहागो मोनो। समान रानसारथि खालामोब्लासो गोरिब आरो धोनि बयनिबो मुलाम्फा जागोन।
गोहो आरो रांआ मोननै बोलो जाय सम्पदनि समानथि रानसारथिनि हेंथायै मावो।
16.2 हाग्रामा (अरनबारि) आरो अरनारि जिब Forests and Wildlife
सों 1. जिब फारागथि आरो जिब फारागथि गुदुं दखराया मा?
फिन : जिब फारागथिया जाबाय मोनसेथि ओनसोलाव गुबुन गुबुन हारिसानि जिब थानाय आरो बिसोरनि गोसारथि। जिबफारागाथि सरैखाथि होनाया सोरथाथाइयारि बिखान्थिनि दिदोमथिखौ थियै लाखियो। अरनबारिफोरा माखासे जिब फारागथि गोनां बेखायनो बिफोरखौ अरनबारि गुदुं दखरा होनना गनायनाय जायो।
सों 2. अरनबारिनि रैखाथि खालामनो थाखाय बाहागोदारिया सोर?
फिन : अरनबारिनि रैखाथि खालामनो थाखाय बाहागोदारिफोरा जाबाय :
(i) अरनबारिनि सिङाव एबा सोरगिदिं थाग्रा मानसिफोरा बिसोरनि जिउनि बायदि रोखोम बिथिंनि थाखाय अरनारि दिहुनजानि सायाव सोनारग्रा।
(ii) सरकारनि अरनारि बिफाना हाखौ मोनो आरो अरनबारिनि सम्पदफोरखौ सामलायो ।
(iii) खाखोर मिलआव मावग्रानि थाखाय बिड़ि बानायनो, जायफोर दारिमनगिरिया टेण्डु बिलाइ बाहायो, आयफोन बायसेथ्रा अरनबारि दिहुनजा बाहायो विसोर नाथाय जायखिजाया मोनसे ओनसोलनि अरनबारिनि सायाव सोनारग्रा नङा।
(iv) अरनारि जिब आरो मिथिंगाया गोसोगुदुं जाय मिथिंगाखौ सिंगांनि महराव (गोदोनि) स रैखा होनो नागिरो।
सों 3. अरनारि दिहुनजानि सायाव सोनारग्रा खायसे दारिमिनफोरनि मुं लिर।
फिन : राबार, लेखा बिलाइ, गेलेमुं आगजु, लाहा, दंफां एबा बनथ’ (‘Timber), मुलै दिहुनाग्रा दारिमिनफोर
सौ : 4 अरनबारि आरो अरनारि जिब रैखाथि खालामनायनि मोनसे जाहोन लिर।
फिन : सोरथाथाइयारि बिखान्थिनि दिदोमथि लाखिनाय।
सों 5. से आबाद मावनाया जायगानि सुबुं फोरनियाव माबोरै गोहोम गोग्लैयो?
फिन : अरनबारिनि गोबां ओनसोलाव सरल बिफां, सेगुन बिफां एबा इउकेलिप्टस बिफांनि से आबाद मावनायाव गोबां बिबांनि जिबफारागथिया जोबस्राङो। बेनि अनगायैबो जायगायारि सुबुंफोरनि बायदि रोखोमनि गोनांथि मुलिफोरनि थाखाय हाग्रा बंग्रा फोर आरो आदारनि थाखाय फिथाइ सामथाइ आरो गय नारेंखलफोरखौ बिब्दि अरनबारिनिफ्राय मोननो थाङा।
सों 6. चिप्क’ सोमावसारनाथा मामोन? बेनि गोनांथिआ मा?
फिन : चिप्क सोमावसारनायनि गुदि थांखिया जाबाय हाग्रामा सम्पद स रैखाथि होनाय। बे सोमावसारनाया गाड़वालनि रेनि मुंनि संथारनि गामियाव सोमजिखांदोंमोन जेराव गिनाय गैया लासिनो गामिनि आयजोफोरा बिफांनि गुदियाव गोबाख्रबनानै दंफां दाननायखौ हेंथा होदोंमोन।
गुबैयै दंफां बाहायनाय आरो दाननाय आदबा जायगानि सुबुंफोरनियाव सोंथि सोमजिहोदोंमोन। अराय समनि थाखाय सेवहांगार खालामनानै थिखादारफोरा बिफांफोरखौ दानफाय जोबगौमोन। समाजनि मानसिफोरा दोरोङारियै बिफांनि दालाइफोरखौ दानास्राङो आरो बिलाइफोरखौ खायो, गोबाव समहालागै सम्पदखौ सुफुंफिननो होयो। चिप्क’ सोमावसारनाया समान आरो बिजोंनि (Media) जेरावबो गोसारदोंमोन आरो हाग्रामाया जायनि हाग्रामा दिहुनजा बेसाद बाहायनायनि बिसोरनि आगुथिनि बागै सानफिननो सरकारखौ नारसिनदोंमोन।
सोंनाय फरा बिजाबनि (Page No – 273)
सों 1. जों मानो हाग्रामा आरो हाग्रामा जिबफोरखौ सरैखाथि होनांगौ?
फिन : जों हाग्रामा आरो हाग्रामा जिबफोरखौ सरैखाथि होनांगै, मानोना :
(i) बिसोरो सोरथाथाइ बिखन्थिखौ दिदोमै लाखियो।
(ii) बिसोरो जिबारि फारागथिखौ सामलायो।
(iii) दैबाना होबथायो आरो अखा आरो बोथोरखौ थियै सोलिनो गदद खालामो।
(iv) माखासे जिउ रैखा खालामाग्रा मुलै फोरखौ हाग्रामानिफ्रायसो मोनो।
सों 2. हाग्रामा सरेखाथि होनायनि सायाव माखासे सुबुरुन हो।
फिन : हाग्रामा सरैखाथि होनो गाहायनि सुबुरनफोरखौ नाजावजायो–
(i) हाग्रामा स रैखाथिनि आइन दानाय।
(ii) दंफां गायनाय।
(iii) सिखावै दंफां दानखोमानाय होबथानाय।
(iv) हाग्रामायारि अर नांनायखौ होबथानाय ।
(v) दंफां सायाव रज ‘सिननाय एबा मानलासिननायफोरखौ होबथानाय ।
16.3 बयनिबो थाखाय दै : WATER FOR ALL
सों 1. दै आंखाल बियाबफोरा जोबोत निखावरि बियाबफोरजों खाथिखार गावजों गाव सोमोन्दो गोनां, नंगौना?
फिन : नंगौ। जिहेतु भारतनि सुबुंफोरनि गाहाय थांना थानाय राहाया आबाद आरो दैखौ आबादनि थाखाय नांगौ, बेखायनो बै जायागायाव दैनि आंखाल जायोब्ला बिसोरनि जिउराहायाव गोबां गोहोम गोग्लैयो।
सों 2. दै जगायनाय थाखाय आजावनाय आदबफोरा मा मा?
फिन : बान्दो खोनाय, फुख्रि आरो जाम्फैखौ गोदो गोदायनिफ्रायनो भारतनि गुबुन गुबुन बाहागोआव बाहायबोदों। बेफोर सरासनस्रायै जायगायारि सुबुंजों सामलायजानाय जायगायारि आखाय होनाय आरो बेखौ रादाय होदों आबाद मावनाय आरो सानफ्रोमबोनि गोनां जानाय मोननैआवबो गुदि नांथारगौ जानायखौ बोसोरनाङैसुफुंनाय जायो। बे दोनथुमजानाय दैनि बाहायनाया गोख्रोङै थि नेमै सामलायजायो।
हिमाचल प्रदेशनि कुल्हस, राजस्थाननि खादिन फुख्रि आरो दैमा, महाराष्ट्रनि बन्धरा आरो टाल, जम्मु बियाबनि काण्डि, हालामनि फुख्रि आरो तामिलनाडुनि इरिस खाहिन फुख्रि केरेलानि सुरांगम आरो कर्णाटकनि कट्टाफोरा गोदो गोदायनि दै दोनथुमनाय आरो जगायनाय आदबफोर।
सों 3. हा सिङाव दै दोनथुमनायनि खाबुफोरा मा मा?
फिन : (i) बियो खफ’ एंगारा।
(ii) दैखरफोर आरो बिफां-लाइफांनो सिदोमा जगायनो थाखाय गुवार ओनसोलसिम गोसारलाङो।
(iii) बेयो फुख्रि एबा बानायनाय बिलोमाफोराव ज’जाना थानाय जानाय बायदि थामफैनि जोलैखौ एरहोआ।
(iv) हा सिंनि दैया मानसि आरो जिउआरि गिज्राजों गेब्रेंनायनिफ्राय रुजुथायै होबथा जायो।
सोंनाय फरा बिजाबनि (Page No – 276)
सों 1. नोंसोरनि बियाबाव है दोनथुमनाय/सामलायनायनि दोरोङारि बिखान्थि नागिरना दिहुन।
फिन : दै दोनथुमनाया भारतनि मोनसे गोजामसिन सानदांथाइ। जायगा लाना जायगा लाना जायगा दै दोनथुमनाय सामलायनाय दोरोङार बिखान्थिया आलादा आलादा। गाहायाव खायसे दै दोनथुमनाय बिखान्थिफोरखौ होनाय जाबाय :–
(i) राजस्थाननि खादिन फुख्रि आरो नदि।
(ii) महाराष्ट्रनि बन्धरा आरो टाल।
(iii) मध्य प्रदेश आरो उत्तर प्रदेशनि बुन्थि।
(iv) बिहारनि आहार आरो पाइन।
(v) हिमाचल प्रदेशनि कुल्ह।
(vi) जम्मू बियाबनि काण्डि हालामनि फुख्रि।
(vii) तामिलनाडुनि इरिच (tank)।
(viii) केरेलानि सुरांगम आरो
(ix) कर्णाटकनि काट्टा।
सों 2. हाजोआरि/हाजोमायारि ओनसोल एबा हायेन एबा जौयेन बियाबफोराव जानो हाथाव बिखान्थिफोरजों गोजौनि बिखान्थिफोरखौ रुजु।
फिन : हाजोआरि ओनसोल एबा हायेन एबा जौयेन बियाबफोराव जानो हाथाव बिखान्थिफोर–
हाजोआरि ओनसोलफोर :
(a) लाडाखआव मोननाय जिंगफोर।
(b) मेघालयाव बानायनाय औवा हासुं बिखान्थि।
(c) हिमाचल प्रदेशनि कुल्हस दै जगायनाय बिखान्थि।
(d) नागालेण्डआव बानायनाय जाबु।
(e) हिमाचल प्रदेशनि खाट्रि।
हायेन ओनसोल :
(a) टामिलनाडुनि इरिस (tank)
(b) राजस्थाननि बरिस एबा बेर।
(c) सोनाब राजस्थाननि कुइस।
(d) धरानि खादिन।
(c) सोनाब राजस्थाननि पार।
जौयेन ओनसोल (बियाब) :
(a) महाराष्ट्रनि बन्धारास।
(b) अखानि दै स रैखा खालामग्रा जहाद।
(c) कर्णतकनि केरे।
सों 3. नोंसोरनि बियाब जायगानि दै फुंखाखौ दिहुन। बै ओनसोलाव गासैबो थांना थानाय सुबुंफोरनि थाखाय बै फुंखानि दैआ थोजासे ना?
फिन : जोंनि बियाब एबा ओनसोलाव दैनि गाहाय फुंखाफोरा दैना, दैखर (लान्दो) आरो दमखल। दैमाफोरनिफ्राय गेदेर पाइपफोरजों दै बोखांनानै फोसाबनाय जायो आरो नोगोर फोराव थानाय सुबुंफोरनो फिसा फिसा पाइपनि जोहैं रानसारनाय जायो। खायसे दैफोरखौ हा सिङाव गेदेर हासुं एबा पाइप सोनानैबो दै बोखांनाय जायो आरो बेफोरखौ फोसाबना जायगायाव थानाय नखर एबा सुबुंफोरनो हासुंनि जोहै रानना हरनाय जायो।
16.4 खैला आरो पेट्रलियाम Coal and Petroleum
सों 1. बेगेन्थाइ खाममुवा (जनजाग्रा) फोरा मा मा? बिफोरो जोंनि थाखाय बेसेबां गोनांथि?
फिन : बेगेन्थाइ खाम मुवा एबा जनजाग्राफोरा खैला आरो पेटूलियाम। बिफोरो जोंनो शक्टि होग्रा हिसाबै जोबोत गोनां। पेट्रलियामखौ अट’ मबाइल आरो मोब्लिब सोमजिहोनायाव बाहायनाय जायो। खैलाया बिंदु गोहो सोमजिहोग्रा बिखान्थियाव गोबाङै बाहायजायो। बेफोरनिफ्राय मोननाय शक्टिखौ गोबां मुवा दिहुनग्रा दारिमिनफोरावबो बाहायो।
सों 2. बेगेन्थाइ जनजाग्रा सरैखा खालामनायनि मोनब्रै आदब लिर।
फिन : (i) हाजासे फोदानजाग्रा खाम मुवा/जनजाग्रा बाहायनाय।
(ii) पेट्रलनि सोलाय गोबां CNG बाहायनाय।
(iii) थाव आरो बेगेन्थाइ जनजांग्रानि बांद्राय बाहायगारनाय नागानाय।
(iv) बेगेन्थाइ जनजाग्राफोरखौ अर नांनायनिफ्राय रैखाथि खालामनाय।
सों 3. खैला, पेट्रलियाम बाहायनायखौ खमायनो हानाय मोननै आदब दिन्थिना हो।
फिन : (i) सानारि शक्टि, बार शक्टि आरो गुबुन स्लाय जनजाग्रा बाहायनाय।
(ii) खैला आरो पेट्रलियामजों दिहुननाया आइनारि खान्थिजों बानायनाय।
सों 4. बेगेन्थाइ खाम मुवा बाहायनाया आबहावानि माबोरै गेब्रेंथाइ लाबोयो? मोननै जाहोन फोरमाय।
फिन : (i) बेगेन्थाइ खाम मुवाया खामनायाव CO₂, SO₂, CO आरो गुबुन बिसगोनां गेसफोर सोमजिहोयो।
(ii) CO₂ आ सोमखर गोथां न’ जाय हालुरारि दुथाइ आरो आबहावा गोरोबथि गोयै खालामो।
सों 5. खैला आरो पेट्रलियामआ माबोरै सोमजियो?
फिन : खैला आरो पेट्रलियामआ थैनाय जिब जुनात आरो दंफां लाइफांफोरा गोबां निजुत बोसोरसो हा सिङाव फबसिन जानाय जाहोनाव सोमजियो।
सों 6. जों माबोरै गावआरि हिसाबै बेगेन्थाइ जनजाग्रा बाहायनायखौ खमायनो हायो? मोननै लामा फोरमाय।
फिन : (i) गारिनि सोलाय थाबायनाय आरो सायखेल सालायना जनजाग्रा बाहायनाय खमायनो हायो।
(ii) मोब्लिब बाहायनायखौ खमायना।
सों 7. बेगेन्थाइ जनजाग्रायाव कार्बनजों लोगोसे थाफादेरनाय गुदि मुवाफोरनि मुं लिर।
फिन : नाइट्रजेन, हाइड्रजेन आरो सालफार।
सों 8. खैलाखौ आरो पेट्रलियामखौ मानो आइनारियै बाहायनांगौ? मोनब्रै जाहोन लिए।
फिन : (i) खैला आरो पेट्रलियामआ सिमा गोनां।
(ii) बिसोरो खामनायाव गेब्रेंहोयो।
(iii) बिसोरो सोमखोर न’ गेस CO₂ सोमजिहोयो जाय हालुरारि दुंथाइ लाबोयो।
(iv) नाइट्रजेन आरो सालफारनि अक्साइडफोरा बिसगोनां।
16.5 मिथिंगायारि सम्पद सामलायनायनि मोनसे नोजोर (An Overview of Natural Resources Management)
सों 1. प्लासटिक कापनिख्रुइ लेखा बिलाइनि काप बाहायनाया खाबु गोनांसिना मोनसे जाहोन लिर।
फिन : लेखा बिलाइनि कापआ प्लासटिकनि कापनिख्रुइ खम गेब्रेंहोयो। बिफोरो जिबारि सेवलांग्रा।
सों 2. गिदिंखनफिननायनि बोसोनारि बिबुंखौ निस्थारै बाहायनायजों आबहावाखौ माबोरै रैखाथि खालामनो हायो?
फिन : (i) गिदिंखनफिननाया गारजा मुवानि जमायथिनाय जायगाखौ खमै नांगौ जाहोयो।
(ii) मिथिंगायारि सम्पदफोरखौ गिदिंखनफिननाय आदबजों रैखाथि खालामनो हायो।
(iii) बे आदबजों हा, दै आरो बार गेब्रेंनायनिफ्राय रैखाथि खालामनो हायो।
सों थि बि दां
सों 1. आबहावा बिसुखे जानो नोंसोरनि न ‘खराव मा सोलायनायखौ नोंसोर सुबुरुन होगोन?
फिन : नांगौआवल’ मोब्लिब बाहायनाय, गिदिंखनफिननाय आरो गिदिंखनफिनै गारजा मुवाखौ आलादा खालामनाय। मोनथाम R (खमायनाय, गिदिंखनफिननाय आरो फिन बाहायनाय) खौ मानिनाय। नांनाय खिनिखौल’ जानो बाहायनाय, दैनि बाग्ला एंगारनाय नागारनाय, मिथिंगायारि सोरां मोननो न ‘फोराव गोबां खिरकि बाहायनाय, रादाब बिलाइफोरखौ बाहायफिननाय, खमै प्लासटिक बाहायनाय।
सों 2. नोंसोरनि फरायसालियाव खायसे सोलायनाय नोंसोर सुबुरुन होनो हायो ना जाय आबहावा बिसुखे खालामगोन?
फिन : (i) गोबां जाइराब लाइफां आरो गोजौ दंफां गायनाय।
(ii) नबां- जाबां बिलाय खागारै।
(iii) फरायसा आरो फोरोंगिरिफोरखौ आबहावा स रैखाथि होनो सोलोंथाइ होनाय।
(iv) फरायसालिनि खथा आरो हलफोराव गोबां खिरकि लाखिनाय।
(v) गारजा मुवाफोरखौ फरायसालिनि माबेबा खनायाव फेसेवना हासार हिसाबै बाहायनाय।
सों 3. बे खोन्दोआव हाग्रामा आरो अरनारि जिबफोरनि बुब्लियाव जों मोनब्रै बाहागोआरि नुदोंमोन। बेसोरनि बबे मोनसेआ अरनारि दिहुनजा बेसादनि सामलायथिखौ थि खालामनो बिगोमाथि दं? नोंसोर मानो बिदि सानो?
फिन : हाग्रामा सरैखाथि होनाय बिबाना जायगायारि मानसिफोरनियाव थानांगौ। जायगायारि मानसिफोरा थांना थानाय थाखाय राहा लामा हिसाबै हाग्रामानि सायाव सोनारो। नाथाय अरनारि सम्पदफोरखौ बिब्दि बाहायनाया अरनारि सम्पदफोरखौ गोमालांहोगोन। बिसोरनि बाहायथिया जाहाते सिमा गोनां जायो बेखौ मोजाङै नोजोर लानांगौ।
सों 4. नोंसोर माबोरै (क) हाग्रामा आरो अरनारि जिब, (ख) दै सम्पदफोर आरो (ग) खैला आरो पेट्र’लियामनि सामलायनायाव एखुथा हिसाबै बिहोमा होगोन एबा गुबुनथि खालामगोन?
फिन : (क) हाग्रामा सरैखा आरो हाग्रामा जुनात सरैखानि थाखै सांग्रांथि जाहोनाय, सरैखानि थाखाय माखासे समाजारि मावफारियाव बाहागो लानाय, जेब्ला मिथिंगायारि रिजार्भफोराव दावबायहैयो अब्ला सरैखानि खान्थि मानिना सोलिनाय, सरैखाथि खालामग्रा आफादफोरनो दान होनाय।
(ख) दै सम्पद : न ‘फोराव दै रेखा खालामनाय, न’आव अखा दै दोनथुमनाय मावखान्थि बानायनाय।
(ग) खैला आरो पेट्रलियाम : बेफोरनि बाहायथि खमायनाय, पेट्रल बाहायनांगौ गारिनि सोलाय सायखेल बाहायनाय।
सों 5. बायदि रोखोमनि मिथिंगायारि सम्पदफोरनि बाहायनायखौ खमायनो मोनसे एखुथा जिब महरै नोंसोर मा खालामनो हायो?
फिन : जों माखासे सम्पदफोरखौ खामायनो थाखाय मोनथाम R नि खान्थिखौ बाहायनो हायो। बेनि अनगा आदार गारगारनाङा, दै सरैखा खालाम, बननि सोलाय संग्रा गेस गाहायै CNG बाहायब्ला साबसिन।
सों 6. थांनाय हाबथासेयाव नों मावफुंनाय मोनबा आयदानि फारिलाइ बानाय–
(क) जोंनि मिथिंगायारि सम्पदफोरखौ सरैखाथि होनाय।
(ख) जोंनि मिथिंगायारि सम्पदफोरनि सायाव नारथाइ बांहोनाय।
फिन : (क) मिथिंगायारि सम्पद सरैखाथि होनाय :- (i) नंबां जाबां बाल्ब, फेन लागायाब्लानो मोब्लिब रैखा खालामनाय। (ii) CFL बाल्ब लागायनाय। (iii) बिफानि गारि बाहायाब्लानो ट्रेन्सपर्ट बासजों थांनाय। (iv) दै गारगाराबालानो दैजों दुगैनाय। (v) आबहावा स रैखाथिनि सांग्रां जानाय आफादाव थानाय।
(ख) जोंनि मिथिंगायारि सम्पदफोरनि सायाव नारथाइ बांहोनाय :- (i) लिरलानानै बांद्राय लेखा बिलाइ बाहायनाय। (ii) खथायाव थायैयावनो बाल्ब आरो फेन लागायनाय। (iii) गोनांथि गैयियाव गारि सालायना पेट्रल सावनाय। (iv) आदार गारगारनाय। (v) दिवालिआव बमा बेरहोनाय।
सों 7. बे खोन्दोआव ओंखारनाय सावरायनां बाथ्रा (issue) फोरनि सायाव बिथा खालामनानै जोंनि सम्पदफोरनि लाजाथाव बाहायनायखौ थांखिनाय फारसे नोंसोरनि जिउ-हुदायाव (life-style) मा सोलायनायफोर नोंसोर थिसनदेरगोन?
फिन : जिउ हुदायाव जोंनि सोलायनाय लाबोनो हाथाव फोरा :-
(i) जों एखुथा हिसाबै नङा समाज हिसाबै साननांगौ।
(ii) जोंनो थोजासे आरो खमायनानै सम्पदफोरखौ बाहायनांगौ।
(iii) जों मोनथाम R खौ मानिना जिउ-हुदाखौ सोलायनांगौ।
(iv) जों हान्थिनाय बिथिंआव गावनि ननि गारिखौ बाहायाबालानो पाब्लिक ट्रेनस्पर्ट गारि बाहायनांगौ।
(v) जों गारजा मुवानि थाखै जानाय आबहावा गेब्रेंनायखौ नोजोर होनांगौ।
MULTIPLE CHOICE QUESTIONS
1. दै गेब्रेनायखौ मा आनजादजों सिनायनो हायो?
(क) PH नि थाखो।
(ख) BOD
(ग) क आरो ख मोननैबो।
(घ) मोनसेबो नङा।
फिन : (ग) क आरो ख मोननैबो।
2. आबहावा सरैखाथि खालामनायनि मोनथाम R आ जाबाय–
(क) Reserve, Reduce, Recycle.
(ख) Reuse, Reserve, Reduce.
(ग) Reserve, Reuse, Reduce.
(घ) Reduce, Recycle, Reuse.
फिन : (ग) Reserve, Reuse, Reduce.
3. चिप्क सोमावसारनाया सोमोन्दो दं–
(क) मिथिंगायारि सम्पद रैखाथि होनाय।
(ख) हाग्रामायाव गोदान लाइफां सोमजिहोनाय।
(ग) भारतनि जुनारफोरनि दिथर होनाय।
(घ) हाग्रामा सरैखाथि।
फिन : (क) मिथिंगायारि सम्पद रैखाथि होनाय।
4. टावा बान्दो खोथेनाय मावखान्थि थानाय जायगाया–
(क) महाराष्ट्र।
(ख) मध्य प्रदेस।
(ग) उरिस्था।
(घ) हरियाना।
फिन : (ख) मध्य प्रदेस।
5. दैनि गुदि फुंखाया जाबाय–
(क) दैमा।
(ख) हा सिंनि दै।
(ग) बिलोफोर।
(घ) अखा दै।
फिन : (घ) अखा दै।
6. चिप्क सोमावरसारनाय जाजेननाय जायगाया–
(क) गाड़वालनि रेनि।
(ख) आराबारि हाग्रामा।
(ग) खेजरालि गामि।
(घ) मोनसेबो नङा।
फिन : (क) गाड़वालनि रेनि।
7. गंगा दैमायाव माबे जिबसानि थाफादेरनाय गेब्रेंनायखौ फोरमायो?
(क) लेकटबेसिलास बेक्टेरिया।
(ख) एमिबा।
(ग) कलिफर्म बेक्टेरिया।
(घ) मिउकर हायना गुन्दा।
फिन : (ग) कलिफर्म बेक्टेरिया।
8. अम्रिता देबी विष्णयआ माबे बिफांखौ रैखाथि होनाय जुनै जिउ बाउदोंमोन?
(क) साल।
(ख) खेज्रि।
(ग) पाइन।
(घ) आलपाइन।
फिन : (ख) खेज्रि।
9. गोदो गोदायनि दै दोनथुमनाय आरोंदा गोनां ‘काट्टा’ ‘खौ मोननाय जायगाया–
(क) कर्णाटक।
(ख) हिमाचलप्रदेश।
(ग) तामिल नाडु।
(घ) मध्य प्रदेश।
फिन : (क) कर्णाटक।
10. खनि मुवा, धातु फेरखोना आरो मिथिंगा गेसफोरा–
(क) फोदानजाग्रा।
(ख) फोदानजायि।
(ग) क आरो ख मोननैबो।
(घ) मोनसेबो नङा।
फिन : (ख) फोदानजायि।
Chapter No. | CONTENTS |
खोन्दो – 1 | रासायनारि फिनजाथाइ आरो समानथाइ |
खोन्दो – 2 | एसिद, खारदै आरो संखि |
खोन्दो – 3 | धातु आरो धातुनडिफोर |
खोन्दो – 4 | कार्बन आरो बेनि खौसेमुवाफोर |
खोन्दो – 5 | गुदि मुवाफोरनि आन्थोरारि थाखोराननाय |
खोन्दो – 6 | जिउ बिखान्थि |
खोन्दो – 7 | सामलायनाय आरो लोब्बा लाखिनाय |
खोन्दो – 8 | जिबफोरा माबोरै आजायो |
खोन्दो – 9 | फोलेरफारि आरो फारि जौगानाय |
खोन्दो – 10 | सोरां-रिफिनाय आरो रिफिख ‘ननाय |
खोन्दो – 11 | मानसिनि मेगन आरो रंगिना-संगिना बुहुम |
खोन्दो – 12 | मोब्लिब गोहो |
खोन्दो – 13 | मोब्लिब दाहारनि सुम्बकारि गोहोम |
खोन्दो – 14 | शक्टिनि फुंखाफोर |
खोन्दो – 15 | जोंनि आबहावा |
खोन्दो – 16 | मिथिंगायारि सम्पदनि सामलायनाय |
Note- यदि आपको इस Chapter मे कुछ भी गलतीया मिले तो हामे बताये या खुद सुधार कर पढे धन्यवाद।